Könül qasimova 1317. 02046 bakü-2017 azerbaycan devlet iKTİsat universitesi

2.4 1991-1994 yılarında Azerbaycan medyasında askeri haberler

İstiklal gazetesi 18 Şubat 1993 tarihli sayısında “Nasistlere karşı savaş ilan olunmuştur” başlıklı haber yayımlamıştır.



Halk gazetesi 4 Mart 1992 tarihinde Almanya Federal Hükumeti askeri yardım hakkında mevcut Almanya-Türkiye sazişine uygun olarak geçmiş ADC milli halk ordusunun verilerinden Türkiyeye verilmiş silahın Azerbaycana gönderilmesi hakkında bilgiyi kabul etmiştir. Bu demokratik sosyalizm partisi parlamento grubunun sorgusuna Almanya Federal Cumhuriyeti hükumetinin Almanya bundestagının basın hizmeti tarafından yayınlanmış cevabında bildirilmiştir. Cevapda Almanya Federal Cumhuriyeti Hükumeti gösterilen sazişte Türkiyenin aldığı silahı ve emlakı Almanya tarafının kabulü olmadan üçüncü ülkelere göndermemek hakkında sorumluluğunu, aynı zamanda milli halk ordusunun rezervlerinden alınmış tüm silahın Türkiye silahlı kuvvetlerinin beyanı olduğu hakta Türkiye baş karargahında bu beyanat esas olarak tutmuştur.⁵²

Halk gazetesi 25 Aralık 1991 tarihinde Almanya Federal Cumhuriyeti Bundestagı döyüş ameliyatlarını durdurmaya çağırmıştır” başlıklı habere yer vermiştir. Şöyle ki, Almanya Parlamentosunun Başkanı Z. Rita “Ekspres”gazetesinin muhbiri ile olan görüşünde problemleri zor yoluyla hall etmeyin doğru olmadığını belirtmiş ve bu yolla yalnızca yeni problemler yaratılacağını söylemiştir. Milat bayramı zamanı dünyanın farklı bölgelerinde devam eden silahlı münakeşelerin tüm katılanlarını kısa bir süre içersinde savaşı durdurmaya davet etmiştir.

Almanya parlamentosunun başkanı yılın başlangıcında İran körfezinde muharebe başlanmasını bildirmiştir.

Genel olarak, Milat günlerinde almanlar diğer halklarla birlik olmayı, onlara manevi yardım göstermeyi kendi görevleri olarak görmelidirler. R. Zyusmt Almanya Federal Cumhuriyeti vatandaşlarının Yugoslavyada remzi sulh organizasyonuna katılmasına taraftar olduğunu bildirmiştir.



Halk gazetesi 6 Mart 1993 tarihinde yayımlanan sayısında Almanya Savunma Bakanlığının Litva ordusuna üç-dört yüz araba ve araba hisseleri, 2 askeri uçak, 4 sınır savunması kateri göndermesine dair habere yer vermiştir.⁵³



İstiklal gazetesi 21 Aralık 1993 tarihinde yapılan habere göre, Almanya Rusya ordusunun Azerbaycana geri döndürülmesine karşıdır. Haydar Aliyev Almanya Bundestagının milletvekili Villi Vimmerle görüşmüştür. Görüşten sonra “Turan” ın muhabiri Rusya ordusunun barışcıl kuvvetler olarak Azerbaycana döndürülmesi hakkında olan soruya cevap verirken, V. Vimmer bildirmiştir ki, her bir devletin egemenliği ve arazi bütünlüğü dünya birliği tarafından tanınmaktadır. Misafir, Almanyanın Rusya ordusunun barış kuvvetleri gibi Azerbaycana geri döndürülmesine tamamen karşı olduğunu belirtmiştir.⁵⁴

İstiklal gazetesi 12 Ağustos 1994tarihli sayısında rus askerinin Almanyada ölmesiyle ilgili habere yer vermiştir. Almanyanın doğusundaki Leypsig şehrinde çıkan silahlı çatışma zamanı 3 rus askeri vefat etmiştir. Askerler Rusya ordusuna ait olan askeri ürünleri saklıyorlarmış.⁵⁵

Halk gazetesi 29 Nisan 1992 senesinde Almanın askeri teknolojisinin Türkiyeye gönderilmesi sonucunda siyasi krizin merkezinde kalan Almanya Federal Cumhuriyetinin savunma bakanı Herhard Ştoltenberg, kendi parti bloğunda gösterilen yardımdan mahrum olmuştur. ⁵⁶

