«Magistratura Mərkəzi» Əlyazması hüququnda
Tədqiqatın məqsədi və vəzifələri
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dissertasiya işinin nəzəri və metodoloji əsasını
- Tədqiqatın elmi yeniliyi
- I FƏSİL. AUDİTDƏ İSTİFADƏ EDİLƏN ANALİTİK PROSEDURALARIN NƏZƏRİ VƏ PRAKTİKİ ƏSASLARI
5
auditor arayışının hazırlanması mərhələsində analitik proseduralardan istifadə edilməsi metodikasının nəzəri cəhətdən işlənib hazırlanması və praktikada geniş tətbiq edilməsi buraxılış işinin əsas məqsədini təşkil edir. Həmin məqsədə çatmaq üçün aşağıdakı vəzifələr kompleksi müəyyən olunmuş və müvəffəqiyyətlə həll edilmişdir: - ölkə və xarici təcrübənin ümumiləşdirilməsi əsasında auditin mahiyyətinin və respublikanın iqtisadi həyatında onun yeri və rolunun müəyyən edilməsi; - auditdə istifadə olunan analitik proseduraların nəzəri, praktiki və metodoloji əsaslarının işlənib hazırlanması; - auditor yoxlamalarının aparılması prosesi ilə analitik proseduraların tətbiqi mexanizminin qarşılıqlı əlaqələrinin müəyyən olunması; - auditin təşkili prosesinin və onun idarə edilməsinin konkret alqoritmlərinin əsaslandırılması; - auditor yoxlamaları zamanı analitik proseduralarn istifadə edilməsi mexanizminin işlənib hazırlanması.
problemlərinə həsr olunmuş respublika və xarici ölkə iqtisadçılarının fundamental tədqiqatları, beynəlxalq audit standartları, mühasibat uçotu, audit və vergitutma üzrə əsas normativ-hüquqi sənədlər və bir sıra tanınmış auditor firmalarının fəaliyyət təcrübəsi təşkil edir.
yoxlamalarının aparılması metodikasının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı kompleks praktiki məsələlərin qoyuluşu, nəzəri jəhətdən əsaslandırılması və həll edilməsindən ibarətdir. Tədqiqat prosesində elmi yenilik sayıla biləjək aşağıdakı nətijələr əldə edilmişdir: - xaricdə və respublikada işlənib hazırlanmış metodikaların tənqidi təhlili nəticəsində «analitik proseduralar» anlayışının mahiyyəti, məzmunu dəqiqləşdirilmiş və onun məqsədi müəyən olunmuşdur; 6 - analitik proseduraların növləri müəyyən edilmiş və ölkənin audit təxrübəsində onlardan istifadə imkanları araşdırılmışdır; - auditin planlaşdırma və son mərhələsində analitik proseduraların tətbiqinin ilkin şərtləri müəyyən edilmişdir; - respublikada auditor yoxlamalarının aparılması zamanı istifadə olunan analitik proseduraların tətbiqi alqoritmləri işlənib hazırlanmışdır; - analitik proseduralardan istifadə sahəsində mövcud olan xarici təcrübənin ümumiləşdirilməsi və tətbiqi imkanlarının öyrənilməsi auditorun «analitiak proseduraların məqsədinin təyin olunması», «təhlil metodunun və informasiya bazasının seçilməsi», «analitik qərarların qəbul olunması üçün kriteriyaların müəyyən edilməsi», «nəticələrin ümumiləşdirilməsi», «yekun qərarın əldə edilməsi» kimi fəaliyyət ardıjıllığını müəyyən etməyə imkan vermişdir: - auditor yoxlamalarının planlaşdırma və son mərhələləri üçün zəruri olan analitik proseduraların real fəaliyyət göstərən müəssisənin auditi prosesində tətbiqi variantı təklif edilmiş və onlardan istifadənin səmərəliliyi nəzəri və praktiki cəhətdən əsaslandırılmışdır. Aparılmış tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti Respublika Auditor Palatasının təcrübəsində alınmış praktiki nəticələrin tətbiq edilməsinin mümkünlüyü ilə təsbit olunmuşdur. İşin nəticələri auditor standartlarının hazırlanmasında da istifadə oluna bilər. İşin həcmi və strukturu. Magistr dissertasiya işi giriş, iki fəsil, nəticə və təkliflərdən, istifadə edilmiş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir.
