Jurnal VIII
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ VIII nömrə
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ VIII nömrə 2. Feysbuk qalmaqlı 2015‐ci ilin fevralında avstriyalı fəal Maks Şrems Feysbuku həmin şirkətin Avropa üzrə qərargahının yerləşdiyi İrlandiyada məhkəməyə vermişdir. İddia tələbi onunla bağlı idi ki, feysbuk resursunun onunun istifadəçilərinin fərdi məlumatlarını ABŞ serverlərinə dolayısilə ABŞ xidmət orqanlarına göndərilməsi hüquqi cəhətdən düzgün deyildir. Bundan sonra işlə bağlı Avropa Ədalət Məhkəməsinə müraciət edilmişdir. Sentyabr ayında qəbul olunmuş Məhkəmənin qərarına əsasən, ABŞ‐ın xidmət orqanlarına sosial şəbəkə vasitəsilə məlumatların ötürülməsi qanunsuz hesab olunmuşdur. Qərarda deyilir ki, ABŞ qanunvericiliyi avropalıların fərdi məlumatlarının mühafizəsini lazımi səviyyədə təmin edə bilmir. Eyni zamanda Avropa Ədalət Məhkəməsi Aİ ilə ABŞ arasında kommersiya məqsədləri ilə məlumatların mübadiləsi haqqında sazişin (Safe Harbour) qeyri‐qanuni olması barədə qənaətə gəlmişdir. 3. Volkswagen qalmaqalı ABŞ‐ın Ədliyyə Naziriliyi bu yaxınlarda Volkswagen şirkətinə qarşı cinayət işi qaldırmışdır. Belə ki, bu şrikətin istehsal etdiyi yeni avtomobillərdə ekoloji normaları yan keçə bilən proqram təminatı quraşdırılmışdır. Həmin proqam təminatı sayəsində avtomobil yüksək sürətdə idarə olunarkən çölə buraxılan karbondioksid qazının miqdarını normadan artıq olurmuş. Məsələ ilə bağlı, ABŞ‐da ekoloji məsələlərə nəzarət edən dövlət qurumu 482000 avtomobilin geri çağırılaraq texniki nazsazlığın aradan qaldırılması tapşırığını vermişdir. Eyni zamanda, yoxlamalar ərzində müəyyən olunmuşdur ki, sınaq zamanı avtomobillər hava filtirləri normal işləsə də, adi yol şəraitində qeyd olunan normalara avtomobil texniki baxımdan riayət edə bilmir. Nəticədə havaya buraxılan tullantıların miqdarı normadan artıq olur. Burada söhbət 2009‐2015‐ci illər ərzində istehsal olunmuş dizel mühərrikli avtomobillərdən gedir. Ümumiyyətlə, şirkətə tətbiq olunacaq cərimənin həcminin 18 milyard ABŞ dolları olacağı gözlənilir. Dünya üzrə bu cür avtomobillərinin təxmini sayı isə 11 milyon ədəddir. Nəticədə bir sıra digər ölkələr də alman avtokonserni barədə araşdırmalara başlamış və Koreya, Avstraliya və s. ölkələrin vətəndaşları “Volkswagen”ə qarşı məhkəmələrə müraciət etmişlər.
