Issn: 1305-2020 Ortaokul Öğrencilerinin Çevre Eğitimine Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi

TARTIŞMA ve SONUÇ

Bu başlık altında, “öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi” problemi veri toplama araçları olan ÇTÖ ve AGN’ den elde edilen bulgular göz önüne alınarak tartışılmıştır. Öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarında ön ve son test tutum puanları değerlendirilmesinden sonra son test lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olması (t₍₂₂₎= -8.29, p<.05; Bkz. Tablo 1) ve ÇTÖ’ de yer alan alt faktörlere göre tutumlarındaki değişime yönelik bağımlı t-testi sonuçlarının da anlamlı farklılıklar göstermesi (Çevreyi Koruma, p = .000; Çevre Atıkları, p = .000; Çevre Sorunları, p = .000; Çevre Olayları, p = .004; İnsan Faktörleri, p = .000; Bkz. Tablo 2) öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarında olumlu yönde artışların meydana geldiği şeklinde yorumlanabilir. Ayrıca bu artışı araştırmacıların günlük notlarından elde edilen “öğrencilerin etkinlikleri grup çalışması şeklinde yapması ve grup çalışmasında her öğrencinin istekli olduğu” şeklindeki nitel bulgularında desteklediği görülmektedir.

Yapılan çalışmalar tutum değişiminin meydana gelmesi için uzun bir sürecin olması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu çalışmada da modüler öğretim programı kapsamında geliştirilen 5E öğrenme modeline uygun etkinliklerin uzun süreli olarak uygulanmasının tutum değişimi için yeterli olduğu ve bu süreçte öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarında olumlu yöndeki değişimin nedeni olduğu söylenebilir. Bu sonuç ayrıca, tutum değişiminin uzun bir süreç sonucunda meydana geldiğini (Smith-Sebasto & Obenchain, 2008; Ültay ve Çalık, 2011; Güven ve Sülün, 2012; Taşlıdere ve Eryılmaz, 2012) belirten literatürdeki çalışmalarla benzerlik göstermektedir.

Modüler öğretim programı kapsamında geliştirilen etkinliklerin çevre konularının çoğunluğunu kapsayan, öğrenci merkezli ve 5E öğrenme modeline uygun etkinlikleri içeren bir yapıda olması tutumda meydana gelen olumlu yöndeki değişimin bir başka nedeni olduğu söylenebilir. Diğer taraftan, etkinliklerin belirgin bir şekilde öğrencilerin sorgulama yeteneklerini geliştirmesi, araştırma, gözlem ve inceleme yapmaları gibi faaliyetlere imkân vermesi çevreye yönelik tutumların değişiminde etkili olmuş olabilir. Ayrıca, etkinliklerin bu özelliklerinden dolayı öğrencilerin çevre sorunlarının farkına varmaları ve bu sorunlar için çözüm arayışları içerinde olmaları bu değişimin destekleyicisi olarak düşünülebilir. Benzer şekilde, öğrencilerin etkinlikler yolu ile yaptıkları araştırmaların çevreye karşı tutumlarını artırdığına araştırmacıların gözlem notlarında “…öğrencilerin kendi araştırmaları derse karşı olan ilgilerini artırmaktadır. Öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarının olumlu yönde etkilediği gözlemlenmektedir” yer alan ifadeler de bu düşünceyi destekler niteliktedir (Şimşekli, 2010; Özsevgeç ve Artun, 2012c; Balgopal & Wallace, 2009). Modüler öğretim programı kapsamında geliştirilen 5E öğrenme modeline uygun etkinliklerin basamaklarının başarılı bir şekilde kullanılması da öğrencilerin çevreye yönelik tutumları üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Çalışma kapsamında geliştirilen etkinliklerin basamaklarının birbiri ile uyumlu olduğu, basamakların etkili bir biçimde kullanıldığı, etkinliklerin basamaklarında video izletilmesi, kes-yapıştır uygulamaları, tartışmalarla sürecin desteklenmesi gibi farklı farklı uygulamaların yapılması ve öğrenciye kendi öğrenmesi sorumluluğunun verilmesinin tutum üzerinde olumlu etki oluşturduğu şeklinde yorumlanabilir. Bu şekilde öğrencilerin öğrendiklerini pekiştirmeleri, yaparak-yaşayarak öğrenmelerin sağlandığı, öğrencilerin birbirlerinin fikirlerini dinlemesi ve akran öğrenmesinin sağlanması tutum değişimine neden olduğu literatürde belirtilmektedir (Ünlü ve Aydıntan, 2011; Bozdoğan, Taşdemir ve Demirbaş, 2006; Coca, 2013; Doymuş, Karacop ve Şimşek, 2010; Manolas & Filho, 2011; Şahbaz ve Hamurcu, 2012).

