Zülfikar Durmuş – Ramazan Meşe:
Birgivî’nin
el-Avâmil
Adlı Eserinin
Nahiv İlminin Öğretimindeki Yeri ve Önemi
23
Avâmil
’e bir şerh yazmış olan İzmirli Ömer Efendi, Birgivî’nin bu örnekle
-
riyle
Dehriyye
,
Felâsife
,
Mutezile
ve
Kerrâmiye
gibi bozuk mezhepleri reddettiği
-
ni, bu örneklerin öğrencilere güzel bir öğüt olmasını, zahirlerinden kaideleri
öğrenmelerini, sonra da onlarla amel etmelerini kastettiğini söyler.
26
Birgivî’nin verdiği bu örnekler aynı zamanda pratik ve pedagojiktir.
27
Ay
-
rıca verdiği bu örnekler anlam ve yapı olarak herkesçe bilinen şeyler olduğun
-
dan akılda kalması daha kolaydır. Örneğin
semâî âmiller
kısmında harfi cerleri
açıklarken verdiği bazı örnekler şöyledir:
Yüce Allah’a iman ettim ve O’na yemin ederim ki tekrar
(
. َّنَثَعْبُ َلا ِهِب و ىَلاَعَت ِ َّللاِب ُتْنَمآ
)
dirileceğim
)
Bütün günahlardan tövbe ettim
(
. ٍبْنَذ ِّلُك ْنِم ُتْبُت
)
Yüce Allah’a tövbe ettim
(
.يَلاَعَت ِ َّللا يَلِا ُتْبُت
)
Haramdan alıkonuldum
(
.ِماَر َحْلا ِنَع ُتْفِفُك
)
Tövbe, her günahkâr kişiye gerekir
(
. ٍبِن ْذُم ِّلُك يَلَع ُةَبْوَّتلا ُب ِجَت
Büluğ çağından beri işlediğim bütün günah-
(
. ِغوُلُبْلا ِمْوَي ْذُم ُهُتْلَعَف ٍبْنَذ ِّلُك ْنِم ُتْبُت
)
lardan tövbe ettim
)
Âlim hariç, insanlar helâk oldu
(
. ِملاَعْلا ا َشا َح ُساّنلا َكَلَه
)
İlmiyle amel eden hariç, âlimler helâk oldu
(
.ِهِمْلِعِب ِلِماَعْلا َلا َخ َنوُمِلاَعْلا َكَلَه
)
İhlaslı olan hariç, ilmiyle amel edenler helâk oldu
(
. ِصِل ْخُمْلا اَدَع َنوُلِماَعْلا َكَلَه
Ey Allah’ın rahmeti! Sen olmasaydın, muhakkak
(
! ُساَّنلا َكَلَهَل ِ َّللا َةَم ْحَر اَي َكَلاْوَل
)
insanlar helâk olurdu
Bu örneklere bakıldığında genellikle anlam bakımından birbirine yakın
ve benzer kelimelerin kullanıldığı görülür. Bunun yanında bu örneklerde bir
kelimenin farklı türevleri ile öğrencileri karşı karşıya getirmekte ve bir yandan
da sarf bilgisi verilmektedir. Mesela (
َبَنَذ
) sülâsî fiilinin (
بِن ْذُم - بْنَذ
) gibi farklı
türevlerini öğrenciye tanıtmaktadır.
Yine
örnekler verilirken hadislerden, az da olsa ayetlerden istişhadda
bulunulmuştur. Ancak şiirle istişhadda bulunulmamıştır.
26 Arslan,
İmam Birgivî Hayatı, Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri
, 220.
27 Arslan,
İmam Birgivî Hayatı, Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri
, 220.
