Komp`yuterda ma`lumotlarni tashkil etish va saqlash reja

· bat — buyruqli fayl.
· bak — faylning suKo’rta nusxasi.
· bas — beysik tilidagi dastur matni.
· pas — paskal tilidagi dastur matni.
· dbf — ma`lumotlar bazasining operativ fayli.
Komp`yuter egiluvchan va kattik magnitli disklar (vinchesterlar)dagi jamlagichlar bilan jixozlangan bo’ladi. Biror diskka murojaat etish uchun disk yurituvchilar lotin alifbosining birinchi xarflari bilan belgilangan. Masa­lan, A, V, S, . . . . xarflarni disk yurituvchilarning nomi deb ataymiz. Disk nomi biror operasion tizim buyrug’ida yozilganda ikki nukta bilan birgalikda yoziladi: S:, A:, va xokazo.
Egiluvchan disketalar disk yurituvchisining birinchisi A nomga, ikkinchisi V nomga (agar mavjud bo’lsa) ega. Birinchi kattik disk S nomga ega. Ayrim operasion tizimlar ma`lum Mbayt siKimidan oshik bo’lgan vinchesterlar bilan ishlay olmaganligi sababli fizik vinchester bir necha, siKimi 28—32 Mbaytdan oshmaydigan mantikiy disklarga bo’linadi. Ushbu mantikiy disklar D, Ye, F va xokazo nomlarni olishgan. Shuning uchun, garchi komp`yuterda bitta vinchester bo’lsa-da, mantikiy disklar soni 5—6 taga yetishi mumkin.
Uozirgi paytda mantikiy disklarning xotirasiga kuyilgan chegara olib tashlangan va yangi komp`yuterlar faqat bitta mantikiy diskka ega. Uning siKimi fizik vinchesterning siKimi bilan ustma-ust tushadi.
Fayl to’g’risida gapirganda uni biror diskda (disketada yoki vinchesterda) joylashgan deb tushunamiz. Vinchesterga yozilgan xar bir faylning albatta u joylashgan mantikiy diskining nomi bo’ladi. Egiluvchan disklarda esa unday emas. Biror fayl yozilgan disketa disk yurituvchiga kuyilmaguncha u uchun disk nomi mavjud bo’lmaydi. Agar disketa A disk yurituvchiga kuyilsa, fayl xam A diskda joylashgan degan gapni aytishimiz mumkin. Lokal komp`yuter tarmoqlarida va SD-ROM ulanganda xam mantikiy disklar bilan ish ko’rish mumkin. Vinches­terda minglab, xatto un minglab fayllarni joylashtirish mumkin. Agar ular biror usul bilan tematik guruxlarga bulinmasa, shuncha fayllar bilan ishlash ancha mushkul bo’ladi.
Bir nom bilan ataluvchi fayllar guruxi kataloglar deyi­ladi. Ularni ayrim xollarda direktoriyalar (ingliz tilida «directory» — adres kitobi, ma`lumotnoma so’zidan olingan) deb xam atashadi.
Misol uchun, mantikiy diskni — javon desak, unda papkalardan iborat kutilar va aloxida (kutidan tashkarida) papkalar saqlanishi mumkin. Uar bir kutida uz navbatida aloxida kutichalar va aloxida papkalar joylashgan bo’lishi mumkin. Kutilar, kutichalar va papkalarga nomlari yozilgan etiketkalar yelimlangan bo’ladi.
Endi tasavvur kiling, papka — bu, etiketkada yozilgan nomga ega bo’lgan fayl bo’lsa, aloxida kuti — bu, mantikiy diskning katalogi, kuticha esa ushbu katalogning katalog ostidir.
Kataloglar, fayllarning tula ro’yxati uzak katalogning mundarijasi deyiladi va shu katalogda birinchi darajali kataloglar va aloxida fayllar kayd etiladi.

Тayanch so’z va iboralar: kishtchalar, bit-bayt-fayl-katalog- mantikiy disk, konkret bitlar, kombinasiya, baytlar, maxsus elektron yacheykalar, operativ xotira, magnitli disk, fayl, kengaytma, egiluvchan disketalar, disk yurituvchi, kataloglar.