Azerbaycan gazetesi 5 Aralık 1992 tarihli sayısında, Doğu Almanyanın Brandenburg şehir mahkemesi 4 rus askerinin 1.5 yıldan 4 yıladek hapis cezasına mahkum edilmiştir.⁵⁷



Komunist gazetesi 28 Temmuz 1991 tarihinde yayımlanan habere göre, Batı grubunun askeri hisselerinin yerleşdiği bölgelerde yerli ahali tarafından sovyet döyüşçülerine ve onların ayile üyelerine karşı hukuka zıt hareketlerin sayısı artmıştır. Sovyet adamları fiziki ve manevi zorluklarla karşı karşıya kalmışlar bu dönemde.⁵⁸

Azerbaycan gazetesi 27 Mayıs 1991 tarihinde Almanyayla ilgili yer verdiği haberde hükumet başında olmayan bazı Doğu Avrupa komunist partileri Avrupa güvenlik ve işbirliği müşaveresinde gayriresmi teşkilatların üyelerini temsil etmişler. Baltik cumhuriyetleri ve eski Doğu Almanya komunistleri barış uğrunda, insan hakları uğrunda mücadelede faşist teşkilatlarına katılmıştır. Frankfurtta yerleşen insan hakları uğrunda uluslararası cemiyet komunist partilerinin gayri resmi teşkilatlarda katılımına karşı kendi itirazını bildirmiştir.⁵⁹

İstiklal gazetesi 22 Ekim 1992 tarihinde çıkan sayısında Almanya Adalet Bakanlığı Erik Honekkerin mahkeme prosedurunun 12 Aralıkta başlayacağını belirtmiştir. E. Honekkere karşı 12 maddeden oluşan ittihamname ileri sürülmüştür. Esas suçlama ADC ve Almanya Federal Cumhuriyeti arasında sınırın minalanması ve Batıya geçmeye çalışmış 4 Doğu Almanya vatandaşının öldürülmesiyle bağlantılıdır.⁶⁰

Halk gazetesi 1 Aralık 1992 tarihli sayısında Avrupada güvenlik ve işbirliği meselelerine dair müşaverede katılımcısı olan devletlerin dişişleri bakanları şurasının birinci toplantısı kendi işini bitirmiştir. 35 devletin- Avrupa ülkelerinin, aynı zamanda ABD ve Kanadanın dış politikası idarelerinin başlıcaları Avrupada güvenlik ve işbirliği meselelerine dayir müşaverenin strukturlarının ve mekanizmalarının faaliyeti, Helsinki prosesinin gelişmesi, sabitlik ve güvenli kıta gibi Avrupanın geleceğiyle alakadar esas problemleri iki gün içinde müzakere etmişlerdir.⁶¹

SONUÇ

Araştırmamızın sonuç bölmünde Almanya imajının taraması yapılan haberler çerçevesinde ele alıcağız. Daha önce de belirttiğimiz üzere, araştırmada kaynak olarak Azerbaycan’da yayımlanan Azerbaycan, Komunist(Halk), İstiklal Gazeteleri’nin 1991-1994yılları arasındaki haberleri kullanılmıştır.

Yukarıda da belirtildiği üzere, söz konusu haberler dört alt başlıkta toplanmıştır: ekonomi haberleri, siyasi haberler, askeri haberler, sosyo-kültürel haberler.

Almanya-Azerbaycan 1991-1994 yıllarında yeni ekonomik ilişkiler kurulmuşdur. Haydar Aliyev’in ziyareti bu konuda önemli gelişmelere neden olmuşdur. Ortak fabrikalar kurulmuş, Alman yatırımcıları Azerbaycan’a sermaye koymaya davet edilmişdir.

Araştırmamızda ekonomi içerikli haber değerlendirilmeye tabi tutulmuştur.

Medyada Almanya siyasi imajı sabit olmamışdır. Bu haberlerin konu olduğu dönemde SSCB’ni dağılması süreci ve onun varisi sayılabilecek Rusya ile ilişkiler önem kazanmışdır. ABD ile siyasi olarak karmaşı dönem olmuşdur. ABD ve Almanya siyasi şartlar altında ikili ilişkilerini yönetmişdir.

