İnsan cəmiyyətinin inkişafı təbiətlə qarşılıqlı təmasda olmadan mümkün deyil
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cey Forrester (14.07.1918)
5 ən aktual problemlərini müzakirə etdilər.Beynəlxalq təşkilatın yaradılması ideyasını dəstəkləyən iştirakçılar “Roma klubu”-nda birləşdilər.Təşkilat siyasi partiyalarla, siniflərlə və ideologiyalarla heç bir əlaqəsi olmayan qeyri-hökumət qurumu statusunu qəbul etdi.Qeyd olundu ki, “Roma Klubu” beynəlxalq ictimai təşkilat olub, dünyanın elm, siyasət,maliyyə və mədəniyyət elitasının nümayəndələrini özündə birləşdirir. Klubunun üzvlərinin sayı 100 nəfər olmaqla ,məhduddur.Heç bir rəsmi dövlət vəzifəsi tutmayan və heç bir ölkənin maraqlarını təmsil etməyən nüfuzlu insanlar RK-nun üzvü ola bilər. Yarandığı ilk illərdə RK-u məruzələri ilə dünya ictimaiyyətinin diqqətini qlobal ekoloji problrmlərə yönəltməyi əsas vəzifə kimi öz qarşısına qoymuşdu.Klubun məruzəyə olan sifarişi yalnız onun mövzusunu müəyyənləşdirir və elmi- tədqiqatların maliyyələşdirilməsinə zəmanət verir,lakin,bu zaman işin gedişinə,onun nəticələrinə və yekun rəyinə heç bir təsir göstərmir.Məruzənin müəllifləri (bu müəllif klubun üzvü olsa belə) tam sərbəst və müstəqildir. Bir qayda olaraq,hazır məruzəni təhvil alan Klub ,onu illik konfransında müzakirə və təsdiq edir.Əksər hallarda bu müzakirələrdə geniş kütlənin-ictimaiyyət,elm,siyasət və mətbuat nümayəndələri də iştirak edir.Bundan sonra isə Klub bu tədqiqatların nəticələrinin yayılması , məruzənin nəşri və dünyanın müxtəlif ölkələrində onun müzakirəsi ilə məşğul olur. Bu təşkilat biosferin inkişaf perspekivlərinin tədqiqi ,insan və təbiətin münasibətlərinin harmonikləşdirilməsi ideyalarının təbliğində əhəmiyyətli işlər görmüşdür. Roma Klubu bir çox sahələrdə,əsasən də sosial-iqtisadi sahədə iri miqyaslı tədqiqatlar təşkil edir.RK-nun nəzəri tədqiqatlar sahəsində fəaliyyəti birmənalı deyil.Buraya,konkret elmi işlərin geniş spektri daxildir ki,bu işlər də qlobal modelləşdirmə və müasir dünyada insanın mövcudluğu haqqında ümumfəlcəfi mülahizələr,həyati dəyərlər və insanlığın inkişaf perspektivləri və s. haqqinda elmi tədqiqatların yeni istiqamətlərinin yaranmasına təkan verir.Qlobal modelləşdir- mə,Dünyanın ilk kompüter modelinin qurulması,qərb sivilizasiyasının neqativ ənənələrinin tənqidi,bütün problemlərin həllində iqtisadi artımın ən səmərəli vasitə olması haqqında texnokratik mifin dağıdılması,insan və dünyanın humanistləş- dirilməsi yollarının axtarılması,silahlanma marafonunun mühakiməsi,millətlərarası nifaqın dayandırılması üçün dünya ictimaiyyıtinin səylərinin birləşdirilməsi, insan- ların rifahının yüksəldilməsi və ətraf mühitin yaxşılaşdırılması və s. Sahələrdə aparılan və mütərəqqi alimlərin, siyasətçilərin,dövlət xadimlərinin diqqətini özünə cəlb edən elmi-tədqiqat işləri Roma Klubunun fəaliyyətinin pozitiv tərəflərini təşkil edir. RK nümayəndələrinin nəzəri tədqiqatlarının nəticələri