Modüler öğretim programı kapsamında geliştirilen etkinliklerde çevre eğitimine yönelik güncel konuları içeren geri dönüşüm, sera etkisi ve küresel ısınma ile ilgili çeşitli projelerin yürütülmesi ve sonuçların sınıf ortamında tartışılması sağlanmıştır. Bu durum, öğrencilerin fikirlerini paylaşmalarına, kendi fikirlerini ifade etmelerine, çevre sorunlarının çözümüne yönelik fikir öne sürmelerine ve tutumlarının olumlu yönde değişmesine etki ettiği söylenebilir. Diğer bir deyişle, proje uygulamalarının amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilmesiyle öğrenciler çevre eğitimi konularını sevmeleri sağlanmış ve bunun sonucunda da çevre yönelik tutumları olumlu yönde artış göstermiş olabilir (Knapp & Barrie, 2001; Farmer, Knapp & Benton, 2007; Ramadoss & Poya-molı, 2011). Öğrenciler, bir dönem boyunca çevre eğitimine yönelik proje araştırmaları yapmıştır. Bu süreçte, yapılan projelerin sonuçlarını günlük hayatla ilişkilendirdikleri ve öğrendikleri teorik bilgileri proje araştırmalarına yansıttıkları belirlenmiştir. Bunun bir sonucu olarak da, öğrencilerin proje yaparak çevreye karşı olumlu tutum değişimi sergiledikleri söylenebilir.

Öğrenme ortamı öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarını değiştiren bir başka faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Geliştirilen modüler öğretim programı öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarını olumlu yönde değiştirmek için elverişli sınıf ortamı koşullarını sağlaması ve bu ortamda sorunsuz uygulama imkânı bulmaları tutum değişiminde önemli bir etkiye sahip olmuş olabilir. Etkinliklerin öğrencileri merkeze alan ve eğlenceli bir sınıf ortamı sunan yapısından dolayı monotonluğu ortadan kaldırdığı ifade edilebilir. Yani, çevre eğitimine yönelik geliştirilen 5E öğrenme modeline uygun etkinliklerin özgün olması ve öğrencilerin dikkatini çekmesi tutum değişiminin nedeni olabilir. Kendine ait etkinliklere sahip olan çevre eğitiminin tutum değiştirmede etkili olduğu da literatürden bilinmektedir (Tanrıverdi, 2009; Çakıcı ve Oğuz, 2010; Sadık ve Çakan, 2010; Köse, Gencer, Gezer, Erol ve Bilen, 2011). Her ne kadar geliştirilen etkinlikler yolu ile öğrenciler çevreye karşı olumlu tutum değişimine sahip olsalar da AGN’ lerden elde edilen verilerden bazı öğrencilerin etkinliklere katılma isteklerinin olmadığı ve tutum değişimlerinin sınırlı düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bunun muhtemel nedeni olarak geliştirilen etkinliklerde yer alan bazı kavramların günlük hayatta çok kullanılmadığı için az denecek sayıda öğrencinin dikkatini çekmemesi, uygulama sırasında yorgun olmaları gösterilebilir. Ayrıca bazı öğrencilerin grup arkadaşlarıyla sorunlar yaşaması yüzünden yapılan çalışmalara adapte olmakta zorlandıkları gözlemlenmiştir. Öğrenme ortamı her ne kadar aktif olarak yapılandırılsa da her öğrenciye hitap etmemesinden bu durumun kaynaklandığı söylenebilir.

