İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
18 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum mesi, bireyin düþüncesinde ve bilincinde, kendisini, toplulukla ayný ve bir tutmaya, topluluðun gereksinmelerine boyuneðmeye ve ken- disini yalnýzca topluluðun bir üyesi saymaya götürüyordu. Ve bu ortaklaþa çalýþma yüzündendir ki, insanlar, birbirleriyle iletiþimde bulunmak, konuþmak gereksinmesini duydular. Baþlangýçta, yalnýzca çalýþýrken, þu ya da bu iþleme uygun düþen tek tek ünlemler kullanýlýyordu. Bu çýðlýklar, yavaþ yavaþ ins- anlarýn belleðinde yer etti ve onlarýn ne anlama geldikleri bilinçle- rinde yerleþti. Çalýþma faaliyetlerinin geliþmesi, bu çýðlýklarýn birbirlerinden ayýrdedilmesine yolaçtý. Öte yandan, bu olgu, ses or- ganlarýnýn deðiþikliðe uðramasýný hýzlandýrdý. Çalýþma sýrasýnda, karþýlýklý konuþmak ve anlaþmak zorunluluðu karþýsýnda, baþlangýçta az geliþmiþ olan gýrtlak, telâffuz edilen sesler çýkarmaya yetenekli bir organa dönüþmek üzere, deðiþikliðe uðradý. Böylelikledir ki, uzun yüzyýllar süren ortak çalýþmanýn sonunda, derece derece, telâffuz edilen dil, insanlar arasýnda fikir deðiþiminin ve iliþki kurmanýn en üstün aleti olan dil ortaya çýktý. Toplumun ilerlemesinde dilin çok büyük bir etkisi oluyordu; çünkü dil, insanlarýn çalýþma çabalarýnýn biraraya toplanmasýna ve ayný zamanda ortaklaþa çabanýn örgüt- lenmesinin geliþtirilip yetkinleþmesine yardým ediyordu. Söz say- esindedir ki, insanlar, birikmiþ iþ alýþkanlýklarýný koruyorlar, yayýyorlar ve deneyimlerini yeni kuþaklara iletiyorlardý. Tarihinin baþlangýcýnda, insanlýðýn çok kapalý küçük toplu- luklara bölünmüþ olmasý yüzünden, her grubun dili temelinde, baðýmsýz bir geliþme izliyor ve bir grubun dili, öteki grubun dilinden ayrý oluyordu. [sayfa 17] 19 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum ÝKÝNCÝ BÖLÜM MADDÎ ÜRETÝM 1. MADDÎ MALLARIN ÜRETÝMÝ VE TOPLUMSAL ÝLERLEME Çalýþma faaliyetleri ve ilk aletlerin yapýmý ile insan toplumu da ortaya çýkmaya baþladý. Þimdi, insanlarýn yaþamý köklü olarak deðiþmiþ ve hayvanlarýnkinden bambaþka bir durum almýþtý. Hayv- anlarýn, yaþamlarýný sürdürmek için, doðanýn sunduðundan baþka hiçbir mallarý yoktur. Emek, insaný bu baðýmlýlýktan kurtarmýþtýr. Ýnsan, aletleri ile daha önceleri kendisi için eriþilmez olan þeyleri doðadan alabilir, ya da doðanýn kendisine sunduðu mallarý kendi gereksinmelerine uyarlayarak dönüþtürebilir. Taþtan ve odundan yapýlma aletler, tarih-öncesi insanlara, maddî mallarýn tüketimini önemli ölçüde geniþletmek olanaðýný saðlamýþtýr. Ýnsanlarýn, artýk, en büyük ve en güçlü hayvanlara üstün [sayfa 18] gelmesiyle, daha 20 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum besleyici olan et bollaþýyor ve yiyecekleri zenginleþiyordu. Uygun biçimde iþlenmiþ büyük hayvanlarýn postlarý, insana, bedenini soðuða ve hava deðiþikliklerine karþý korumak olanaðý saðlýyordu. Avadan- lýklarýn yardýmýyla, insan, kendisine barýnaklar yapýyordu. Maddî mal- larýn üretimi, toplumsal yaþamýn temeli oldu. Üretim arttýðý ve insan, eylemiyle doða üzerinde daha etkin bir hale geldiði ölçüde, kendi yarattýðý mallarla, zorunlu gereksin- melerini, gittikçe daha iyi bir biçimde karþýlýyordu. Ama maddî üre- tim, her zaman, temel iki öðeden, coðrafî ortam ile insan sayýsýndan oluþmuþ doðal bir çerçeve içinde gerçekleþir. Toplumun Ýlerlemesinde Coðrafî Ortamýn Rolü Ýçinde bulunduðu coðrafî ortam, insan toplumunun ilerle- mesinde büyük bir yer tutar. Doða, insana, yaþamasý ve çalýþmasý için gerekli ilk maddeleri saðlar; ve doða, üzerinde toplumsal yaþamýn geliþtiði alandýr. Coðrafî ortam kavramý, insaný kuþatan doðayý, yani topraðý, iklimi, denizleri, nehirleri, hayvanlar