K. A.ġahbazov, H. S. Həsənov

Oərarların mozmununa görə təsnifləĢdirilməsi.
Bu ya-
naĢmaya əsasən qərarlar siyasi, iqtisadi, təĢilati məsələlərə görə 
təsnifləĢdirilir. Ġqtisadi qərarlar müxtəlif təsərrüfat obyektlərinin 
idarə edilməsində qəbul edilir və plan, maliyyə, texniki, əmək re-
sursları, marketinq və digər sahələrdə qəbul edilə bilər. Məzmu-
nuna görə qərarlar problemi əhatə etmək və ya informasiyanı isti-
fadə etmək istiqamətində qruplaĢdırıla bilər. Eyni zamanda, bütün 
qərarlar ictimai münasibətləri əhatəetmə dərəcəsinə və tənzimlən-
məsi səviyyəsinə uyğun bölüĢdürülə bilər. Qərаrların məzmununa 
hüquqi aspekt də xarakterikdir. Qərarlar tərkibində elementlərin 
çəkisinə və istiqamətinə görə qruplaĢdırılır. Misal kimi - tənzimlə-
yici, nəzarətedici, təĢkilati və s. qərarlar ola bilər. 
Qərarların formasına görə təsnifləĢdirilməsi
. Qərarların 
üstün formalarından biri yazılı qərlardır. Bu qərar forması infor-
masiyanın sabit, ardıcıl fiksə edilməsinə tam Ģərait yaradır. Bu-
nunla yanaĢı Ģifahi qərarlar da qəbul edilir. Onlar daha çox idarə-
etmə və istehsal aparatında istifadə edilir. Daha bir qərar forması 
kodlaĢdırılınıĢ qərarlardır. Bu tip qərarlar sənədlərə, maqnitdaĢıyı-
cılarına köçürülür. 
Formasına görə qərarların təsnifləĢdirilməsi onları hazırla-
ma ardıcıllığına və qəbuluna görə qruplaĢdırmağa imkan verir. Bu 
zaman qərarlar individual, qrup, qarıĢıq və kollektiv qərarlara bö-
lünür. 
Qərarların zaman fəaliyyətinə və müddətinə görə təs-
nifləĢdirilməsi
. Qərarlar uzunmüddətli, ortamüddətli, qısamüd-
dətli və birdəfəlik qərarlara bölünə bilər. Ġdarəetmə prosesinin 
effektivliyini və mobilliyini idarə etməklə yanaĢı, qərarlar ida-
rəetmənin sabitliyini xarakterizə edir. 
ProqnozlaĢdırılan 
səmərəliliyə uyğun olaraq qərarlar 
aĢağıdakı kimi təsnifləĢdirilir: 
- Ordinar qərarl ar. Bu elə qərar növüdür ki, əldə 
edilən nəticə vahidinə sərf edilən resursların səmərəliliyi 

---

33 
konkret sahə və fəaliyyət üçün qəbul edilmiĢ norma və 
normativlərə uyğundur. Ordinar qərarlara aĢağıdakıları aid 
etmək olar: qeyri-effektiv qərarlar - problemi həll etməyə 
imkan vermir; rasional qərarlar - problemi həll etməyə imkan 
verir; optimal qərarlar - problemi ən yaxĢı üsulla həll etməyə 
imkan verir; 
- Sinergeti k q ərarl ar. Əldə edilən nəticə vahidinə re-
sursların sərfi səmərəliliyi kəskin artır – yəni effekt qeyri-pro-
porsional artım xarakterli olur. Sinergetik qərarlar yerli intensiv 
texnologiyaların hazırlanması və ya əməliyyat sistemlərinin 
elementlərini kompleksləĢdirən zamanı yaranır. Effekt çox 
zaman pul formasında ifadə olunduğundan, sinergetik effekt 
daha çox hallarda maliyyə sferasında müəyyən olunur. Maliyyə 
menecmentində sinergetik qərarlar link effekti kimi qəbul 
edilir; 
- Asinergetik q ərarlar. Bu elə qərardır ki, əməliyyat-
ların və ya sistemin effektivliyini qeyri-proporsional aĢağı salır. 
Belə qərarların ən əsas səbəbləri kimi qərarların gecikdirilməsi, 
lazımi resursların, münaqiĢələrin olması və s.