Otizm nedir?
klasik otizm, PDD-NOS,
Asperger, McDD hakkında
Otizm hakkında sürekli daha fazla şey öğreniyoruz. Ancak
maalesef, özellikle internette olmak üzere hala etrafta çok
fazla yanlış bilgi var. İşte ‘gerçekler’ denilen maddelerden
bir liste: hangileri doğru, hangileri değil?
Doğru mu, yanlış mı?
Otizm kalıtımsaldır
Doğru
|
Otizm, %90 kalıtımsaldır ve daha doğuşta mevcuttur.
Çocuğunuzu çok şımartırsanız, otizmli olabilir
Yanlış |
Otizmli çocuklar bazen çok talepkar olabilir ve
örneğin her zaman aynı şeyi yemek veya aynı kıyafetleri
giymek isteyebilir. Bu, otizmin bir sonucudur. Ebeveynler
buna izin verdi diye çocuklar otistik olmaz.
Otizm bir yetenek de olabilir
Doğru
|
Otizmli kişiler ayrıntıları çok iyi görürler, genelde
büyük bir hassasiyet ve dikkatle çalışırlar, (açıkça tanımlanmış)
kurallara bağlıdırlar. Ayrıca genellikle dürüstlerdir.
Tedavi anlamsızdır, çünkü otizmi iyileştiremezsiniz
Yanlış |
Örneğin davranışsal tedavi, otizmin nasıl daha
esnek şekilde ele alınacağını öğrenmelerine yardımcı
olabilir. Otizm yok olmaz fakat tedavi, ebeveyn rehberliği
veya ilaçlar otizmin etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Doğru rehberlik ile, otizmli insanlar genellikle okula
gidebilir, çalışabilir, bağımsız olarak veya evde yaşayabilir
ve diğer insanlarla anlamlı ilişkiler kurabilir.
Otizmi teşhis etmek kolay değildir.
Doğru
|
Sadece bir psikiyatristin veya klinik psikoloğunun,
ilgili kişiyle yapacağı kapsamlı testler ve konuşmalardan
sonra otizm teşhis edilebilir. Ayrıca, kişinin gelişimi ve
yetiştirilmesi hakkında da ebeveynler ve diğer aile üyeleriyle
mülakatlar yapılır. Bir teşhis ne kadar erken konulursa,
sıkıntılar da o kadar engellenmiş olur. Bilim insanları otizmin
erken teşhisi üzerinde yoğun olarak çalışmaktadır. Şu anda
ortalama olarak yaklaşık 7 yaşında teşhis konulabilmektedir.
Otizmliyseniz doğru bir şekilde öğrenemezsiniz
Yanlış |
Otizmin zekayla alakası yoktur, otizmli zeki veya
daha az zeki insanlar vardır. Fakat okulda veya işte genelde
açıkça tanımlanmış bir yapıya ve ekstra rehberliğe ihtiyaç
vardır. Çünkü otizmli kişiler farklı bir şekilde düşünür ve
öğrenirler, bazen düzenleme ve planlamayla ilgili sorun
yaşayabilirler.
Yetişkin olduğunuzda bile size otizm teşhisi konabilir
Doğru |
Bazı durumlarda otizm sadece kişi yetişkin
olduğunda tanımlanabilir. Bu kişilere genelde genç
olduklarında yanlış ve farklı bir teşhis konabilir.
Otizmli kişiler kendi başlarına olmayı tercih ederler
Yanlış |
Otizmli çoğu kişi, otizmli olmayanlar gibi başkalarıyla
irtibat kurmaktan hoşlanabilir. Fakat arkadaşlık kurmayı ve
bunu sürdürmeyi daha zor bul duklarından genelde yalnız
hissederler.
Otizm ve otizmle başa çıkmak hakkında daha fazla şey bilmek
istiyor musunuz? Bu sayfayı ziyaret edin: www.autisme.nl
Yayınlayan:
Hollanda Otizm Derneği
Hollanda Otizm Derneği (NVA), 1978 yılından bu yana, otizmli
kişilerin, ailelerinin, eşlerinin ve etkilenen diğer kişilerin
adına çalışmaktadır. Derneğin 15.000’in üzerinde üyesi vardır.
