Kurs ishi bajardi imta-2 guruh talabasi Qabul qildi t f. n., dosent A. G’. Qodirov Mundarija Bet

Nazariy mexanika - moddiy jismning harakat qonunlari va xossalari hamda muvozanat shartlarini o'rganadi.Mexanik masalaning qanday nuqtayi nazardan qo'yilishiga qarab, nazariy mexanika fani statika, kinematika va dinamika qismlariga bo'linadi.Moddiy jismlarga qo'yilgan kuchlar va kuchlar sistemasi, ulami ta'sir jihatdan teng bo'lgan kuchlar bilan almashtirish, muvozanat masalalari mexanikaning statika bo'limida tekshiriladi.Jismlaming harakatini ulaming massasi va ularga ta'sir etuvchi kuchlarga bog'lamay, faqat geometrik nuqtayi nazardan tekshirish masalasi kinematika bo ' limida tekshiriladi.
Dinamika - moddiy jismlaming harakati, shu harakatni keltirib chiqaruvchi kuch bilan birgalikda tekshiriladi.
«Nazariy mexanika» fanining qonunlari materiallar qarshiligi, mexanizm va mashinalar, mashina detallari va h.k. fanlar uchun xilma-xil texnik masalalami yechishda qo'llaniladi.Dinamika nazariy mexanikaning asosiy bo'limi bo'lib, unda jismlarning mexanik harakat qonunlari shu harakatni vujudga keltiruvchi kuchlarga bog'liq hołda o'rganiladi. Mexanikaning asosiy, birlamchi tushunchasi bo'lgan kuch dinamikada moddiy jismlar harakatini o'zgartiruvchi
ta'siri bilan aniqlanadi. Dinamikada jismlarga o' zgarmas kuchlardan tashqari miqdori va yo'nalishi o'zgaruvchan kuchlar ham ta' sir ko'rsatishi mumkin deb qaraladi. Kuchlar aktiv, faol yoki passiv, chunonchi, bog'lanish reaksiya
3
kuchlari bo'lishi mumkin:
Massa jismlaming moddiy miqdor o'lchovi boiib, dinamikaning asosiytushunchalaridan biri hisoblanadi. Jismning harakati faqat unga qo'yilgan kuchgagina bog'liq bo'lmay, uning inertligiga ham bog'liq. Jismning inertligini miqdor jihatdan ifodalovchi fizikaviy kattalik jismning massasi deyiladi. Biz o 'rganayotgan mexanika klassik mexanika bo'lib, bunda ]ismning tezligi yorug'lik tezligidan ancha kichik, uning massasi o'zgarmas, skalyar va musbat kattalik deb qaraladi. H a ra k atin i o 'rg an ish d a o'lcham lari aham iyatga ega b o 'Imagan, lekin massaga ega moddiy jismga moddiy nuqta deyiladi. Moddiy nuqta asl m a'noda, biror jismm anglatgani uchun u shujismning massasiga teng massaga va shu sababli, jism kabi ta'sirlasha Olish xususiyatiga ega bo'ladi. Moddiy nuqta tushunchasiga binoan, mexanik sistema yoki jism massasi uni tashkil etgan moddiy nuqtalar massalarining yig'mdisi bilan aniqlanadi. Umumiy holda Jismning harakati faqat ushbu moddiy nuqtalar yig'indisigagina em as, u larn in g jism bo'y lab taqsimlanishi (jism shakli)ga ham bog'liq. Dinamikaning masalasi.
Dinamikaning masalasi jismga ta ' sir etuvchi kuchlar bilan uning harakatining kinematik xarakteristikalari o 'rtasidagi bog'lanish qonunlarini aniqlash va bu qonunlarni harakatning xususiy hollariga tatbiq etishdan iborat. Dinamika masalasini dinamikaning asoschisi Nyuton juda yaxshi ta'riflagan. U aytganki, dinamika «harakatning yuz berishiga ko'ra tabiat kuchlarini bilish, so'ngra bu kuchlar bilan tabiatning boshqa hodisalarini tushuntirishi» zarur.
Yanada aniq qilib aytganda, jismlaming mexanik harakatini vujudga keltiruvchi sabablar, ya'ni o'zining massasiga va qo'yilgan kuchga bog'lab tekshiradigan nazariy mexanikaning bo'limi dinamika deyiladi. Umumiy holda jismga ta' sir etadigan kuchlar vaqtga, jismning vaziyatiga va tezligiga bog' liq bo 'ladi.
Jismning harakati unga qo'yilgan kuchlardan tashqari, jismning inertlik xususiyatiga ham bog'liq. Kuch ta'siridan jism o'z tezligini tez yoki sekin o'zgartirish xususiyatijismning inertligi deyiladi. Jismning inertligini miqdor jihatdan xarakterlovchi fizik kattalikjismning massasi deyiladiJismning massasi o'zgarmas, skalyar va musbat kattalik deb ataladi.