ve bitkiler âlemini, yerin engebelerini, yararlý maden filizlerini vb. kapsar. Coðrafî ortam, sýnaî faaliyetlerin zorunlu koþuludur. Bu sýnaî faaliyetler, insanýn yaþamýný sürdürme araçlarýný elde ettiði doða ile iliþkileri dýþýnda düþünülemez. Coðrafî ortamýn, toplumun ilerleme- si üzerindeki etkisi deðiþebilir; eðer elveriþli ise (ormanlarýn ve akar- sularýn bolluðu, iyi bir iklim vb.) ilerleme hýzlanýr, tersi durumda, ilerleme dizginlenir. Ama toplumsal geliþmenin, yalnýzca, tümüyle coðrafî ortamýn ya da onu oluþturan çeþitli öðelerin (iklim, akarsu- larýn bolluðu ve bunun gibi etkenlerin) iþlevi olduðunu düþünmek, yanlýþ olur. Coðrafî ortamýn evrimi, çok çok yavaþtýr. Bütün tarih boyunca, coðrafî ortam deðiþiklikleri, pek küçük olmuþtur; oysa toplum, ilkel topluluktan baþlayarak SSCBnde komünizmin ve öte- ki sosyalist ülkelerde [sayfa 19] sosyalizmin kuruluþuna kadar, çok büyük ilerlemeleri gerçekleþtirmiþtir. Birbirine benzer coðrafî koþullar içinde bulunan komþu ül- kelerin, baþka baþka toplumsal geliþme düzeylerinde bulunmalarý ender deðildir. Toplum yeni belirmekteyken, insan, doða güçleri karþýsýnda hemen hemen güçsüzken, coðrafî ortamýn etkisi daha belirgindi. Ama üretici güçlerin geliþmesi ölçüsünde, insan, doðayý, kendi gereksinmelerine boyuneðmeye gittikçe daha çok zorluyor 21 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum ve coðrafî ortamýn toplumsal evrim üzerindeki etkisi azalýyordu. Üretim, coðrafî ortam kavramýný, ona yeni öðeler katarak ve baþka öðeleri dýþtalayarak deðiþtirir. Ýlkel toplulukta, örneðin çevre- nin hayvan ve bitki âlemi, insan için, maddî mallar elde etmenin tek kaynaðý idi ve bu bakýmdan çok büyük önemi vardý. Hayvan ve bitki yetiþtirmenin geliþmesi ile, insan, kendi kullanýmý için, coðrafî kaynaklardan çok, kendi özen ve çalýþmasýna dayanan bir hayvan- lar topluluðu ve bir bitkiler topluluðu yaratmayý öðrendi. Üretimdeki ilerlemeler, iklimin, yerin engebelerinin, su kaynaklarýnýn bolluðu- nun ve baþka coðrafî etkenlerin, toplumsal ilerlemenin gidiþi üze- rindeki rolünü hissedilir ölçüde azalttý. Bugün için, çalýþma ve doðanýn biçim deðiþtirmesi, bütün koþullar altýnda ve her iklimde olanaklýdýr. Teknik uygulamalar, doðanýn karþýmýza çýkardýðý engel- lerin rahatça üstesinden gelmektedir. Gereksinmelerini karþýlamak için, insanlýk, maden zengin- liklerini ve enerji kaynaklarýný iþleterek, coðrafî ortamýn kaynakla- rýndan fazlasýyla yararlanmaktadýr. Ama bu, ancak üretimdeki ilerleme sayesinde olanaklý olmuþtur. Nüfus Hareketlerinin Ýlerleyiþi ve Toplumsal Geliþme Toplumun varlýðý ve maddî mallarýn üretimi, insanýn sayýca düzenli üremesinden ayrý düþünülemez. Bu açýdan, [sayfa 20] nüfus, nüfusun çoðalmasý, hýzla artýþý, yoðunluðu, toplumu maddî yaþamýnýn doðal bir koþulunu oluþturur ve toplumu ilerlemesi üzerinde kesin bir etki yapar. Örneðin, nüfus yoðunluðu az olan bölgelerde, ekono- mik iliþkiler kurulmasýndaki güçlükler bakýmýndan toplumsal ilerle- me duraksar, ayný þekilde, iþ deneyiminin ve alýþkanlýklarýnýn yayýlmamasý yüzünden bu bölgelerde üretimin geliþmesi yavaþlar. Ensonu, yalnýzca zayýf bir nüfus yoðunluðu, doðaya karþý savaþým verecek insan az olduðu için, toplum ilerlemesini dizginleyebilir. Çoðu kez, kol gücünün azlýðý sonucudur ki, bir sulama sistemi kurulamamýþ ya da akarsularýn gücü, maddî mallarýn üretiminde kullanýlamamýþtýr. Ama bu son söylediklerimizden, hiçbir zaman, nüfus yoðunluðunun, toplumsal ilerlemenin belirleyici etkeni olduðu sonucu çýkmaz. Nüfus yoðunluðu nispeten daha az olan bazý ülke- ler, ekonomik ve toplumsal geliþmelerde, nüfus yoðunluðu daha Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|