NVA’nın hedeflerindeki temel kavramlar: çıkarların korunması,
destek, bilgi, otizmli diğer kişiler arasında iletişim kurulması,
uzmanlığın arttırılması, araştırmaların desteklenmesi ve
bakımda kalitenin izlenmesi.
Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA)
Weltevreden 4c
3731 AL De Bilt
Tel:. +31 (0)30-2299800
Faks: +31 (0)30-2662300
Eposta: info@autisme.nl
İnternet sayfası: www.autisme.nl
Otizm Fonunu destekleyin:
ciro 479
NVA, Otizm Fonundan gelen geliri, otizmli kişilerin daha fazla
şey yapabilmesi için projeler oluşturmakta kullanır: okulda,
işte ve boş zamanlarında.
Daha fazla bilgi için: www.autismefonds.nl
Bu bilgi klasörü NSGK
desteğiyle mümkün
olmuştur
“Bazı insanlar oğlumda
otizm olduğunu
kabullenmeyecek”
“Bazı Türkler
şöyle der: normal
konuşabiliyorsun,
demek ki otistik
değilsin!”
M_NVA 54 folder wat is autisme_TR.indd 1
2012-3-27 9:39:41
Otizm nedir?
Otizm, beyinde doğumsal bir bozukluktur. Otizmli bir kişinin
duyduğu, gördüğü, kokladığı, vb. herşey farklı bir şekilde
işlenir. Dünyayı ayrı parçalar halinde algılarlar. Bir film yerine
fotoğraflar dizisi gibi. Bu, neler olup bittiğini veya ne anlama
geldiğini anlamaları için büyük gayret göstermeleri gerektiği
anlamına gelir. Bu kopuk dünyada yapı ve güvenlik ararlar.
Bu yüzden otizmli kişiler bazen farklı davranırlar ve genellikle
aileleri, sınıf veya iş arkadaşları tarafından anlaşılmazlar. Otizm
görülmeyen bir engeldir, ama kişinin hayatı üzerinde çok büyük
etkisi vardır. Otizm spektrum bozuklukları (ASS’ler) genellikle
her insanda otizmin farklı olduğunu belirtmek için kullanılır.
Ancak aşağıdakiler gibi ortak belirtileri vardır:
- başka bir kişinin ne düşündüğünü ve hissettiğini anlama
Otizmli bir kişi, başka bir kişinin ne düşündüğünü ve hissettiğini
anlama konusunda sorunlar yaşar. Ayrıca otizmli olmayan bir
kişi de genelde otizmli birinin nasıl düşündüğünü anlamaz. Bu
da birbiriyle anlaşmayı güç hale getirir.
- iletişim
Bir konuşma sadece insanların söyledikleri şeylerden değil
daha çok söyleniş biçiminden oluşur. Birşey ciddi anlamda
mı söyleniyor? İnsanlar bunu söylerken nasıl bir yüz ifadesine
bürünüyor? Otizmli kişiler genelde vücut dilini ve söylenilen
şeyin tonunu doğru bir şekilde anlamakta güçlük çekerler.
Otizmli bazı kişiler özel bir konuşma biçimine sahiptirler;
diğerleri konuşmada zorluk çekerler veya hiç konuşamazlar.
Fakat, konuşma konusunda hiç sorunu olmayan otizmli
insanlar da vardır.
- birşeylerin nasıl olacağını düşünme
Otizmli olan bir kişi için genelde gelecekte ne olacağını
önceden düşünmek daha zordur. Örneğin, bir yolculuğu
karar verilmiş bir zamanda varış noktasına gidilecek şekilde
ayarlamak. Bu, otizmli bir kişinin değişim ve bilinmeyen
durumlar konusunda çok endişeli olabileceği anlamına gelir.