ÖNERİLER

1. 
   Öğrencilerin çevre eğitimine yönelik etkinliklerle daha fazla vakit geçirmelerine imkân tanınarak, onların çevreye yönelik tutumlarının olumlu yönde değişimine katkı sağlanabilir.
   
2. 
   Çevre sorunlarına yönelik kalıcı çözüm sağlamak, çevre sorunlarına karşı çözüm üretmek ve yeni oluşabilecek çevre sorunlarına karşı önlemler almak için özgün bir çevre eğitimi dersi uygulamaya konulmalıdır.
   
3. 
   Bu çalışmada öğrencilerin çevre eğitimine yönelik tutum değişimini belirlemek için sadece ön test ve son test uygulanmıştır. Geliştirilen etkinliklerin kalıcılık etkisinin incelenmesi için gecikmiş test uygulamaları da yapılabilir.
   

Makalenin Bilimdeki Konumu (Yeri)

İlköğretim Bölümü/ Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı

Makalenin Bilimdeki Özgünlüğü
Ülkemizde öğrencilerin çevreye karşı olumlu tutum geliştiremedikleri ve çevreye karşı yeterli bilinç sahibi olamadıkları vurgulamaktadır. (Özdemir, Aydın ve Akar-Vural, 2009; Afacan ve Güler, 2011; Okur ve Yalçın-Özdilek, 2011; Özsevgeç ve Artun, 2012d). Buna bağlı olarak da, öğrencilerin çevre sorunlarına duyarsız olacağı ve hatta çevreye karşı problemler oluşturmaya devam edeceği de ifade edilmektedir (Uzun ve Sağlam, 2006). Sonuç olarak, çevre ile ilgili tutumların istenilen düzeyde olmaması (Sağır, Aslan ve Cansaran, 2008; Sadık, Çakan ve Artut, 2011; Özgen ve Kahyaoğlu, 2011; Akyol ve Kahyaoğlu, 2012) birçok öğrenim seviyesindeki öğrenciler için ortak bir problem teşkil etmektedir (Köse, 2010). Yapılan bu çalışma da geliştirilen modüler öğretim programının öğrencilerin çevreye karşı tutumlarında olumlu yönde değişim göstermelerine yardımcı olacağı düşünülmektedir.

KAYNAKÇA
Afacan, Ö. ve Güler, M.P.D. (2011). Sürdürülebilir çevre eğitimi kapsamında tutum ölçeği geliştirme çalışması. 2^nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 27–29 April, Antalya-Turkey, 904–913.

Akyol, B. ve Kahyaoğlu, H. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevre bilgi düzeyleri üzerine bir çalışma: Niğde örneği. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27–30 Haziran, Niğde.

Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105–122.

Balgopal, M.M. & Wallece, A.M. (2009). Decisions and dilemmas: Using writing to learn activities to increase ecological literacy. The Journal Of Envıronmental Education, 40(3), 13–26.

Balım, A.G., Sucuoğlu, H. ve Aydın, G. (2009). Fen ve teknolojiye yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 33–41.

Bozdoğan, A.E., Taşdemir, A. ve Demirbaş, M. (2006). Fen bilgisi öğretiminde işbirlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 23–36.

Bruyere, B.L., Wesson, M. & Teel, T. (2012). Incorporating environmental education into an urban after-school program in New York City. International Journal of Environmental & Science Education, 7(2), 327–341.

Coca, D.M. (2013). The influence of teaching methodologies in the learning of thermodynamics in secondary educatıon. Journal of Baltıc Science Education, 12(1), 59–72.

Cutter-Mackenzie, A. (2009). Multicultural school gardens: creating engaging garden spaces in learning about language, culture, and environment. Canadian Journal of Environmental Education, 14,122–135.

Çakıcı, I. ve Oğuz, D. (2010). Is envıronmental knowledge enough to motıvate the actıon? African Journal of Agricultural Research, 5(9), 856–860.

Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Genişletilmiş 5. Baskı, Üçyol Kültür Merkezi, Trabzon.

Demirbaş, M. ve Yağbasan, R. (2006). Fen bilgisi öğretiminde bilimsel tutumların işlevsel önemi ve bilimsel tutum ölçeğinin türkçeye uyarlanma çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 271–299.