Polşanın Krakovo şəhərinin apellyasiya məhkəməsi artıq bir ildən artıqdır ki, davam edən mübahisəyə son nöqtəsini qoymuşdur. Belə ki, yetkinlik yaşına çatmayan şəxsi zorlamaqda şübhəli bilinən məşhur rejissor Roman Polanskinin ABŞ hüquq‐mühafizə orqanları tərəfindən ABŞ‐a ekstradisiya olunması Polşa dövlətindən tələb olunurdu. Polşa məhkəməsi isə Vaşinqtonun bu müraciətini rədd etmişdir. Polanski 1977‐ci ildə ABŞ‐da Samanta Qeyli adlı 13 yaşlı qızı zorlamaqda təqsirli bilinir. İş materiallarından belə məlum olur ki, Polanski model biznesində çalışan 13 yaşla Samantanı görüşə dəvət etmiş, daha sonra Samanta şampan və narkotik vasitənin istifadəsinə təhrik edilərək intim əlaqəyə məcbur edilmişdir. Polşaya qaçmadan öncə Polanski özünü ittihamda təqsirli bilmişdir. 2009‐cu ildə ABŞ məhkəməsinin orderi əsasında Polanski İsveçrənin Sürix şəhərində tutulmuş və ev dustaqlığında saxlanılmışdır. 2010‐cu ildə İsveçrə hökuməti rejissorun ABŞ‐a ekstradisiyasından imtina etmiş. Eynilə Polşa hökuməti də isveçrəli hakimlərlə həmrəylik nümayiş etdimişdir. Məlumat üçün qeyd edək ki, Roman Polanski hamımızın yaxşı tanıdığı “Pianist” filminin rejissorudur. 52
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ VIII nömrə Son 10 il ərzində Britaniyada 505 məhbus səhvən azadlığa buraxılıb Britaniyada ötən 10 il ərzində cəzaçəkmə müəssisələrinin əməkdaşlarının səhvləri ucbatından qətlədə və digər ağır növ cinayətlər üzrə cəza çəkən şəxslər yanlışlıqla həbsdən azad edilmişlər. Təkcə 2014‐2015‐ci illərdə bu qaydada azad edilmiş şəxslərin sayı 48 idi. Təsəvvür edin ki, ötən 10 il ərzində səhvən buraxılmış 505 nəfər məhkum həftəyə 1 nəfərin azadlığa çıxması deməkdir ki, bu da istənilən ölkənin penitensiar sisteminin nüfuzu üçün qəbuledilməz statistikadır. Halbuki Brutaniyanın rəsmi penitensiar orqanı belə halların çox nadir hallarda baş verdiyi qənaətindədir. Bu ilin avqust ayında qətl törətmiş məhkumlardan Martinas Kupstis səhvən azadlığa buraxılır və təxminən 3 saatdan sonra yaxındlıqdakı avtobus dayanacağında tutlaraq kamerasına qaytarılmışdır. Bu şəxs 24 yaşlı bir gəncin qətli ilə bağlı məhkumluq həyatı sürürdü. Digər bir epizodda Hevel Həbsxanasında bir kamerada yaşayan iki eyni soyadlı məhkumdan birisi yanlışlıqa azadlığa buraxılmışdır. Həmin şəxs bir gündən sonra geriyə qaytarılmışdır. Ümumiyyətlə isə, qeyd olunan 505 məhkumdan 6‐sı hələ də tutularaq geri qaytarılmamışdır. 53
54 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ VIII nömrə “Sualınıza vəkil cavab versin!” rubrikası *
7.1ci maddəsində deyilir: “Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 149‐cu maddəsinin VII hissəsində nəzərdə tutulanlar istisna olmaqla, mülki qanunvericilik müddəalarının geriyə qüvvəsi yoxdur və onlar qüvvəyə mindikdən sonra əmələ gəlmiş münasibətlərə tətbiq edilir”. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 149‐cu maddəsinin VII hissəsində isə deyilir: “Fiziki və hüquqi şəxslərin hüquqi vəziyyətini yaxşılaşdıran, hüquq məsuliyyətini aradan qaldıran və ya yüngülləşdirən normativ hüquqi aktların qüvvəsi geriyə şamil edilir”. “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məsəlləsi”nin 178.6‐cı maddəsində deyilir: “Əgər şəxs daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmamış daşınmaz əmlaka faktiki mülkiyyətçi hüquqi ilə 30 il ərzində fasiləsiz və etirazsız sahiblik etmişsə, o, mülkiyyətçi kimi qeydə alınmasını tələb edə bilər”. Bu maddə ölkə Konstitusiyasının 149‐cu maddəsinin VII hissəsində nəzərdə tutulan hal kimi qiymətləndirilə bilərmi? Cavab. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 7.1‐ci (“Mülki qanunvericiliyin zamana görə qüvvəsi”) maddəsinə görə, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 149‐cu maddəsinin VII hissəsində nəzərdə tutulanlar istisna olmaqla, mülki qanunvericilik müddəalarının geriyə qüvvəsi yoxdur və onlar qüvvəyə mindikdən sonra əmələ gəlmiş münasibətlərə tətbiq edilir. Həmin Məcəllənin 7.2‐ci maddəsinə müvafiq olaraq, qanunla birbaşa nəzərdə tutulmuş hallarda mülki qanunvericiliyin geriyə qüvvəsi ola bilər. “Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında” qanun və Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsində həmin Məcəllənin 178.6‐cı maddəsinin hüquqi qüvvəsinin 2000‐ci il sentyabrın 1‐dən əvvəlki müddətlərə şamil edilməsi ilə bağlı hər hansı müddəa nəzərdə tutulmamışdır. Digər tərəfdən, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi eyni (yuxarıda qeyd edilən) əsaslardan çıxış edərək Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 179‐cu maddəsinin şərh edilməsinə dair” 28 yanvar 2002ci il tarixli Qərarında göstərmişdir ki, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququnu əldəetmə müddətini müəyyənləşdirən 179‐cu maddəsinin hüquqi qüvvəsi 2000‐ci il sentyabrın 1‐dən sonra yaranan hüquq münasibətlərinə tətbiq olunmalıdır.
