Исследование в XXI веке январь, 02 г 826 ogahiy-yetuk tarixnavis
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
часть 2 « Новости образования : исследование в XXI веке » январь , 202 3 г 827 istiora, jonlantirish, ramz, chog`ishtirish)dan, hikmatli so`zlar, xalq maqollari, iboralari kabi og`zaki ijodga xos bo`yoqlardan mohirona foydalandi. Masalan, olim “Riyozud-davla” asarida 1827-yilda Oydo`st rahbarligidagi xalq qo`zg`olonini tasvirlayotib, o`zining bu voqeaga munosabatini ramziy timsollarda ifodalaydi: Agar jam o`lsa uchqun bir makonga, Bo`lur, albatta, otashgoh paydo. Va agar har soridin yig`nolsa qatra, Bo`lur tadrij ila to`fon huvaydo. Ko‘rinadiki, Ogahiy o‘zining bu tarixiy asarlari bilan Xorazmning yarim asrdan ortiq tarixini bir butun holda jamlay olgan.Bu asarlar faqat o‘zbek xalqining tarixini o‘rganish jihatdan ahamiyatli bo‘lib qolmasdan, balki qardosh tojik, qozoq, turkman, qoraqalpoq, rus, eron, afg‘on xalqlarining tarixi, madaniyati, san’ati, urf-odatlari, psixologiyasi, shu xalqlarning kelib chiqishi, tirikchiligining manbai, qabilalarning tarixini o‘rganishda boy manba bo‘lib xizmat qiladi. Shunisi xarakterliki, bu asarlar iste’dodli shoir, taraqqiyparvar adiblar Munis, Ogahiylar tomonidan yozilganligi sababli u larda xalqlarning tarixi, hayoti, kundalik mashg‘uloti, masjid, madrasalarning qurilishi, turli hil hodisalar bayoni, xalq qo‘zg‘olonlari, urushlar tarixi, buyuk kishilar, olimlar, shoir- yozuvchilar va shu kabi ma’lumotlar proza, poeziyada realistik asosda, to‘g‘ri va aniq ifodalab berilgan. Ogahiyning tarixiy asarlari daliliy manbalarning boyligi va ishonchli boʻlishi bilan ajralib turadi. Bu asarlar Xorazm xonligining iqtisodiy-siyosiy hayoti, tashqi va ichki aloqalarini o‘rganishdagi asosiy va eng muhim manba sifatida ahamiyatlidir. Keyingi davrlarda mazkur asarlarni yaratishda Ogahiy badiiy tafakkurining o‘rni va ishtirokini o‘rgangan olimlar ularning o‘zbek tarixiy nasri taraqqiyotidagi ahamiyati yuqori ekanini e’tirof qilmoqdalar. Ularning fikricha, har bir qalamga olingan voqea yuqori poetik mahorat bilan ifodalangan. Mirxond, Xondamirning tarixiy asarlarini tarjima qildi. Bu asarlardan N.Muravev, N.Veselovskiy, V.Bartold, R.Ivanov, S.Tolstov, Yahyo G’ulomovlar o’z ishlarida foydalanishgan. Ogahiyning tarixiy asarlari daliliy manbalarning boyligi va ishonchli boʻlishi bilan ajralib turadi. Ogahiyning tarixiy asarlari qoʻshni qardosh xalqlarning tarixini oʻrganishda birinchi manbadir. Shuningdek, Ogahiyning tarixiy asarlari oʻzbek tarixnavislik fani taraqqiyotiga katta hissa qoʻshdi. Ular Oʻrta Osiyo tarixining ajralmas tarkibiy qismi boʻlib, Xorazm tarixini, Xiva tarixini tadqiq etish uchun muhim manba boʻlib xizmat qiladi. Muarrixning asarlari tarixni, adabiyotni, yurtni sevishga, qadrlashga, eʼzozlashga daʼvat etgan. |