Doymuş, K., Karacop, A. ve Şimşek, Ü. (2010). Effects of jigsaw and animation techniques on students’ understanding of concepts and subjects in electrochemistry. Educational Technology Research and Development, 58, 671–691.

Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş: Nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri, Anı Yayıncılık, Ankara.

Erdoğan, M., Kostova, Z. ve Marcinkowski, T. (2009). Components of environmental literacy in elementary science education curriculum in Bulgaria and Turkey. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(1), 15-26.

Erol, G.H. ve Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal Of Environmental and Science Education, 1(1), 65–77.

Farmer, J. Knapp, D. & Benton, G.M. (2007). An elementary school environmental education field trip: long-term effects on ecological and environmental knowledge and attitude development. The Journal of Environmental Education, 38(3), 33–42.

Gömleksiz, M.N. ve Kan, A.Ü. (2012). Eğitimde duyuşsal boyut ve duyuşsal öğrenme. Turkish Studies, 7(1), 1159–1177.

Güven, G. ve Sülün, S. (2012). Bilgisayar destekli öğretimin 8.sınıf fen ve teknoloji dersindeki akademik başarıya ve öğrencilerin derse karşı tutumlarına etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 68–79.

Hsu, S.J. (2004). The effects of an environmental education program on responsible environmental behavior and associated environmental literacy variables in Taiwanese college students. The Journal of Environmental Education, 35(2), 37–48.

İbrahim, R., Amin, L. & Yaacob, M. (2011). Promoting environmental literacy through general education at the university level: UKM’s experience. The International Journal of Learning, 17(12), 151–160.

Kaya, H. ve Böyük, U. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine ve fen deneylerine karşı tutumları. Türk Bilim Araştırma Vakfı Bilim Dergisi, 4(2), 120–130.

Kenar, İ. ve Balcı, M. (2012). Fen ve teknoloji dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme: ilköğretim 4 ve 5. sınıf örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 201–210.

Knapp, D. & Barrie, E. (2001). Content evaluation of an environmental science field trip. Journal of Science Education and Technology, 10(4), 351–357.

Koç, G.E. ve Demirel, M. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının duyuşsal ve bilişsel öğrenme ürünlerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 629–661.

Köse, E. Ö. (2010). Lise öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarına etki eden faktörler. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(3), 198–231.

Köse, S., Gencer, A.S., Gezer, K., Erol, G. H. ve Bilen, K. (2011). Investigation of undergraduate students’ environmental attitudes. International Electronic Journal of Environmental Education, 1(2), 85–96.

Kuzu, T. (2008). Aytül Akal’ın masallarıyla çocukta çevre bilinci geliştirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 327–339.

Mahidin, A.M.M. & Maulan, S. (2010). Understanding children preferences of natural environment as a start for environmental sustainability. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 38, 324 – 333.

Mancl K., Carr, K. & Morrone, M. (1999). Environmental literacy of Ohio adults. Ohio Journal Science, 3, 57–61.

Manolas, E. & Filho, W.L. (2011). The use of cooperatıve learnıng ın dıspellıng student mısconceptıons on clımate change. Journal of Baltic Science Education, 10(3), 168–182.

Okur, E. ve Yalçın-Özdilek, Ş. (2011). Environmental attitude scale developed by structural equation modeling. Elementary Education Online, 11(1), 85–94.

Özdemir, A. Aydın, N. ve Akar-Vural, R. (2009). Çevre eğitimi öz-yeterlik algısı üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 1–8.

Özgen, N. ve Kahyaoğlu, M. (2011). Farklı fonksiyonel özeliğe sahip yerleşim ünitelerinde ikamet eden ilköğretim öğrencilerinin çevre sorunlarını algılama ve çözüm önerileri: Fenomenografik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 136–157.

Özsevgeç, T. (2007). İlköğretim 5. sınıf kuvvet ve hareket ünitesine yönelik 5E modeline göre geliştirilen rehber materyallerin etkililiklerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.

Özsevgeç, T. ve Artun, H. (2012a). İlköğretim öğrencileri için çevre tutum ölçeği geliştirme çalışması. 11. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 24–26 Mayıs, Rize.