müxtəlif ölkələrdə isti- fadə olunmaqdadır.Klubub praktik tövsiyələri ayrı-ayrı ölkələrin,sənaye sahələ- 6 rinin və şirkətlərin sosial-iqtisadi inkişafının proqnozlaşdırılmasında nəzərə alınmaqdadır. Roma klubunun təklifi ilə 1970-ci ilin əvvəlində C.Forrester EHM-da özünün işləyib hazırladığı modelləşdirmə metodikasını dünya problematikasına tətbiq etdi.Tədqiqatların nəticələri 1971-ci ildə”Dünyanın dinamikası” adlı kitabda dərc olundu.Bu kitabda qeyd olunurdu ki,fiziki cəhətdən məhdud ilan Yer planetində insanlığın sonrakı inkişafı XXI əsrin 20-ci illərində ekoloji fəlakətlərə gətirib cıxaracaq. 1970-ci ildə ABŞ-nın Massaçuset Texnologiya İnstitutundan heç kimə tanış olmayan assistent Dennis Medouz Roma klubuna “Artımın həddi” adlı məruzəsini təqdim etdi.Məhz,o vaxtdan da Medouzun adi müasir dövrün görkəmli ekoloqları ilə bir sırada çəkilir. O vaxtdan uzun müddət keçməsinə baxmayaraq “Artımın həddi” kitabı bu gün də bir çox ölkələrdə ekoloq-iqtisadçıların masaüstü kitabına çevrilmişdir. Medouz oz işləri ilə sanki,dunyanın “maşımla” dərk olunmasını təbliğ edir. O,EHM-rı ilə cəmiyyətin qlobal düşüncəsinə təsir etməyə cəhd edərək rəqəmləri sözdən “yüksəkdə tutur”.Məhz, ona görə də qeyri-standart düşüncə tərzinə malik bu qəribə amerikalı Roma klubuna gəlmişdi. Əfsuslar olsun ki, keçmiş SSRİ-də uzun müddət Roma klubu və xüsusilə də onun məruzələri haqqında cəmiyyətin çox az məlumatı oimuş və ya heç olmamış- dır. Bu məruzələr barədə ya susmuşlar,ya da bu məlumatları ilkin mənbəyə istinad etmədən vermişlər.Medouzun “Artımın həddi” isə tənqid hədəfinə çevrilir və yararsız hesab edilirdi.Çünki, “hansısa Medouz çox əsaslandırılmış şəkildə göstərmişdi ki,inkişafın müəyyən bir mərhələsində iqtisadi artım ekoloji şərairin pisləşməsinə cəbəb olacaq və nəticədə doğuşların sayı aza-lacaq,xəstəliklər artacaq və s”.Bu isə iqtisadiyyatın ekstensiv inkişaf yolunu tutmuş o dövr siyasətçilərinin xoşuna gəlmirdi. Əlbəttə,iqtisadi artım vacibdir,lakin bu artım müəyyən həddə qədər mümkündür. Məhz,ixtisasca riyaziyyatçı olan ekoloq Medouz da bunu əsaslandırırdı.O,qeyd edirdi ki,müəyyən həddən sonra artıq bu artım deyil,deqradasiyadır. 1938-ci ildə İ.V.Stalinin “dialektik və tarixi materializmə dair”məqaləsində irəli sürülmüş müddüalar Sovet alimlərinin şüuruna möhkəm hopmuşdu.Bu məqalədə insan təsiri altında coğrafi mühitin,yəni təbiətin dəyişməsi inkar edilirdi.Ona görə də Sovet alimləri “Artimın həddi”-ni belə kəskin hücumlar edirdilər. Yalnız 1988-ci ildə SSRİ “İnsanlığın ümumbəşəri mədəniyyət və təbiət irsinin qorunması haqqında Konvensiyaya” qoşuldu.Düz 16 il SSRİ bu sənədi və ətraf mühitin qorunması üzrə beynəlxalq hərəkatları tanımadı.Artıq dünyada çox şey dəyişmişdi.Bu dövr ərzində professor Medouzun qrupu dünyanın quruluşunun modelini işləyib hazırladı və dinamik tarazlıq anlayışına aydınlıq gətirdi. Cey Forrester (14.07.1918) Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|