Laboratoriya ishi №1

Bu o’zindukciya E.Yu.K o’zindukciya tokini paydo qiladi. O’zindukciya toki doimo o’zining hosil qilgan tokning o’zgarishiga qarshilik ko’rsatadi. O’zindukciya toki kalit ulanganda tokning maksimal qiymatga erishishini, kalit uzilganda esa to’kni to’xtashini biroz kechiktiradi. Bunday bo’lishini 2-rasmdagidek sxemada ko’rish mumkin.

Bu o’zindukciya E.Yu.K o’zindukciya tokini paydo qiladi. O’zindukciya toki doimo o’zining hosil qilgan tokning o’zgarishiga qarshilik ko’rsatadi. O’zindukciya toki kalit ulanganda tokning maksimal qiymatga erishishini, kalit uzilganda esa to’kni to’xtashini biroz kechiktiradi. Bunday bo’lishini 2-rasmdagidek sxemada ko’rish mumkin.

Sxemadagi K-kalit ulanganda o’zindukciya tufayli L1 lampochka L2 ga qaraganda kechikib yonadi, kalit uzilganda ham L1 lampochka kechikib o’chadi. G’altakning induktivligi qancha katta bo’lsa, o’zinduksiya hodisasi ham yaxshi sezilarli bo’ladi. G’altkning induktivligini yuqoridagi formula bilan ham hisoblab topish mumkin. Biz mazkur laboratoriya ishida induktivlikni tajribada aniqlash usullaridan birini ko’rib o’tamiz. Bu usul g’altak aktiv qarshilikdan tashqari induktiv qarshilik hosil qilishiga asoslangan. Induktiv qarshilik g’altakning induktivligiga va g’altakdan o’tayotgan tokning chastotasiga to’g’ri proportsional.

Ya’ni,

Ya’ni,

G’altakning to’la qarshiligi

formula bilan ifodalanadi. Tenglikdan induksiya L ni topish mumkin.

 

ISHNI BAJARISH TARTIBI. Rasmdagidek elektr zanjirini yig’ing.

Transformator o’ramlarining aktiv qarshiligini ommetr bilan o’lchang.

• Transformator o’ramlarining aktiv qarshiligini ommetr bilan o’lchang.
• 220 V li o’zgaruvchan tok tarmog’iga ulangan «Latr» deb ataluvchi avtotransformator yordamida siz kuchlanishni 10, 15, 20 V qiymatlari tanlab olib, bu kuchlanishlar berilganda g’altakdan o’tayotgan toklarni ampermetrdan jadvalga yozib olasiz. So’ngra g’altakning to’la qarshiligini Om qonunidan topasiz.

Bunda siz g’altakning to’la qarshiligini kuchlanishga bog’liq bo’lmagan o’zgarmas kattalik ekanligini aniqlagandan keyin induktivlikni (6) ishchi formula bilan hisoblaymiz.