Maşınqayırmanın tarixinə dair
Yüklə 20,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranması 517
1960-cı ildən Azərbaycan Politexnik İnstitutunda açılmış aspirantura bu sahədə yerli elmi kadrların hazırlanması istiqamətində atılan vacib addımlardan biri idi. Bu imkandan istifadə edərək onlarla azərbaycanlı mühəndis elmi dərəcə əldə edərək ali məktəbdə mühəndis hazırlığının daha təkmil aparılmasına nail olmuşlar. 1950 − 2000-ci illərdə “Maşınqayırma texnologiyası” ixtisası üzrə 70 texnika elmləri namizədi və 10 texnika elmləri doktoru yetişdirilmişdir [3.32]. Bu mütəxəssislər Azərbaycan Texniki Universitetində təhsilin təkmilləşdirilməsi ilə bərabər, həm də bu ali məktəbin təşkili və idarə olunmasında yaxından iştirak etmişlər. Azərbaycan ali texniki məktəbləri istər Sovet dövründə, istərsə də sonra xarici dövlətlərin ali məktəbləri ilə elmi mübadilədə olmuşlar. Əsasən Azərbaycan Politexnik İnstitutu və Azərbaycan Neft Akademiyası bu sahədə Avropanın qabaqcıl ali məktəbləri ilə əməkdaşlıq etmişlər. Sovetlər ölkəsi dağıldıqdan sonra yerli mütəxəssislər qarşısında xaricdə elmi staj keçmək üçün yeni imkanlar açılır. Əsasən Almaniyanın Akademik Mübadilə Xidməti (Deutscher Akademischer Austausch Dienst-
Burada, özü ilk azərbaycanlı olaraq 1975-ci ildə Almaniyanın Braunşvayq Texniki
Universitetində onaylıq elmi staj keçmiş Prof. Vaqif Mövla-zadənin (şəkil 3.44) azərbaycan gənclərinin xarici
səfərlə bağlı
stimullaşdırılmasında böyük rolu olmuşdur. Vaxtilə AzPİ-nin məzunu olmuş Prof. Mövla-zadə öz elmi karyerasına bu ali məktəbdə başlamışdır. O, 35 illik fəaliyyəti dövründə məşğul olduğu pardaqlama prosesinin optimallaşdırılması sahəsində yeni elmi məktəb yaratmış və bu sahədə elmi mütəxəssislər hazırlamışdır. Onun müasir gənc elmi mütəxəssislər formalaşmasında da rolu təkzib olunmazdır. Professor
Şəkil 3.44. Prof. V. Mövla-zadə. Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranması 518
Mövla-zadə 1987-ci ildən
rəhbərlik etdiyi
“Maşınqayırma texnologiyası” kafedrasında qabiliyyətli gənc alimlərin yetişməsi üçün böyük imkanlar yaratmışdır. Hal-hazırda DAAD xətti ilə Almaniyaya getmiş, orada təhsillərini davam etdirərək, Alman sənayesinin müxtəlif sahələrində aparıcı vəzifələrdə çalışan azərbaycanlı mühəndislər AzTU-da aldıqları texniki təhsili daha da artıraraq, maşınqayırmanın müxtəlif sahələrində dəyərli elmi işlər görürlər. Lazerlə emal, örtükçəkmə, prototiplərin sürətli hazırlanması, qaynaq,
mexaniki emal,
maşın hissələri, avtomatlaşdırılmış layihələndirmə, termodinamika həmyerlilərimizin çalışdıqları vacib sahələrdəndirlər. Bu gənclər
Azərbaycanın mühəndislik elmində yeni bir pillənin başlanğıcını qoymuşlar. Dünyada öz güclü sənayesi ilə məşhur olan Almaniyada aparıcı mühəndis kimi çalışaraq, həmyerlilərimiz əldə etdikləri elmi bilikləri Azərbaycana transfer etməklə, mövcud elmi bazanın daha da zənginləşdirilməsində əhəmiyyətli rol oynayırlar.
Ədəbiyyat 519 Ədəbiyyat Fəsil I 1.1. De Camp, L., Ritscher, R. Ingenieure der Antike. Verlag: Econ, 1964, 486 S. 1.2. Richard Shelton Kirby. Engineering in History (Dover Books on Engineering). Verlag: Dover Publications Inc.1990, 530 S. 1.3. Abbott Payson Usher. A History of Mechanical Inventions, Revised Edition. Dover Publications Inc., 1988, 461 S. 1.4. Döbler, H. 7000 Jahre frühe technische Kultur. Bd. 1. Vom Ackerbau zum Zahnrad. Verlag: Rowohlt; 1969, 251 S. 1.5. Müller-Karpe, H. Geschichte der Steinzeit. München, 1976 1.6. Grünert, H. u.a. Geschichte der Urgesellschaft. Berlin, 1982 1.7. Feuerstein, Rohstoff der Steinzeit - Bergbau und Bearbeitungstechnik. Archäologisches Museum der Stadt Kehlheim, Museumsheft 3, 1987. 1.8. Schuldt, E. Technik der Steinzeit. Verlag: Museum für Ur- u. Frühgeschichte, 1963, 83 S. 1.9. Stodiek, U. Paulsen, H. Mit dem Pfeil, dem Bogen. Technik der steinzeitlichen Jagd. Verlag: Isensee Florian GmbH, 1996, 72 S. 1.10. Lionel Bender. Sehen. Staunen. Wissen. Erfindungen. Vom Handbohrer der Steinzeit bis zum Superrechner unserer Tage. Verlag: Gerstenberg, 5.Aufl., 2003, 64 S. 1.11. Horn-van Nispen, M.-L. 400 000 Jahre Technikgeschichte. Von der Steinzeit bis zum Informationszeitalter. Nikol Verlagsges., 2005, 173 S. 1.12. Sonneman, R. Geschichte der Technik. Köln, 1987. 1.13. Troitzsch, U. Technik - von den Anfängen bis zur Gegenwart.Braunschweig: Westermann, 1982, 640 S. 1.14. Hüseynov, M. Daş dövrü. Dərs vəsaiti. Azərbaycan Dövlət Universiteti, 1975, 164 səh.
1.15. Hüseynov, M. Uzaq daş dövrü. Gənclik , 1973, 72 səh. 1.16. Schuschardin, S.W. u.a. Allgemeine Geschichte der Technik von den Anfängen bis 1870. VEB Verlag Fachbuchverlag Leipzig, 1981. 334 S. 1.17. Klengel, H. Kulturgeschichte des alten Vorderasien. Akademie-Verlag, Berlin, 1989. 1.18. Awdijew, W.I. Geschichte des alten Orients. Berlin, 1953 1.19. Spur, G. Vom Wandel der industriellen Welt durch Werkzeugmaschinen: Eine kulturgeschichtliche Betrachtung der Fertigungstechnik. Hanser Verlag, Yüklə 20,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|