Kurs ishi mavzu: Psixalogik xizmatda rahbarlik faolyatidagi nuqsonlar va ularni bartaraf etish yo’llari. Bajardi: Tursunaliyev Islomjon Tekshirdi

- diqqatning suhbatdoshga yo’nalganligi – vizual, ya‟ni ko„z kontakti,
gapiruvchiga hurmat, sabr-toqat, tinglashga tayyorlik;
- faollik – maqsadga yo„nalganlik, qayta aloqa, tushunarli bayon etish, odobintizom;
- xayrixohlik – ustunlikka intilmaslik, o„z hissiyotini nazorat etish,
ma‟lumotni e‟tiroz bildirmay qabul qilish, salbiy hisning yo„qligi, optimal nutq
tempi.
Muloqotning ikkinchi bosqichidagi asosiy xususiyat – muammo mazmuni yuzasidan bir xil tasavvurning shakllanishiga va suhbatdoshlarning bir-birini tushunishiga erishishdir. Ammo, muloqot davomida qator to„siqlar mavjudki, ular
suhbatdoshdan kelayotgan ma‟lumotni to„la tushunishga xalaqit beradi. Ma‟lumot almashuvi bosqichlarini yodda tutish va unga muvofiq keluvchi faol aqliy harakatni qollash tosiqlarni muvaffaqiyatli yengib otishni, ma‟lumot yo’qolishini iloji boricha kamaytirish imkonini beradi.
Muammo mohiyati aniqlangandan so„ng, uning yechimini topish lozim.
Shunga binoan, muammoni hal etish maqsadidagi muloqot jarayonining uchinchi bosqichi – muammo yechimini izlash ham muhim o„rin tutadi. Bu bosqich haqida to’laroq tasavvurga ega bo’lish maqsadida nizo vaziyatidagi besh xil harakat uslubini eslashimiz mumkin. Ma‟lumki, nizoli vaziyatda inson besh xil harakat uslubidan birini tanlashga o’z moyilligini bildiradi. Bu harakat uslubi quyidagilar:
(1) raqobat – masala aynan rahbar aytganiday hal bo„lishi kerak;
(2) yon berish – rahbar xodim ta‟kidlayotgan yechimni qabul qiladi;
(3) kompromiss – masala ikkala tomonni ham qisman qoniqtiradigan
yechim orqali hal etiladi, lekin asosiy manfaatlar qondirilmaydi.
(4) masalani muhokama etishdan qochish, ya‟ni turli bahona bilan masalani
hal etuvchi uzil-kesil yechim qabul qilinmaydi;
(5) hamkorlik – ikkala tomonni qoniqtiruvchi yechim izlanadi va bu
izlanish davomida rahbar o„z xodimi manfaati haqida qayg„uradi, xodim esa rahbar
va tashkilot manfaatini nazarda tutgan holda o„z muammosi yechimini izlaydi. 44
Muammoli masala yuzasidan muloqot olib borish xususiyati shundan
iboratki, muloqotda ishtirok etayotgan tomonlarning manfaatini qondiruvchi
yechim topilgan taqdirdagina, bu jarayonni muvaffaqiyatli deb hisoblash mumkin.
Hamkorlikka asoslangan, tomonlar manfaatiga mos keluvchi yechim topilgandan
keyingina qaror qabul qilinadi va muloqot muvaffaqiyatli tarzda ado etildi, deb
hisoblanadi. Suhbat oxirida xulosalar chiqarish, yechimni yana bir bor qayd etish
va qabul qilingan qaror yuzasidan qisqa izoh berib o„tish mumkin

Xulosa
Tashkilotni boshqarishning asosiy jihatlaridan biri, boshqaruv qarorlarini qabul qilish va ular ijrosini ta‟minlashdir. Boshqaruv qarori tashkilotdagi biron ob‟yektni kozlangan maqsadga muvofiq ravishda bir holatdan, ikkinchi holatga keltirish bilan ifodalanadi. Rahbarning boshqaruv qarori bilan bog’liq jarayonni quyidagi tarkibiy qismlarga ajratish mumkin: datda tashkilot rahbari tomonidan qabul qilinuvchi qarorlar turlicha bo’lib, ularning yakkahokimlik, kollegial va jamoaviy turlarini farqlash mumkin.
Kollegial tarzdagi qaror qabul qilish, muammoni mutaxassislar bilan
muhokama etish natijasida, taklif etilgan goyalar ichida eng maqbulini rahbar tomonidan qabul qilinishida ifodalandi. Bu qarorning natijasi va amalga oshirish mas’uliyatini ham rahbar oz boyniga oladi. Jamoaviy qaror qabul qilishda esa qaror umumiy muhokama va ovoz berish orqali guruh a’zolari tomonidan qabul
qilinadi, uning natijasiga mas’ul bo’lib butun jamoa hisoblanadi Rahbar muammoli vaziyat bilan toqnash kelib, ma‟lum qarorni qabul qilishi zaruratida bolar ekan, avvalambor, ushbu vaziyat va undan kutilayotgan yechimni yuqorida sanab o„tilgan qarorlar guruhiga taqqoslashi va taxminan bo’lsa ham, qaysi toifaga kirishini aniqlab olishi lozim. Bunday harakat rahbarga ayni muammo yechimi nimada ifodalanishini, qay shaklda namoyon bo„lishini qisman bolsa ham oldindan tasavvur etish imkonini beradi. Bu esa tanlangan yol qanchalik togri yoki notogriligi haqidagi ma‟lumot bilan birga, zarur bolgan taqdirda harakat uslubini ozgartirishga asos yaratadi. Harqalay, qarorning oylab qabul qilinganligi uni biron-bir toifaga kiritishdan, va natijani qisman bo’lsa ham
oldindan tasavvur etgan holda talabdagi namuna bilan taqqoslashdan iboratdir.