İnformasiya mühafiZƏSİNİn kriptoqrafiK (ŞİFRƏLƏMƏ) vasiTƏLƏRİ

Kriptoqrafiya nədir?

Kriptoqrafiya istənilən formada olan, o cümlədən yaddaş qurğularında saxlanılan və ya kompüterdə emal olunan, eləcə də rabitə kanalları vasitəsilə ötürülən informasiyanın mənasının gizlədilməsidir.

İnformasiya təhlükəsizliyinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır:

• 
  informasiyanın məxfiliyinin təmin edilməsi;
  
• 
  informasiyanın tamlığının təmin edilməsi;
  
• 
  informasiyanın əldə olunmasının təmin edilməsi.
  

Kriptoqrafik üsullar hər üç istiqamətdə təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün tətbiq edilir. Bu üsulların köməyi ilə informasiyanı şifrələmək və icazəsi olmayan şəxslər tərəfindən onun istifadə olunmasının qarşısını almaqla məxfiliyini təmin etmək olur.

Şəbəkə vasitəsilə ötürülən məlumatın təhrif olunmadan ünvana çatmasının təmin edilməsi ilə yanaşı onun məhz müəllif tərəfindən göndərildiyinin müəyyən edilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, çox vaxt bir adam özünü başqasının adı altında təqdim edir, onun adından məlumatlar göndərir, qəbul edir və s. Bu mənada informasiyanın, istifadəçinin, sistemin və şəbəkənin həqiqiliyinin yoxlan-ması, yəni audentifikasiyası zəruridir və bu məqsədlə, əsasən, kriptoqrafik üsullar tətbiq edilir.

İnformasiya mühafizəsi üsullarının hazırlanması haqqında olan elm kriptologiya adlanır (şək.2.1). Kriptologiya bir-birini tamamlayan iki istiqməti əhatə edir:

• 
  kriptoqrafiyanı (şifrlərin hazırlanması);
  
• 
  kriptoanalizi (şifrlərin açılması)
  

Şək.2.1. Kriptologiya