maddəsinə görə dövlət və ya ictimai mənzil fondunun mülkiyyətçisi ilə mənzil kirayə müqaviləsi bağlamış Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarının, habelə vətəndaşlığı olmayan şəxslərin yaşadıqları mənzilləri (evləri) bu Qanunla müəyyən edilmiş şərtlərlə və qaydada əvəzsiz olaraq şəxsi mülkiyyətinə keçirmək hüququ vardır. Həmin Qanunun 5‐ci maddəsinin birinci hissəsinə əsasən mənzillər (evlər), özəlləşdirilməsi üçün müraciət edilən anda mənzil kirayə müqaviləsində göstərilmiş və kirayəçi ilə birlikdə faktiki yaşayan, onun yetkinlik yaşına çatmış ailə üzvlərinin
55 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ VIII nömrə razılığı ilə onlardan birinin mülkiyyətinə və ya bir neçəsinin və yaxud bütün ailə üzvlərinin ümumi (paylı, birgə) mülkiyyətinə verilə bilər. Göründüyü kimi, Qanunun 5‐ci maddəsi anlamında mənzili özəlləşdirmək hüququna müraciət edilən anda adı mənzil kirayə müqaviləsində göstərilmiş və kirayəçi ilə birlikdə faktiki yaşayan yetkinlik yaşına çatmış ailə üzvləri malikdirlər. Qardaşınızın arvadının adı orderdə göstərilmədiyindən o, sözügedən mənzili özəlləşdirmək hüququna malik deyildir.
onda yaşayış yerinizi dəyişmədiyinizə görə yeni mənziliniz üzrə qeydiyyata düşməyiniz tələb edilmir. Əgər ailə üzvlərinizlə birlikdə daima yaşamaq üçün yeni mənzilə köçərsinizsə, onda həmin mənzilə gəldikdən sonra 10 gündən gec olmayaraq qeydiyyata düşməlisiniz. Çünki “Yaşayış yeri və olduğu yer üzrə qeydiyyat haqqında” qanunun 5‐ci maddəsinə görə, yaşayış yerini dəyişdirmiş vətəndaş yeni yaşayış yerinə gəldikdən sonra 10 gündən gec olmayaraq qeydiyyata alınması üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına (Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyi) müraciət edərək forması müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilən, yaşayış yeri üzrə qeydiyyata alınma haqqında ərizə‐anketlə birlikdə aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidir: 1) şəxsiyyət vəsiqəsi; 2) yaşayış sahəsinə köçmək üçün əsas verən sənəd (mülkiyyət hüququnun dövlət qeydiyyatına alınması haqqında daşınmaz əmlakın dövlət reyestrindən çıxarış, order, icarə və ya kirayə müqaviləsi, yaxud Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş başqa sənəd) və ya vətəndaşa yaşayış sahəsi verən şəxsin ərizəsi.
barədə saziş notariat qaydasında təsdiq edildikdə, icra vərəqəsi qüvvəsinə malik olur. Həmin Məcəllənin 95.3‐cü maddəsinə görə, aliment ödənilməsi barədə sazişi icra etməkdən birtərəfli qaydada imtina etməyə və onun şərtlərinin birtərəfli qaydada dəyişdirilməsinə yol verilmir. “İcra haqqında” qanunun 6.1.3‐cü maddəsinə görə, alimentlərin ödənilməsi barədə notariat qaydasında təsdiq edilmiş saziş icra sənədi sayılır. Həmin Qanunun 2.1‐ci maddəsinə görə, Azərbaycan Respublikasında məhkəmə və digər orqanların qərarlarının məcburi icrası icra məmurları tərəfindən həyata keçirilir. Göründüyü kimi, Siz Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq (keçmiş ərinizin yaşadığı yer, yaxud onun iş yeri və ya onun əmlakının olduğu yer üzrə) rayon icra şöbəsinə müraciət etməklə alimentin ödənilməsinin məcburi qaydada təmin olunmasını tələb edə bilərsiniz.
