Kurs ishi topshiriqlari

3. Didaktik funktsiya-o'qitish vositalari bilim va ko'nikmalarning muhim manbai ekanligi, o'quv materialini tekshirish va mustahkamlashni osonlashtirishi va kognitiv faoliyatni faollashtirishida yordam beradi. Barcha funktsiyalar ta'lim jarayonida bir-birini to'ldirib, birdamlikda harakat qiladi.
O’qitish vositalaridan foydalanishning ahamiyatli jihatlari
1)Motivatsiya
Ta'lim vositalari o'quvchilarni yaxshi o'rganishlari uchun ularni rag'batlantiradi.
2Ta'riflash
Ta'lim vositalari orqali o'qituvchi mavzuni osonroq tushuntiradi.
3) O'quv qo'llanmalari talabalarga krampni oldini olishga yordam beradigan to'g'ri tushunishni osonlashtirishi mumkin.
4) So'zboyligini oshirish
Ta'lim vositalari o'quvchilarning so'z boyligini yanada samarali oshirishga yordam beradi.
5) Vaqt va pulni tejaydi
O'qitish yordamchi vositalar yordamida o'qitish an'anaviy o'qitishga qaraganda qisqa vaqtni oladi, bu ma'ruza o'qitishga va o'qituvchi tomonidan ko'proq takrorlanishga bog'liq. Darsni yana bir bor qayta tushuntirishga hojat qolmaydi, chunki o'quvchilar o'zlarining barcha hissiyotlari va his-tuyg'ularidan foydalangan holda mazmunan bilib oldilar. Bu yerda pul tejaladi.
6) Classroom jonli va faol
Ta'lim vositalari guruhni jonli va faol qiladi.
7) Dullnesdan qochadi
O'qitish vositalari darsni qiziqarli qiladi va talabalarda ko'proq qiziqish uyg'otadi.
1.2. Ta'lim vositalari,turlari va shakllari.
Hozirgi kunda texnologiya va ta'lim bir-biri bilan chambarchas bog'liq, deyarli har bir o'qituvchi o'z ishida foydalanadigan va qiziqarli, hayajonli mashg'ulotlarida talabalar e'tiborini jalb qilishga imkon beradigan o'zining sevimli texnologik vositalariga ega.Ammo texnologiya bilan bog'liq har qanday narsada bo'lgani kabi, vositalar ham doimiy ravishda yangilanadi va eskirganlari tasdiqlanib, ko'lamini kengaytiradi yoki shunchaki zamonaviy ta'limga ko'proq mos keladigan va eng texnologik bilimga ega o'qituvchilar talab qiladigan yangi xususiyatlarni qo'shadi.
Ta’lim vositalarini tasniflashda turli asoslarga ko‘ra yondashish mumkin:
- faoliyat sub’yektiga ko‘ra;
- faoliyat ob’yektiga ko‘ra;
- o‘quv axboroti munosabatiga ko‘ra;
- o‘quv jarayonidagi vazifasiga ko‘ra.
Faoliyat sub’yekti bo‘yicha ta’lim vositalari o‘rgatish va o‘rganishga bo‘linadi. O‘rgatish vositalari. Masalan, namoyishli-tajriba qurollari. Bunday qurollar o‘qituvchi tomonidan mavzuni tushuntirish va mustahkamlash uchun qo‘llaniladi. O‘rganish vositalari. Masalan, laboratoriya-praktikum qurollari. Bunday vositalar talabalar tomonidan yangi bilimlarni egallash uchun qo‘llaniladi.
Didaktik vositalar o‘qituvchi va talaba uchun xosligiga qarab, ikkiga bo‘linadi. Birinchisiga ko‘ra, narsalar o‘qituvchi tomonidan ta’limning maqsadlarini samarali realizatsiyalash uchun qo‘llanilsa, ikkinchisi - bu talabalarning individual vositalari, darsliklar, daftarla va hokazo.
Bundan tashqari didaktik vositalar o‘qituvchi va talabalar faoliyat turiga ko‘ra sport qurollari, botanika va geografiya maydonchasi, kompyuterlarga ham bo‘ linadi.

Ta‘lim vositalari olti turga bo’linadi:

- matnli vositalar;
- tasvirli vositalar;
- audiovizual vositalar;
- yordamchi (jihoz) vositalar;
- modelli vositalar;
- haqiqiy vositalar.