Özsevgeç, T. ve Artun, H. (2012b). Çevre eğitimi neden ayrı bir öğretim programına sahip olmalıdır? 11. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 24–26 Mayıs, Rize.

Özsevgeç, T. ve Artun, H. (2012c). “İnsan Ve Çevre Ünitesinin” öğretiminde fen ve teknoloji öğretmenlerinin karşılaştıkları zorluklar. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27–30 Haziran, Niğde.

Özsevgeç, T. ve Artun, H. (2012d). Çevre eğitimi dersi modüler programının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi: Ekosistem Ünitesi örneği. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27–30 Haziran, Niğde.

Ramadoss, A. & Poya-moli, G. (2011). Biodiversity conservation through environmental education for sustainable development - a case study from puducherry, India. International Electronic Journal of Environmental Education, 1(2), 97–111.

Sadık, F. ve Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351–365.

Sadık, F., Çakan, H. ve Artut, K. (2011). Analysis of the environmental problems pictures of children from different socio-economical level. Elementary Education Online, 10(3), 1066–1080.

Sağır, Ş.U., Aslan, O. ve Cansaran, A. (2008). The examination of elementary school students’ environmental knowledge and environmental attitudes with respect to the different variables. Elementary Education Online, 7(2), 496–511.

Seçgin, F. Yalvaş, G. ve Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11–13 November, Antalya-Turkey, 391–398.

Smith-Sebasto, N.J. & Obenchain, V.L. (2008). Students' perceptions of the residential environmental education program at the new jersey school of conservation. The Journal of Environmental Education, 40(2), 50–62.

Şahbaz, Ö. ve Hamurcu, H. (2012). Probleme dayalı öğrenme ve işbirlikli öğrenme yöntemlerinin öğrencilerin bilimsel süreç becerileri ve öğrenme çıktıları üzerindeki etkileri. e-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 734–754.

Şimşekli, Y. (2010). The original activities for environmental education and their effects on students (A Case Study in Bursa). Elementary Education Online, 9(2), 552–560.

Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89–103.

Taşlıdere, E. ve Eryılmaz, A. (2012). Basit elektrik devreleri konusuna yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi ve öğrencilerin tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 31–46.

Taycı, F. ve Uysal, F. (2009). Çorlu’da birici ve ikinci kademe ilköğretim öğrencilerine çevre eğitimi konusunda uygulanan anket çalışması. Fen, sosyal ve çevre eğitiminde son gelişmeler sempozyumu, 18–20 Kasım, Giresun.

Teksöz, G., Şahin, E. ve Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307–320.

Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). Orta öğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240–250.

Ültay, N. ve Çalık. M. (2011). Kimya Tutum ve Deneyimleri Anketinin Türkçeye Uyarlanması. II. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi, 5–8 Temmuz 2011, Erzurum.

Ünal, F. (2011). İlköğretimde sürdürülebilir çevre eğitiminde suyun yeri. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 132, 68–73.

Ünlü, M. ve Aydıntan, S. (2011). İşbirlikli öğrenme yönteminin 8. sınıf öğrencilerinin matematik dersi “permütasyon ve olasılık” konusunda akademik başarı ve kalıcılık düzeylerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1–16.

Ürey, M. ve Aydın, M. (2014). İlköğretim fen ve teknoloji dersi programında yer alan çevre konularına yönelik bir program analizi, e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi,1(1), 37-50.

Ürey, M., Çolak, K. ve Okur, M. (2009). Regional differences in environment education of primary education in terms of teacher conceptions, Procedia-Social and Behavioral Science, 1(1), 795-799.

Yıldız, D.K. (2006). İlköğretimde çevre eğitimi için yöntem geliştirme. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

EK 1. Çevre Eğitimi Tutum Ölçeği
Sevgili Öğrenciler;

Bu ölçek sizin çevreye yönelik tutumlarınızın neler olduğunu öğrenmek amacıyla hazırlanmıştır. Her bir maddenin karşısında bulunan seçeneklerden size en uygun olanı işaretleyiniz. Bu ölçekten elde edilen sonuçlar sizin ders notunuzu asla etkilemeyecektir.

