İbrahim bəYİn səyahətnaməSİ
Yüklə 2,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
40
Bunlardan daha pis, o sərhəddə yaxın yerlərdə sərbazların acınacaqlı vəziyyətidir. Onların halına baxıb, törənəcək nəticəni nəzərə gətirdikdə adamın bədənində tükləri biz-biz durur.
Günlərin birində seyidlə ziyarətə gedirdik. Bir neçə nəfər köhnə, rəngi qaçmış, kirli paltarla bizim qabağımızdan keçdilər. Hərəsinin başında bir cür yırtıq papaq var idi. Dabanları çirkdən pinə bağlamışdı. Ancaq əllərində tüfəng var idi. Bəzisi əlli yaşlı qoca, bir parası da iyirmi yaşında cavan idi. Seyiddən soruşdum:
“Deyəsən bunlar fəhlədirlər. Bəs əllərindəki bu tüfənglər nədir?”
Seyid dedi:
“Ağa, bunlar dövlət sərbazlarıdırlar. Gecə Ərkdə qarovul durublar, indi əvəz olunub, bazara gəliblər. Bu saat görəcəksən ki, bunların hərəsinin bir peşəsi var. Biri qəssabdır, o birisi pinəçidir, bəzisi sərraf, bir parası da baqqaldır. Hər birisi öz sərhənginə və sərtibinə müəyyən məbləğ rüşvət verib, alver eləmək üçün izin alır.”
Bu sözləri eşidəndən sonra bütün aləm gözlərimin qarşısında qaraldı. Dərindən bir ah çəkib, öz- özümə dedim:
"Ey böyük yaradan, bunların hamısı Misirdə bu həqiqətləri söyləyən adamlarla nahaq yerə etdiyim davaların cəzasıdır ki, çəkirəm. O biçarələrin dedikləri bütünlüklə həqiqət olduğu halda mən inanmırdım, özümdən çıxırdım, acıqlanıb dalaşırdım, hamısının qəlbini incidirdim...."
Seyid sözünü davam etdirib dedi:
“Hələ təkcə belə olsaydı, dərd yarı idi. Bu sərbazlar kasıbkarlıqdan və fəhləlikdən ələ gətirdikləri puldan rəislərinin payını ayırdıqdan sonra əllərində qalanı tiryəkə verib çəkirlər.”
Başımdan tüstü qalxdı:
41
“Bu sərbazlar yerlidirlər, ya İranın başqa yerlərindən gəliblər,” -- deyə soruşdum.
“Qəribdirlər,” -- dedi. -- “Bunlar Xalxal və Meşkin qoşunlarındandır. Şəhər kazarmasını qoruyurlar. Özləri də iki-üç ildən bir dəyişilirlər.”
Sonra Seyid dedi:
“Ağa, ziyarətə gələnlərin çoxu burada qaldıqları müddətdə mütə siğəsi eləyirlər. Əgər sizin də meyliniz varsa, deyin, mən tədarük görüm.”
“Əgər and içsən ki, iddəsi başa çatıbdır, eybi yoxdur, siğə edərəm,” -- dedim.
Seyid pərt oldu:
“Sən öz nəfsini sakitləşdirmək üçün siğə eləyirsən, daha mənə nə düşüb ki, burada bir and da içim,” -- dedi.
“Deməli, məlum olur ki, siz özünüz də xatircəm deyilsiniz. Belə olduqda mən Firəngistanda da xilafi-şər bir iş görməmişəm, bu müqəddəs yer və pak torpaqda nə üçün günaha batım?”
Allaha pənah! Mən eşitmişdim ki, bir para pis əməl sahibləri müqəddəs Məşhəd şəhərində bu kimi haram işlərlə məşğul olurlar, amma inanmırdım. Heyf!
