Iv mühazirə Dövri qanun. Mendeleyevin dövri sistemi – element atomlarının elektron quruluşuna görə təbii təsnifat kimi. Mozli qanunu. Oksidləşmə reduksiya reaksiyaları və onların tərtib üsulları

Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları tənliklərinin tərtibi. Bu məqsədlə adətən iki üsuldan istifadə olunur:1)elektron balansı üsulu; 2) ion-elektron üsulu. Hər iki üsulun mahiyyəti eyni bir prinsipə əsaslanır:reduksiyaedicinin verdiyi elektronların sayı, oksidləşdiricinin qəbul etdiyi elektronların sayına bərabər olmalıdır.
Elektron- balansı üsuluna əsasən oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları tənliklərini tərtib etmək üçün aşağıdakı mərhələlərdən istifadə olunur: öncə reaksiyanın molekulyar tənliyi tərtib olunur və reaksiyanın getmə istiqaməti oxla göstərilir. Məsələn:
+ K + + + + + O
Sonra oksidləşmə dərəcəsini dəyişən atom və ya atom qrupları müəyyən edilib proses nəticəsində onların malik olduğu oksidləşmə dərəcəsi onların kimyəvi işarələrinin üstündə qeyd olunur və oksidləşmə və reduksiya proseslərini əks etdirən yarım elektron tənlikləri tərtib olunur:
– 2 2
+ 5 5
Oksidləşmə zamanı verilən elektronların sayı, reduksiya zamanı alınan elektronların sayına bərabər olmadığından oksidləşdirici və reduksiyaedicilər üçün kiçik ədədlərdən ibarət müvafiq əmsallar seçilir. Yuxarıda nəzərdən keçirilən yarım reaksiya tənliyində reduksiyaedici üçün münasib kiçik əmsal oksidləşdiricinin qəbul etdiyi, oksidləşdirici üçün isə reduksiyaedicinin verdiyi müvafiq elektronların sayını göstərən ədədlərdir:
– 2 2 5
+ 5 5 2
Sonra bu əmsallar reaksiya tənliyində oksidləşdirici və reduksiyaedicinin qarşısında yazılır və beləliklə tənliyin hər iki tərəfi bərabərləşdirilir ki, bununla da ox işarəsi bərabərlik işarəsi ilə əvəz olunur:

5 ZnS + 2KMn + = 5S + 2 MnS + + 5 + 8 O

İon-elektron üsulu. Bu üsul adətən elektrolit məhlulları qarışığında gedən oksidləşmə-reduksiya prosesinə tətbiqi ilə məhdudlaşır. Bu metoda əsasən də oksidləşmə-reduksiya reaksiyasını tərtib etmək üçün öncə reaksiyanın molekulyar tənliyi yazılır. Məsələn:

KMn + + HN + Mn + K N + O

Sonra reaksiyanın qısa ion tənliyi tərtib olunur:

+ + + O

Bu ion tənliyinə əsasən oksidləşmə və reduksiya proseslərini əks etdirən məxsusi yarım reaksiya tənlikləri yazılır:

+ 8 + 4 O
O +

Tərtib olunan yarım reaksiyaların sol və ya sağ tərəfindəki yükləri bərabərsizləşdirmək üçün onlara müəyyən sayda elektron əlavə olunur:

+ 8 + 4 O 5 2
O + 2 5

Sonra birinci yarım reaksiya tənliyinin hər iki tərəfi 2-yə, ikinci yarım reaksiyanın hər iki tərəfi isə 5 -ə vurulur:

+ 16 + 8 O
O +

Və nəhayət oxşar hədləri islah etməklə yarım reaksiya tənlikləri tərəf-tərəfə toplanır:

+ + 6 + O
Bu ion tənliyindən molekulyar tənliyə keçmək üçün hər bir aniona uyğun gələn kation və hər bir kationa müvafiq gələn anion seçilir və onlar birləşdirilərək reaksiyanın molekulyar tənliyi tərtib olunur:

2KMn + + 6 HN + + 2K N + O

İon- elektron metodunun mahiyyətinin daha yaxşı mənimsənilməsi üçün aşağıda bir neçə nümunə verilmişdir:

+ 3 S + 4 S + + 3 S + 4 O


+ 14 + 6 2 + 7 O 6 2 1
+ O - 2 + 2 2 6 3


2. 3 + 28 HN + 4 O 6 As + 9 S +28 NO


20 O - 2 2 As + 3 + 4 28 3
+ 4 + 3 NO + 2 O 3 28


3. 2 Cr + 2 + 4 KOH 2 + 8 O

Cr + 5 Cr + 4 O 3 2

+ 2 2 2 3