Başarılar dilerim.
Adınız : …………Soyadınız :………. Yaşınız :……… Cinsiyetiniz: Kız ( ) Erkek ( )

Okulunuz :……………………………… Sınıfınız : ………….

Annenizin eğitim seviyesi: İlkokul ( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Üniversite ( )

Yüksek Lisans ( ) Doktora ( )

Babanızın eğitim seviyesi: İlkokul ( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Üniversite ( )

Yüksek Lisans ( ) Doktora ( )

Ailenizin aylık gelir düzeyi: 500–1000 TL ( ) 1000–1500 TL ( )

1500–2000 TL ( ) 2000 ve üstü TL ( )

Babanızın mesleği: ………………………..

Annenizin mesleği:………………………………

Çevre denilince aklınıza neler geliyor? ............…………………………………………………..

Sizce şuan en önemli çevre olayı nedir? ……………………………………………………….

Sizce neler çevre kirliliği oluşturur? ……………………………………………………………

MADDELER		Kesinlikle Katılmıyorum	Katılmıyorum	Kararsızım	Katılıyorum	Kesinlikle Katılıyorum
1	Çevremizde bulunan doğal kaynakların etkili bir şekilde kullanılmasını bilmeliyiz.
2	İnsanlar yaşadıkları çevrenin kurallarına uymak zorundadırlar.
3	Çevremizde bulunan her şey canlı ve cansızlar için korunmalıdır.
4	Çevre sorunları ile sadece yetkililer ilgilenir.
5	Hayvanların sayılarının azalması önemli bir çevre sorunu değildir.
6	Çevreye karşı duyarlı olmak çevre sorunlarını çözmez.
7	Küresel ısınma çevremize zarar vermektedir.
8	Bitki ve hayvanların yaşadığımız çevre üzerinde hakları vardır.
9	İnsanlar çevreye zarar verdikçe daha büyük felaketler meydana gelmektedir.
10	Çevre sorunlarının gün geçtikçe artması beni üzüyor.
11	İnsanların çeşitli davranışlarından dolayı hava, su ve toprağa zarar verdiğine inanıyorum.
12	Sanayileşmenin çevre sorunlarını artırdığından eminim.
13	Gelişen teknoloji sayesinde çevre sorunlarının ortadan kalkacağını düşünüyorum.
14	Sanayi atıklarının çevreye hiçbir zararı olmadığının farkındayım.
15	İnsanların ozon tabakasının zarar görmesine neden olduğunu düşünüyorum.
16	Yaşadığım yerde çevre sorunlarının arttığını görüyorum.
17	Doğal kaynakların rahatlıkla kullanılması gerektiğini düşünüyorum.
18	Çevre sorunlarının azaltılması için insanların eğitilmesi gerektiğine inanıyorum.
19	Çevreye zarar vermemek için geri dönüşümlü ürünlerin kullanılması bana mutluluk verir.
20	Küresel ısınmanın insanlığa verdiği zararın son zamanlarda daha net ortaya çıktığını görüyorum.
21	Küresel ısınmanın çevreye korkulduğu kadar zarar vermediğini düşünüyorum.
22	Küresel ısınma ile meydana gelen çevre sorunlarının ülkeleri olumsuz yönde etkilediği bence doğrudur.
23	Sanayileşme sonucunda oluşan sera gazının çevreye zarar verdiği anlamsızdır.
24	Çevre sorunlarının insanlar tarafından fazla abartıldığına inanıyorum.
25	Ormanların yok olmasının bir çevre sorunu olduğunu sanmıyorum.
26	Doğanın kendisini zamanla yenileyeceğine ve çevre sorunlarını çözeceğine inanıyorum.
27	İnsanlar tarafından kullanılan kimyasal ilaçların çevre sorunlarını artırmadığını düşünüyorum.

1 Bu makale yazarın doktora tez çalışmasından üretilmiştir.

^**Yrd. Doç. Dr., Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü/E-mail:[e-mail]

^***Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü,/E-mail: [e-mail]
Gönderim: 05.09.2014 Kabul: 14.01.2015         Yayın: 14.01.2015

27