Azerbayca-Almanya siyasi ilişkileri sabit olmamışdır. Bu ilişkiler istenilen düzeye ulaşamamışdır. Elçibey döneminde ülke içinde gergin durumun olması nedeniyle ilişkilere gereğince önem verilememiştir. Haydar Aliyev’in Almanyaya ziyareti siyasi ilişkilerde bir müsbete doğru gelişme aşaması olmuşdur.

Sorunlara bakmayarak Almanyanın “Karabağ” sorununda Azerbaycan’nın yanında olaması önemlidir.

Araştırmada 22 siyasi ve 12 askeri haber değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Medyada Sosyo-Kültürel haberlere gelince söyleye biliriz ki, haberlerin genelinde 2 ülke sanatçılarının, uzmanlarının yaptıkları ziyaretler durmaktadır.

Ülkede sosyal problemler arasında esasen Azerbaycana yapılan yardımlar yer almaktadır. Araştırmada genel olarak 19 sosyo-kültürel haber değerlendirmeye tano tutulmuştur.

Haber tarama sonuçlarını istatistiksel verilerle ele alalım

1. 
   Taranan haberlerin genel dağılımı
   

Haberin içeriği	Sayısı	Yüzdesi
Ekonomi	14	21
Siyasi	22	33
Sosyo-kültürel	19	28
Askeri	12	18

Taranan haberlerin genel dağılımı
2.2 Taranan haberlerin niteliğine göre dağılımı

Haberin içeriği	Olumu	Olumsuz	Tarafsız
Ekonomi h.	8	3	3
Siyasi h.	9	4	9
Sosyo-kültürel h.	11	3	5
Askeri h.	1	5	12

3.Taranan toplam haberlerin niteliğine göre dağılımı

Haberin niteliği	Sayısı	Yüzdesi
Olumlu	28	%42
Olumsuz	16	%24
Tarafsız	23	%34

KAYNAKÇA

Kitaplar

HASANOV,Ali, Modern Uluslararasi İlişkiler ve Azerbaycanın Dış Politikası, Azerbaycan Yayınları, Bakü 2005.

İnternet kaynakları

www.az.wikipedia.org/wiki/Xocalı_abidəsi_

www.azembassy.de

www.azembassy.de/index.php/asebaidschanissche-diaspora

www.daad.de

www.destatis.de

www.diaspora.gov.az

www.economy.gov.az/catologsfiles/file1204716754

www.eeas.europa.eu/delegations/azerbaijan/eu_azerbaijan/tech_financial_coperation/index_az.htm

www.SOCAR.gov.az

Gazeteler

“Almanya en büyük dünya ihracatçısıdır”,Komunist(1991 yılında değiştirilerek Halk olmuştur) Gazetesi, 26 Mart 1991

“Resmi ziyaret gerçekleştirilmiştir”,Komunist(Halk) gazetesi, 23 Mayıs 1991

“Almanyadan yardım”,İstiklal gazetesi, 3 Kasım 1992

“Şell yeniden geri dönüyor”,Halk gazetesi, 27 Kasım 1992

“İktisadi reformlar-Almanya”,İstiklal gazetesi, 29 Kasım 1992

İstiklal gazetesi, 9 Şubat 1993

“Kırgizistana yardım”Azerbaycan gazetesi, 4 Haziran 1993

“Azerbaycan bankı ile Almanya bankı arasında anlaşma”,Azerbaycan gazetesi, 11 Eylül 1993

“Ukraynaya 25 milyon marka yardımı”, İstiklal gazetesi, 24 Mayıs 1993

“Kenşerin garip mantığı”,Komunist(Halk) gazetesi, 10 Mart 1991

“Doğulu almanların şikayet ve teklifleri”,Komunist(Halk) gazetesi, 2 Nisan 1991

Azerbaycan gazetesi, 27 Mayıs 1991

“Azerbaycan Cumhurbaşkanının Alman topraklarında görüşü”,Komunist(Halk), 21 Mayıs 1991