Sözün qısası, iyirmi iki gün müqəddəs Məşhəd şəhərində qaldıqdan sonra Yusif əmiyə tapşırdım ki, Tehrana səfər etmək üçün tədarük görsün. Yusif əmi dedi:
“Bəy əfəndim, yola çıxandan bəri mən sizdən heç bir xahiş eləməmişəm. Əvvəla, sizdən artıq dərəcədə razıyam. Ona görə ki, sizin xidmətinizdə iki dünyanın xoşbəxtliyinə səbəb olan bu pak türbətin ziyarəti feyzinə nail oldum. İndi sizdən bircə təmənnam var. Rica edirəm onu nökərinizdən qəbul edəsiniz.”
42
“Buyur,” -- dedim.
“Gəl mənim sözümə qulaq as, elə gəldiyimiz yolla Misirə qayıdaq,” -- dedi. -- “Mən sizin xasiyyətinizə yaxşı bələdəm. Bu ölkədə hər gün bir xoşagəlməyən hadisəyə rast gəlib, qüssə eləyirsən. Qorxuram, allah eləməmiş, xəstələnib eləyəsən. Onda mən sənin anana nə cavab verərəm? İranın bir hissəsini gördünüz. Tehran da Xorasanın tayıdır. "Bir ovuc bir xalvarın nümunəsidir" demişlər. "İlin yaxşı-pisi yazından bəllənər". Tehranda sənin könlünü açan bir şey görməyəcəksən.”
Mən Yusif əminin xahişini rədd etdim:
“Yusif əmi, özün bilirsən ki, hər şeydən keçəndən sonra mən indiyədək atamın vəsiyyətinə görə sənə həmişə hörmət eləmişəm, səni atamla bərabər tutmuşam. Xahiş edirəm, bu barədə mənə əsla mane olmayasan. Mən öz əzmimdən dönməyəcəyəm. Qorxuram atamın vəsiyyəti xilafına rəftar etmiş olam. Bu səyahət ancaq mənə məxsusdur. Özüm Tehrana getməyincə, nazirlərin və dövlət başçılarının xidmətinə çatmayınca, onların dünyadan xəbərsizliyi, millətin halının pərişanlığı və məmləkətin viran qalmasının səbəblərini öyrənməyincə ürəyim sakitləşməz. Ya gərək bu yolda başımı qoyam, ya da həmin xoşagəlməyən vəziyyətin səbəbini öyrənəm, vəssəlam.”
Yazıq Yusif əmi əlacsız qalıb, heç bir söz demədi, sakit dayandı.
At kirə eləmək üçün seyidlə birlikdə şəhərin kənarına getdik. Qəzvinli Hacı Hüseyn çarvadardan iyirmi tümənə üç at tutduq. İkisi minik üçün, biri də yük-yapımızı çatmaq üçün idi. Bunlarla iki gündən sonra Tehrana gedəcəydik. Sabahı gün imamın pak hərəminə gedib, vidalaşma ziyarətnaməsi oxuduq. O həqiqi behiştdən tam həsrətlə çıxıb, ayaqqabı gözətçisinə bir tümən verdim. Seyidin evinə qayıtdıq. Şeylərimizi yığışdırdıq. Atları da çarvadar gətirdi. Saat da xoş idi. Haman gün şəhərin kənarında karvanın toplaşdığı yerə getdik. Seyid də bizi orayadək yola saldı. Şamı bizə qonaq oldu. Ona da üç qızıl verib, vidalaşdıq. Bu səfərdə qanım elə qaraldı ki, atamın vəsiyyəti də yadımdan çıxdı. O demişdi ki, hər şəhərdə bir-iki nəfər yaxşı dost-aşna tap. Əslinə baxsan, bu şəhərin əhalisi arasından dost tapmaq asan iş deyildi. Onlarda elə bir insaniyyət görmədim. Elə bil insaniyyət qanı damarlarında donmuşdu.
Özlərinin bir tümən mənfəəti üçün millətin, həmvətənlərinin və din qardaşlarının yüz tümən zərərinə can-dildən razı idilər. Əslən ümumi mənafe, vətənin şərəfi, dövlətin heysiyyəti ölkənin abadlığı haqqında heç düşünmək belə istəmirdilər. Hakim də, məhkum da, rəis də, məmur da, alim də, cahil də, tacir də, dükançı da -- hamısı öz fikrində idi. Qəribə vasitələr və yollarla pul Yüklə 2,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|