I FƏSİL. AUDİTDƏ İSTİFADƏ EDİLƏN ANALİTİK PROSEDURALARIN NƏZƏRİ VƏ PRAKTİKİ ƏSASLARI 1.1. Analitik proseduralar-auditor yoxlamalarının təşkilinin tərkib elementi kimi 7 Auditor yoxlamalarının aparılması zamanı istifadə edilən analitik proseduralar əsas iqtisadi göstəricilərin və parametrlərin təhlilini, mühasibat məlumatlarının faktiki məlumatlarla, uçot məbləğlərinin auditor tərəfindən hesablanmış rəqəmlərlə müqayisəsini əhatə edir. Göründüyü kimi, idarəetmənin ən mühüm funksiyalarından biri sayılan auditdə analitik proseduralar auditor yoxlamalarının həyata keçirilməsi prosesində auditora köməklik göstərilməsi və müəssisənin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin kompleks təhlilinin aparılması məqsədilə tətbiq olunur. Bundan başqa bütün proses ərzində analitik proseduralardan istifadə aparılan auditin keyfiyyətinin yüksəlməsinə və sərf edilən vaxtın azalmasına bilavasitə müsbət təsir göstərir. Qeyd etmək lazımdır ki, müasir bazar münasibətləri şəraitində auditdə istifadə olunan analitik proseduralara iki mövqedən yanaşmaq mümkündür. Birinci halda auditor mühasibat və maliyyə hesabatlarının reallığını və obyektivliyini sübut etməyə imkan verən parametrlər blokunu müəyyənləşdirir. İkinci halda analitik proseduralar auditin müxtəlif mərhələlərində tətbiq edilən zəruri auditor proseduraları kimi nəzərdən keçirilir. Fikrimizcə, auditdə analitik proseduraların tətbiqinin zəruriliyi uçotda, eləcə də mühasibat və maliyyə hesabatlarında əks etdirilmiş və araşdırmaq üçün seçilmiş göstəricinin reallığının və doğruluğunun yoxlanılması ilə izah oluna bilər. Aydındır ki, auditin aparılması zamanı aşkar edilmiş bütün nöqsanlar haqqında faktların toplanılması analitik proseduralar vasitəsilə həyata keçirilir. Lakin, auditor yoxlamalarının aparılma müddətinin məhdud olmsı, yerinə yetirilən iş və xidmətlərin dəyərinin sifarişçi ilə bağlanılmış müqavilə əsasında qabaqcadan razılaşdırılması səmərəli auditor proseduralarının seçilməsi problemini meydana çıxarır. Bu zaman həmin proseduralardan faktiki nəzarətin, təftişin və yoxlamanın üsullarının və digər analitik proseduraların fərqləndirilməsi obyektiv zərurətə çevrilir. Qeyd etmək lazımdır ki, auditin aparılması prosesinin müxtəlif mərhələlərində auditor özünün ixtisas səviyyəsinə və tədqiqat obyektinin xarakterinə görə yuxarıda sadalanan proseduralardan birini seçir. Lakin, təcrübədə auditor bu və ya digər faktın təsdiqi üçün reqlamentdə nəzərdə tutulmayan bir neçə auditor prosedurasından istifadə edir və onların tətbiqi «ümumidən fərdiyə-yoxlama prinsipi» üzrə həyata keçirilir. Bundan başqa, uçot obyektlərinin və maliyyə hesabtların yoxlanılması,
Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|