- beklendiği gibi gitmeyen şeyler
Birşeylerin beklendiği gibi gitmemesi durumunda, otizmli
insanların bu durumla baş etmesi zordur. Tedavi amaçlı
sürprizler otizmli kişiler için çok iyi değildir. Önceden tam
olarak ne olacağını bilmek isterler ve genelde sabit bir
günlük program onlar için çok çekicidir. Ayrıca, otizmli birçok
kişi kendilerini aynı faaliyet veya konularla meşgul etmeyi
sever ve birşeyleri her zaman aynı şekilde yaptıklarında
kendilerini mutlu hissederler.
- ses, ışık veya temas
Otizmli pek çok kişi parlak ışığa, yüksek seslere veya
dokunulmaya (beklenmedik şekilde) karşı diğerlerine kıyasla
daha hassastır. Bazı durumlarda ise acıyı diğer insanlardan
daha fazla veya daha az hissedebilirler.
Hollandalıların %1’inden fazlası - yaklaşık 190.000 kişi – bir çeşit
otizme sahiptir.
Otizmin türleri ve dereceleri
Otizm her insanda kendini farklı şekilde gösterir. Otizmli
bazı kişiler genelde kendi içlerine dönerler ve başkalarıyla
irtibat kurmak istemezler. Otizmli diğer kişiler aktif olarak
irtibat kurmaya çalışırlar, fakat bunu genelde diğer kişilere
‘tuhaf’ gelen bir şekilde yaparlar.
Otizm veya otizm spektrum bozukluğu (ASS) terimleri,
çeşitli farklı teşhisleri kapsamaktadır:
Klasik otizm veya çekirdek otizm
Otizmin bir çok belirtisine sahipseniz ve bu belirtiler daha üç
yaşınızdayken başkaları tarafından görülebiliyorsa bu teşhis
konulur.
Asperger sendromu veya bozukluğu
Bu teşhiste genelde iyi konuşabilir ve öğrenebilirsiniz
fakat dili anlamada ve diğer insanların ne hissettiğini ve
düşündüğünü kavramada zorluk çekersiniz. Asperger’li
kişiler genelde çok konuşmaya eğilimlidir, klasik otizmli
kişilere göre daha fazla hayal gücüne sahiplerdir ve
arkadaşlık ve ilişkilere daha fazla ihtiyaç duyarlar.
PDD-NOS
PDD-NOS (=Pervasive Developmental Disorder Not
Otherwise Specified) açık haliyle Aksi Tanımlanmadıkça
Yaygın Gelişimsel Bozukluk.
McDD
McDD (Multiple complex Developmental Disorder), bu
Çoklu kompleks Gelişim Bozukluğu teşhisi konulmuşsa,
otizm semptomlarına sahipsiniz ve ek olarak çok çabuk
sinirleniyor veya çok endişeleniyorsunuz demektir.
Diğer teşhisler
Ayrıca, otizmle birlikte ADHD, epilepsi veya zihinsel bir engel
teşhisi de konulabilir. Bazı durumlarda, otizm, Klinefelter
Sendromu veya Tüberoz Skleroz gibi (nadir) bir kalıtımsal
sendromla birlikte de olabilir.
Her teşhisin belirtileri hakkında daha fazla bilgi için:
www.autisme.nl
“Çocuklarımın sorunları
olabilir, fakat onlar aynı
zamanda sevimli ve kibar
çocuklar.”
“Gerçekte
olduğun gibi
mutlu olabileceğin
bir dünyada
yaşamak isterdim.”
“Kızım şimdi ve sonrasında görür gibi olduğum
ilginç bir dünyada yaşıyor”
Fotoğrafta:
‘Yüzünüzü Otizme Çevirin’ projesi için, otizmli on kişinin
ve ailelerinin portre fotoğrafları çekilmiştir. Bu klasörde
bu portrelerden seçilmiş olanları bulabilirsiniz. Katkıda
bulundukları için bu harika insanlara çok teşekkürler.
Fotoğraflar: Monique Post
M_NVA 54 folder wat is autisme_TR.indd 2
2012-3-27 9:39:48