“Büyük diyaloğun başlangıcı”,Halk gazetesi, 8 Ağustos 1992

“Kenşerin Karabağa siyah mektubu. Ermenilere”,Halk gazetesi, 26 Mart 1992

Azerbaycan gazetesi, 15 Mayıs 1993

“Almanya Cumhurbaşkanının mektubu”,Halk gazetesi, 21 Şubat 1992

“Almanlar bizi barışdırmaya geldiler”,Halk gazetesi, 18 Ocak 1992

“Büyükelçilikte görüş”,Azerbaycan gazetesi, 5 Nisan 1993

“Almanlar Baküde”,İstiklal gazetesi, 16 Aralık 1993

Halk gazetesi, 11 Mart 1993

“Parlamentonun milletvekili Baküde”,İstiklal gazetesi, 19 Aralık 1994

“Almanya-Türkiye ilişkileri”,Azerbaycan gazetesi, 1 Mayıs 1993

“Almanya-Türkiye ilişkilerinde yeni aşama”,İstiklal gazetesi, 18 Mayıs 1993

“Kenşer istifa etmiştir”,Halk gazetesi, 29 Nisan 1992

Azerbaycan gazetesi, 18 Aralık 1993

“Azerbaycan Cumhurbaşkanına mektup”,Azerbaycan gazetesi, 19 Ağustos 1991

“Azerbaycan halısı Almanyayı feth ediyor”, Komunist(Halk) gazetesi, 1Şubat 1991

“İlaç yardımı”, Halk gazetesi, 20 Ekim 1991

“İlişkiler ilerlemektedir”, Halk gazetesi, 7 Mart 1993

“İlham orkestrası Almanyaya gidiyor”, Halk gazetesi, 29 Kasım 1993

“Azerbaycanda Almanya külter günleri gerçekleştirilecek”, Azerbaycan gazetesi, 1 Aralık 1993

“Brandenburg kapısının 200.yılı”, Komunist(Halk) gazetesi ,8 Ağustos 1991

“Nasistlere karşı savaş ilan edilmiştir”, İstiklal gazetesi, 18 Şubat 1993

“Almanya döyüşü durdurmaya çağırmıştır”, Halk gazetesi, 25 Aralık 1991

Halk gazetesi, 6 Mart 1993

“3 rus askeri öldürülmüştür”, İstiklal gazetesi, 12 Ağustos 1993

Azerbaycan gazetesi, 27 Mayıs 1991

1^ HASANOV Ali, Azərbaycan’ın Jeosiyaset’i, Zardabi LTD “MMC”, Bakü, 2015

2^ Azərbaycan Respublikasının  Almaniya Federativ Respublikasındakı səfirliyi www.azembassy.de/index.php/asebaidschanissche-diaspora

3^Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi www.diaspora.gov.az

4^ www.az.wikipedia.org/wiki/Xocalı_abidəsi_

5^ HASANOV,Ali, Modern Uluslararasi İlişkiler ve Azerbaycanın Dış Politikası, Azerbaycan Yayınları, Bakü 2005.

6^Çinin milli bayramı şərəfinə təşkil olunmuş rəsmi qəbulda Azərbaycan ‎Prezidenti Heydər Əliyevin nitqi http://lib.aliyevheritage.org/az/1418807.html

7^German Academic Exchange Service www.daad.de

8^Statistisches Bundesamt www.destatis.de

9^ Azərbaycan Respublikasının Almaniya Federativ Respublikasındakı səfirliyi www.azembassy.de/index.php/asebaidschanissche-diaspora

10^ Statistisches Bundesamt www.destatis.de

11^ HASANOV,Ali, Modern Uluslararasi İlişkiler ve Azerbaycanın Dış Politikası, Azerbaycan Yayınları, Bakü 2005.

12^ HASANOV,Ali, Modern Uluslararasi İlişkiler ve Azerbaycanın Dış Politikası, Azerbaycan Yayınları, Bakü 2005.

13^ Azərbaycan Respublikasının Almaniya Federativ Respublikasındakı səfirliyi www.azembassy.de/index.php/asebaidschanissche-diaspora

14^ Azərbaycan Respublikasının Almaniya Federativ Respublikasındakı səfirliyi www.azembassy.de/index.php/asebaidschanissche-diaspora

15^ Azərbaycan Respublikasının Almaniya Federativ Respublikasındakı səfirliyi www.azembassy.de/index.php/asebaidschanissche-diaspora

16^ HASANOV,Ali, Modern Uluslararasi İlişkiler ve Azerbaycanın Dış Politikası, Azerbaycan Yayınları, Bakü 2005.