Ta‘lim vositalari foydalanilishi jihatidan quyidagi 3 qismga ajratish mumkin:

• 
  ta‘lim beruvchi uchun;
  
• 
  ta‘lim oluvchi uchun;
  
• 
  dars o’tkazish uchun.
  

Faoliyat ob’yektlari bo‘yicha ham ta’lim vositalari ikkiga bo‘linadi:

Material ta’lim vositalari- bu o‘quv qo‘llanmalari, darsliklar, jadvallar, maketlar, modellar, o‘quvtexnik vositalar, mebel, o‘quv-laboratoriya qurilmalari, ko‘rgazmali vositalar bo‘lishi mumkin.
Ideal ta’lim vositalari - bular pedagog va talabalar yangi bilimlarni egallashda qo‘llaydigan vositalar: chizmalar, sxemalar, diagrammalar, tasviriy, san’at, nutq, xat va boshqalar. Ideal vositalar - bu «fikrlar haqidagi fikrlar».O‘qituvchi ularni o‘rgatish uchun belgilangan shaklda ko‘rsatishi zarur. Masalan, materializatsiya - abstrakt simvollar tarzida ko‘rsatiladigan vosita(grafiklar, jadvallar, chizmalar), verbalizatsiya - nutq bayoni tarzida ko‘rsatiladigan vosita(tahlil, muhokama qilish, dalil keltirish). Material va ideal vosita bir-birini to‘ldiradi. Material vosita qiziqish va diqqatni uyg‘otish, amaliy harakatlarni amalga oishirish bilan bog‘liq bo‘lsa, ideal vositalar - mantiqiy muhokama. Materialni tushuntirish, nutq madaniyati, yod olish bilan bog’liq.
O‘quv axboroti munosabatiga ko‘ra ta’lim vositalari yangi materialni o‘rganish vositalari, takrorlash, mustahkamlash, umumlashtirish vositalari, bilimlarni nazorat qilish vositalari, o‘quv jarayonini tashkil etishva boshqarish vositalari va axborot vositalariga bo‘linadi. O‘quv jarayonidagi vazifasiga ko‘ra ta’lim vositalari kommunikatsiya (muloqot) va o‘quv ishlari vositalariga tasnif etiladi. O‘quv ishi vazifa, muammo, masalalarni hal etish, turli mashqlarni bajarish jarayonidir. Ta’lim - kommunikatsiya (muloqot) o‘qituvchi va talabalarning o‘quv faoliyati sanaladigan kommunikativ-faoliyatli jarayon. Kommunikatsiya - bu kodlash (o‘qituvchi nutqidagi atamalarda), uzatish (yozilish) va talabalarning axborotni qabul qilishi (tushunish va dastlabki eslab qolish). Didaktik vositalar his qilish, sezish uchun foydalanishiga ko‘ra ham tasnif qilinadi. Bunday bog‘liqlikka ko‘ra didaktik vositalar vizual (ko‘rish) - haqiqiy(original) narsalar yoki turli obrazli ekvivalentlari, diagrammalar, kartalar; audial(eshitish) - radio, magnitofon, musiqa asboblari; audioizual(ko‘rish-eshitish) - ovozli filmlar, televidenie, kompyuterlar, didaktik mashinalar, elektron darsliklar.
Ta’limning texnik vositalari. TTV - bu o‘zida o‘quv axborotlarini ekranli-ovozli aks ettiruvchi asbob va moslamalardir. Ularga quyidagilar kiradi:

- telegram;
- zoom dasturi;
-kompyuterlar;
-SHAREit;
-Adobe Reader
- teleko‘rsatuvlar.

Ta’limning texnik vositalarini quyidagi turlarga ajratish mumkin:
-axborot;
- aralash(kombinatsion);
-trenajyor;
- bilimlarni nazorat qilish vositalari;
-audiovizual vositalar.
Ta’limning texnik vositalari quyidagi funktsiyalarni bajaradi:
• ta’limning sifati va samaradorligini oshiradi;
• o‘quv jarayonining jadallashuvini ta’minlaydi;
• o‘quvchilarni idrok qilishga yo‘naltiradi;
• o‘quvchilarda bilimlarni egallashga nisbatan katta qiziqish hosil qiladi;
• dunyoqarashni, ishonchni, o‘quvchilarning axloqiy qiyofasini shakllantirishga yordam beradi;
• o‘quv ishiga nisbatan talabalardalarda emotsional munosabatni oshirishni ta’minlaydi;
• bilimlarni nazorat, o‘zini-o‘zi nazorat qilishni ta’minlaydi.