gəlmişsə, mövcudluğunu həmin şəxslər arasında davam etdirir və bitir. Lakin bəzi hallarda öhdəliyin aktiv (kreditor) və ya passiv (borclu) tərəfində dəyişiklik olması mümkündür. Əmlakın vərəsəlik yolu ilə keçməsi halında miras qoyan borcludursa, onun yerinə vərəsələr borclu kimi çıxış edirlər. Kredit borcu miras passivi kimi iş yoldaşınızın arvadına keçmişdir, yəni bankla bağlanmış kredit
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ VIII nömrə 56 müqaviləsinin tərəfi (borc alan) kimi o, miras qoyanı/ərini əvəz etmişdir (Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsi, m. 1133.1, 1151.1). Bu hal, Sizinlə bank arasında bağlanmış zaminlik müqaviləsinə xitam verilməsi üçün əsas deyildir. Belə ki, adıçəkilən Məcəllənin zaminliyə xitam verilməsi əsaslarını müəyyənləşdirən 477‐ci maddəsində əsas öhdəlik üzrə borclunun ölümü xitamvermə əsası kimi nəzərdə tutulmamışdır. Həmin Məcəllənin 477.0.2‐ci maddəsində nəzərdə tutulmuş əsas ("Əgər zamin yeni borclu üçün cavabdeh olmaq barəsində kreditora razılıq verməmişsə, zaminliklə təmin edilmiş öhdəlik üzrə borc başqa şəxsə keçirildikdə, zaminliyə xitam verilir".) isə əsas öhdəliyin tərəfinin vərəsəlik yolu ilə dəyişməsi halını tənzimləmir; həmin əsas kreditor (konkret halda, bank) və yeni borclu (hər hansı üçüncü şəxs) arasında bağlanmış müqavilə əsasında əsas öhdəliyin (konkret halda, kredit müqaviləsi üzrə öhdəliyin) passiv (borclu) tərəfində baş verən dəyişikliyə şamil oluna bilər. Bu mənada sözügedən Məcəllənin 477.0.2‐ci və 525‐ci maddələri arasında bağlılıq vardır. Çünki 525‐ci maddəyə görə, tələb üçün verilmiş zaminlik və girov hüququ öhdəliyin verilməsi nəticəsində ləğv edilir. ... Əgər zamin və ya öhdəliyin verildiyi məqamda yüklü əşyanın mənsub olduğu şəxs razılıq verərlərsə, bu göstərişlər tətbiq edilmir.
maddəyə görə, ipoteka predmetinin açıq bazarda və ya hərracda satışına (alqı‐satqı müqaviləsi notariat qaydasında təsdiq olunanadək və ya hərracın nəticələri üzrə protokol imzalananadək), yaxud bu Qanunun tələblərinə uyğun olaraq onun ipoteka saxlayan tərəfindən əldə olunmasına qədər (alqı‐satqı müqaviləsi notariat qaydasında təsdiq olunanadək) əsas öhdəlik üzrə borclu və (və ya) ipoteka qoyan, yaxud hər hansı üçüncü şəxs ipoteka saxlayanın əsas bütün tələbini ödəyərək ipoteka predmetinə tutma yönəldilməsinə və onun satışına xitam verə bilər. Bu hüququ məhdudlaşdıran razılaşma əhəmiyyətsizdir. Bu halda Siz ipoteka predmetinə tutma yönəldilməsi və onun satışı ilə əlaqədar çəkilmiş xərcləri ipoteka saxlayana (banka) ödəməlisiniz (Adıçəkilən Qanunun 46.2‐ci maddəsi). Sual 7. Qardaşım milliyyətcə Azərbaycanlı olsa da, uzun müddət Rusiyada yaşadığından Rusiya vətəndaşlığını qəbul etmişdir. Onun Bakı şəhərində evi vardır. Vəsiyyətnamə tərtib etmək üçün Bakıdakı notariuslara müraciət edə bilərmi? Cavab. Əcnəbi vətəndaşların və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin Azərbaycan Respublikası vətəndaşları ilə bərabər səviyyədə Azərbaycan Respublikasının notariuslarına müraciət etmək hüququ vardır. Notariuslar Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə müvafiq olaraq xarici dövlətlərin qanunvericiliyinin normalarını tətbiq edirlər. Əcnəbinin ölümündən sonra Azərbaycan Respublikasının