Jizzax politexnika instituti yo’l-muhandislik yo’nalishi №676\21 guruh talabasi qarshiboyev dilmurod

Gruntli
to’g’onlar sinfi balandlik va zamindagi
gruntga
ko’ra aniqlanadi va 20.1-jadvaldan qabul
qilinadi. Grunt materialli
to’g’on sinflari.
7
Muhandislik - geologik qidiruvlar va gruntli materiallarning fizik-mexanik tavsiflari
• To’g’on zaminida qidiruv va tadqiqot ishlarini olib borishda quyidagilar yoritiladi: 1) jinslarning suvga
chidamligi
ko’rsatilgan holda uning geologik sharoitlari; 2) grunt suvlarining joylashuvi, ularning kimyoviy
tarkibi, zaminni tashkil etuvchi gruntlarning suv
o’tkazuvchanligi; 3) zaminning aktiv zonasini tashkil
etuvchi jinslarning deformatsiya va mustahkamlik xossalari; 4) maxsus sharoitlar - seysmiklik, 
o’pirilishlar, sellar va boshqalar hosil bo’lishi. • Grunt karerlarini qidirishda quyidagilar aniqlanadi: 1) 
karerlarning geologik tuzilishi va ularda joylashgan gruntlarning fizik - mexanik xossalari; 2) karerlarning
gidrogeologik tavsifi; 3) karerdagi gruntlar hajmining zaxirasi va yuzalarni ochish ishlari hajmlari. 

---

Gruntli
to’g’onlar zaminlariga qo’yiladigan talablar
va ularning stvorini tanlash
8
• Gruntli to’g’onlar zaminlariga qo’yiladigan talablar. Gruntli to’g’onlarni qoyali, yarim qoyali va qoyamas
zaminlarda qurish mumkin. Zaminda illi va
ko’p namlangan gilli gruntlarning bo’lishi, ularda g’ovaklardagi
bosimning paydo
bo’lishiga olib keladi, shu bilan birga gruntlarning siljishga qarshiligini kamaytiradi va
zaminda drenaj qurilmalarni
o’rnatish tavsiya etiladi, o’z navbatida to’g’onni qurish jadalligi pasayadi. Uncha
katta
bo’lmagan bunday qatlamli gruntlar olib tashlanadi va to’g’on azaldan mustahkam bo’lgan gruntlarda
quriladi. 
To’g’on zaminida chirish darajasi 50% dan kam bo’lmagan torf mavjud bo’lsa, to’g’onning kuchli
cho’kishi mumkinligini hisobga olish lozim. Bunda chirimagan o’simliklar ildizlari, er ostida yashovchi
jonivorlar hosil qilgan
yo’laklarni olib tashlash talab qilinadi yoki bu gruntlarni keyinroq notekis cho’kishi ro’y
bermasligi aniq
bo’lsa, gerbitsidlar bilan ishlov berilgan maxsus suv o’tkazmaydigan elementlar bilan
to’yintiriladi. • To’g’on stvorini tanlash. To’g’on quriladigan joy gidrouzel tarkibiga kiruvchi asosiy inshootlar
joylashuvi variantlarining texnik-iqtisodiy taqqoslash asosida tanlanadi. Bunda quyidagi asosiy omillar
hisobga olinadi
; • 1) topografik, to’g’on uzunligi va balandligini aniqlaydi. Boshqa bir xil sharoitlarda to’g’on
stvori suv oqimlari
o’zanining tor erida gorizontallarga tik qilib joylashtiriladi. Ushbu holatda ish hajmlari eng
kam miqdorda
bo’ladi. • 2) muhandislik - geologik, gruntlarning mustahkamlik tavsiflari, ularning suv
o’tkazuvchanligi va qatlamlanish hosil bo’lish baholanadi. Suv omborlari havzalaridagi gruntlarning suv
o’tkazuvchanligi, ularning o’zaro joylashuvi va qatlamlarning passayishi (tushishi) katta ahamiyatga ega. 
Ko’pincha suv ombori havzasi va to’g’on zaminidagi gruntlarning muhandislik-geologik tuzilishi to’g’on
stvorini tanlashda hal qiluvchi asosiy omillardan biri hisoblanadi
; • 3) gidrogeologik, suv omborini to’ldirish, 
toshqin paytidagi ortiqcha suvlarni pastki bef tushirib yuborish masalalarini hal qiladi
. • 4) suv tashlovchi
inshootning joylashuvi gidrouzel narxiga va uni ekspluatatsiya qilishga
ta’sir etadi. • 5) har xil omillar, bu
qurilish davridagi sarflarni
o’tkazish, yo’l tarmog’i, sanitar talablar, elektr energiyasini olib kelish, inshootlarni
qulay ekspluatatsiya qilish va boshqalar

---