Jizzax politexnika instituti yo’l-muhandislik yo’nalishi №676\21 guruh talabasi qarshiboyev dilmurod

Mineralogiya
5
Mineralogiya
– minerallar to’grisidagi fan bo’lib, minerallarning hosil bo’lishini va ularning fizik -
kimyoviy xususiyatlarini
o’rganadi. Tarixiy geologiya – yerning uzoq tarixiy o’tmishini, yer
qobig’ini, unda bo’lib o’tgan o’zgarishlarni o’rganuvchi fan. Petrografiya – yer qatlamini tashkil
qiluvchi
tog’ jinslari haqidagi fan. Bu fan tog’ jinslarining hosil bo’lishi va ularning tarkibini, 
tuzilishini va yotish shakllarini
o’rganadi. Geomorfologiya – yer sathi shakllarining hosil bo’lishi
va
o’zgarishini o’rganuvchi fan. Tektonika – yer qobig’ining
harakati
, undagi
bo’ladigan
o’zgarishlar haqidagi fan. Geofizika – yer qobig’ining tuzilishi, yer osti suvlari va tog’jinslarining
fizik xususiyatlarini fizik asboblar yordamida
o’rganadi. Bu usul arzon va qulay geologik qidiruv
usullaridan biridir.
Gruntli
to’g’onlar haqidagi umumiy ma’lumotlar • Gruntli to’g’onlarning asosiy va muhim
afzalligi shundan iboratki, ularni barpo etishda mahalliy qurilish materiali grunt ishlatiladi. Bu 
materialni qazib chiqarish uchun karerlar yuzalarini ochish ishlariga
mablag’lar sarflanadi va
bu
mablag’lar inshoot umumiy bahosining bir qisminigina tashkil etadi.

---

Gruntli materiallardan barpo etiladigan
to’g’onlarning umumiy tasnifi.
6
• Gruntli materiallardan barpo etiladigan to’g’onlar inshoot tanasi barpo etiladigan
materialga, balandligiga, qurish usuliga va inshoot sinfiga
ko’ra tasnifga bo’linadi. • 
Materiallar
bo’yicha uchta asosiy to’g’on turiga bo’linadi: gruntli-asosan qumli va gilli
gruntlardan; tosh-gruntli, 
ko’ndalang kesimning bir qismi yirik bo’lakli, boshqa bir qismi –
mayda qumlardan yoki gilli gruntlardan bajariladi; tosh -
to’kma - filtratsiyaga qarshi
qurilmalar gruntli materialdan
bo’lmagan yirik bo’lakli gruntdan barpo etiladi. • Balandligi
bo’yicha gruntli to’g’onlar to’g’on oldida suv sathi 15 m gacha bo’lsa past bosimli, 15...50 
m ga
o’rta bosimli 50 m dan ortiq yuqori bosimli; tosh - gruntli va tosh - to’kma
to’g’onlarda esa - 20 m gacha bo’lsa past bosimli, 20...70 m gacha o’rta bosimli, 50...150 
m gacha yuqori bosimli turlarga
bo’linadi. • Qurish usuli bo’yicha gruntli to’g’onlar asosiy
uchta guruhga
bo’linadi: 1) ko’tarma (grunt quruq holda to’kilib mexanizmlar bilan
zichlanadi yoki suvga
to’kiladi); yuvma (gidromexanizatsiya vositalari bilan); to’kma
(balanddan yirik toshlarni
to’kish yoki yo’naltirilgan portlatish yordami bilan). 

---