ərazisində qalmış əmlakın və ya Azərbaycan Respublikası vətəndaşının ölümündən sonra əcnəbiyə çatası əmlakın qorunması ilə, habelə bu cür əmlak barəsində vərəsəlik hüququ haqqında şəhadətnamənin verilməsi ilə əlaqədar hərəkətlər « Notariat haqqında » Azərbaycan Respublikası Qanununun 89‐cu maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq olaraq bu Təlimatda ifadə olunmuş qaydalar üzrə aparılır (Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 11 sentyabr 2000‐ci il tarixli 167 nömrəli Qərarı ilə təsdiqlənmiş “Notariat hərəkətlərinin aparılması Qaydaları haqqında Təlimat”ın 200, 201 və 203‐cü bəndləri). 57 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ VIII nömrə Sual 8. Fərdi sahibkar kimi sex işlədirəm. İşçilərdən birinin adına avtomobilə dair etibarnamə vermişən ki, sex üçün lazım olan mal‐materialın daşınmasını təmin etsin. İşçi yol qəzası törətmiş və başqa şəxsə zərər vurmuşdur. Həmin şəxs məhkəməyə müraciət edib pulu işəgötürən kimi məndən tələb edir. Halbuki hadisə iş vaxtı deyil, bazar günü olmuşdur. Bu halda, mən işəgötürən kimi vurulmuş zərərə görə məsuliyyət daşıyıram? Cavab. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1099.1‐ci maddəsinə görə, hüquqi və ya fiziki şəxs öz işçisinin törətdiyi mülki hüquq pozuntusu (delikt) üçün məsuliyyət daşıyır və əmək (qulluq, mənsəb) vəzifələrinin icrası zamanı işçisinin vurduğu zərərin əvəzini ödəməlidir. Həmin Məcəllənin 1099.2‐ci maddəsinə görə, bu Məcəllənin bu fəslində nəzərdə tutulan qaydalara tətbiqən, işçi əmək müqaviləsi əsasında iş görən fiziki şəxsdir, habelə mülki hüquq müqaviləsi üzrə iş görən fiziki şəxsdir, bir şərtlə ki, bu zaman o, müvafiq hüquqi və ya fiziki şəxsin tapşırığı ilə və işlərin təhlükəsiz aparılmasına onun nəzarəti altında fəaliyyət göstərsin və ya fəaliyyət göstərməli olsun. Göründüyü kimi, işçinin vurduğu zərərə görə işəgötürənin məsuliyyətinin yaranması üçün tələb edilən şərtlərdən biri zərərin işçinin əmək (qulluq, mənsəb) vəzifələrinin icrası zamanı vurulmuş olmasıdır. Başqa sözlə, zərər ilə işçiyə verilmiş işin icrası arasında hər hansı məqsəd bağı yoxdursa, işəgötürənin məsuliyyətindən danışmaq mümkün deyildir. Beləliklə, Siz zərərlə işçinizə tapşırılmış işin icrası arasında hər hansı məqsəd bağının olmadığını sübuta yetirə bilsəniz, məsuliyyətdən qurtula bilərsiniz. Məhkəmə işə baxarkən bu halın mövcud olub‐olmamasını nəzərə alıb müvafiq qərarı qəbul edəcəkdir.
olmadan və ya özünün zəruri ehtiyaclarının ödənilməsi üçün əmlak və ya xidmət əldə edən və ya onlardan istifadə edən şəxslə, əgər digər tərəf özünün sahibkarlıq fəaliyyəti həddində hərəkət edirsə, müqavilə bağlamaqdan əsassız imtina edilə bilməz. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 fevral 2005‐ci il tarixli 18 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Elektrik enerjisindən istifadə Qaydaları”nın 1.3‐cü bəndinə görə, enerjitəchizatı müəssisəsi ilə abonent arasında elektrik enerjisinin alqı‐satqı müqaviləsi bağlanmalıdır. Beləliklə, əvvəlki mülkiyyətçinin (abonentin) elektrik enerjisi borcuna görə məsuliyyət daşımadığınızdan enerjitəchizat müəssisəsinin Sizinlə müqavilə bağlamaqdan imtinası əsaslı sayıla bilməz. Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|