17^ Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi www.diaspora.gov.az

18^ www.eeas.europa.eu/delegations/azerbaijan/eu_azerbaijan/tech_financial_coperation/index_az.htm

19^ “Almanya en büyük dünya ihracatçısıdır”, Komunist gazetesi 1991

20^ “Resmi ziyaret gerçekleştirilmiştir”,Komunist(Halk) gazetesi, 23 Mayıs 1991

21^ “Almanyadan yardım”, İstiklal gazetesi, 3 Kasım 1992

22^ “İstiklal” gazetesi, 9 Şubat 1993

23^ “Ukraynaya 25 milyon marka yardımı”, İstiklal gazetesi, 24 Mayıs 1993

24^ “Doğulu Almanların şikayet ve teklifleri”, Komunist(Halk) gazetesi, 2 Nisan 1991

25^ “Almanyada işsizlik artaracak”, İstiklal gazetesi, 5 Şubat 1994

26^ “Almanya şirketi yatırımlarını ülkemize yönlendiriyor”, İstiklal gazetesi, 5 Nisan 1994

27^ “Kenşerin garip mantığı”, Komunist(Halk) gazetesi, 10 Mart 1991

28^ Azerbaycan gazetesi, 15 Mayıs 1993

29^ “Kenşerin Karabağa siyah mektubu. Ermenilere”, Halk gazetesi, 8 Ağustos 1992

30^ “Almanya Cumhurbaşkanının mektubu”, Halk gazetesi, 21 Şubat 1992

31^ “ Almanlar bizi barıştırmaya geldiler”, Halk gazetesi, 18 Ocak 1992

32^ “Büyükelçilikte görüş”, Azerbaycan gazetesi, 5 Nisan 1993

33^ “Almanlar Baküde”, İstiklal gazetesi, 16 Aralık 1993

34^ “Parlamentonun milletvekili Baküde”, İstiklal gazetesi, 19 Aralık 1994

35^ “Almanya-Türkiye ilişkileri”, Azerbaycan gazetesi, 1Mayıs 1993

36^ “Almanya-Türkiye ilişkilerinde yeni aşama”, İstiklal gazetesi, 18 Mayıs 1993

37^ “Azerbaycan Cumhurbaşkanına mektup”, Azerbaycan gazetesi, 19 Ağustos 1991

38^ “Dışişleri bakanının Almanya seferinin sonucu”, İstiklal gazetesi, 6 Mart 1994

39^ “Almanyada kürtlerle polisler arasında kriz”, Halk gazetesi, 24 Mart 1994

40^ “Almanlar Kırgizistanı terk ediyorlar”, İstiklal gazetesi, 24 Eylül 1994

41^ “İlaç yardımı”, Halk gazetesi, 20 Ekim 1991

42^ Azerbaycan gazetesi, 22 Ekim 199

43^ “İlham orkestrası Almanyaya gidiyor”, Halk gazetesi, 29 Kasım 1993

44^ “Berlin flarmonyasında Azerbaycan müziği”, Halk gazetesi , 2 Nisan 1993

45^ “Azerbaycanda Almanya kültür günleri gerçekleştirilecek”, Azerbaycan gazetesi, 1 Aralık 1993

46^ “Almanya Federal Cumhuriyetinin yardımı”, Azerbaycan gazetesi, 15 Aralık 1993

47^ İstiklal gazetesi, 11 Aralık 1994

48^ “Brandenburg kapısının 200. yılı”, Komunist(Halk), 8 Ağustos 1991

49^ Halk gazetesi, 3 Nisan 1993

50^ Azerbaycan gazetesi, 9 Nisan 1993

51^ “Almanlar neofaşitslere karşı”, İstiklal gazetesi, 26 Ağustos 1994

52^ “Nasistlere karşı savaş ilan edilmiştir”, İstiklal gazetesi, 18 Şubat 1993

53^ Halk gazetesi, 6 Mart 1993

54^ İstiklal gazetesi, 21 Aralık 1993

55^ “3 rus askeri öldürülmüştür”, İstiklal gazetesi, 12 Ağustos 1994

56^ Halk gazetesi, 29 Nisan 1992

57^Azerbaycan gazetesi, 5 Aralık 1992

58^ Komunist(Halk) gazetesi, 28 Temmuz 1991

59^ Azerbaycan gazetesi, 27 Mayıs 1991

60^ İstiklal gazetesi, 22 Ekim 1992

61^ Halk gazetesi, 1 Aralık 1992