İ n f o r m a t I k a
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ N F O R M A T İ K A
- İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İNKİŞAF MEYLLƏRİ
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 43
Paket rejimində tapşırıqlar paketi yerinə yetirildikdən sonra məlumatların təhlil edilməsi və alınmış nəticələrin istifadəçilərə çatdırılması xarakterik hesab edilir. Paket rejimində işləyən sistemlərə misal olaraq statistik hesabatların işlənməsini, vergi orqanlarının, kassa-hesablaşma mərkəzlərinin, bankların və s. sistemlərini göstərmək olar. Paket rejiminin əsas çatışmazlığı istifadəçinin informasiyasının işləməsindən ayrı düşməsi hesab edilir. Bu da idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsinin operativliyini aşağı salır. İnteraktiv (dialoq) iş rejimində istifadəçi ilə sistem arasında informasiya mübadiləsi bilavasitə həyata keçirilir. İstifadəçi sorğunun nəticəsini nəzərdən keçirdikdən sonra qəbul edilmiş qərarı gələcəkdə təhlil etmək üçün sistemə daxil edir. Dialoq məsələlərinə əmək, material, maliyyə və s. resurslardan istifadə edilməsinin çoxvariantlı tipik dialoq məsələlərini aid etmək olar. Sürətlə gedən proseslərin və fasiləsiz texnoloji proseslərin idarə edilməsi üçün real vaxt miqyası rejimində qlobal şəbəkələrdə məlumatların ötürülməsi və işlənməsi istifadə olunur. İnformasiya sisteminin təşkilati komponentlərinin müstəqil istiqamət kimi müəyyən edilməsi sistemin uğurla fəaliyyət göstərməsində insan amilinin (işçi heyətinin) xüsusi əhəmiyyət kəsb etməsi ilə şərtlənir. Yüksək dəyərə malik olan məlumatların işlənmə sisteminin tətbiqindən əvvəl obyektin təşkilati quruluşunun, quruluş bölmələrində yerinə yetirilən idarəetmə funksiyalarının təkmilləşdirilməsi- nə imkan verən, hər bir quruluş bölməsində ştat cədvəli və işçilərin say tərkibini müəyyən edən, məlumatların işlənmə sisteminin fəaliyyəti şəraitində idarəetmə heyətinin vəzifə təlimatlarının işlənib hazırlanmasında istifadə edilən üsul və vasitələrin məcmusu başa düşülür. İnformasiya sistemlərinin tətbiqi obyektlərin təşkilati quruluşunun təkmilləşdirilməsi üçün əlverişli şərait yaradır. Belə ki, quruluş bölmələri üzrə idarəetmə aparatı işçilərinin sayının hesablamasından başqa, elmi cəhətdən əsaslandırılmış qaydada müəyyən edilir. Bu zaman aşağıdakı problemlərin həlli həyata keçirilməlidir:
hər bir işçinin müvafiq olduğu quruluş bölməsinə düzgün ad verilməsi;
işçinin iş yükünün müəyyən edilməsi ilə yanaşı boşdayanma hallarına yol verilməməsi;
baş verən zaman) heyətin vəzifə təlimatlarının işlənib hazırlanması.
İnformasiya sistemləri özünün inkişafında bir sıra təkamül mərhələlərindən keçmişdir. İnformasiya proseslərinin yerinə yetirilməsi və avtomatlaşdırılması səviyyəsinə görə əl əməyinə əsaslanan, avtomatlaşdırılmış informasiya sistemlərində informasiyanın çevrilməsi ilə əlaqədar bütün əməliyyatlar insan
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 44 tərəfindən əl üsulları ilə və ya primitiv texniki vasitələrdən istifadə etməklə yerinə yetirilir. Avtomatlaşdırılmış informasiya sistemlərində bütün idarəetmə funksiyaları (və ya məlumatların işlənməsi əməliyyatları) mütərəqqi hesablama, kommunikasiya təşkilat texnikası vasitələrinin köməyi ilə, habelə insanın da iştirakı olmaqla avtomatlaşdırılmış üsullarla yerinə yetirilir. Avtomatlaşdırılmış informasiya sistemlərində isə bütün idarəetmə funksiyaları və məlumatların işlənməsi prosesi insan iştirak etmədən texniki vasitələrin köməyi ilə avtomatik üsullarla həyata keçirilir. İnformasiya sistemləri və texnologiyalarının təkamülü korporativ biznesin yeni modellərinin inkişafı ilə o dərəcədə bağlıdır ki, bu proseslər çox zaman bütöv bir vəhdət təşkil edir. Müəssisələrin və şirkətlərin informasiya sistemlərinin səviyyəsinin yüksəldilməsinə daim cəhd göstərməsi yeni daha mükəmməl aparat və vasitələrin meydana gəlməsini stimullaşdırmaqla, mövcud informasiya sistemlərinə həvəs və marağı artırır. Bunun sayəsində sahibkarların bazar konyekturunda baş verən dəyişikliklərə daha tez reaksiya vermələri, minimal riskə getməklə maksimum mənfəət götürmələri mümkün olur. Uzun müddət, yəni keçən əsrin 80-cı illərin ortalarına qədər (30 ilə yaxın bir dövrdə) məlumatların işlənməsinin üstünlük təşkil edən mərkəzləşdirilmiş modeli öz yerini sürətli fərdi kompüterlərin lokal şəbəkələrinin bölgülü arxitekturasına verməsi nəticəsində son illərdə sistemin resurslarının mərkəzləşdirilməsi istiqamətində xeyli irəliləyişin olması müşahidə olunur. İndiki zamanda özündən əvvəlki sistemlərin üstünlüklərini səmərəli şəkildə birləşdirən “müştəri-server” texnologiyasına xüsusi diqqət yetirilir. İnformasiya sistemlərinin təkamülü tarixini bir neçə mərhələlərə ayırırlar:
qurulmuş və “bir müəssisə - bir informasiyanı işləmə mərkəzi” prinsipi üzrə fəaliyyət göstərirdi;
sisteminin qeyri-mərkəzləşdirilməsinə doğru ilk addımlar atılır, istifadəçilər mini kompüterlərdən, məlumat bazalarının yaradılması və idarə edilməsi sistemlərindən və tətbiqi proqram paketlərindən istifadə edirdi;
üçüncü mərhələ 1980-1990-cı illəri əhatə edir. Bu mərhələdə məlumatların bölgüsü şəbəkə işlənməsini, kütləvi surətdə və geniş miqyasda fərdi kompüterlərdən istifadə edilməsini həyata keçirir. Çoxsaylı iş yerləri vahid informasiya sistemində birləşir, hesablama şəbəkələri və məlumatların bölgülü işlənməsi mümkün olur. Serverlər bazarı kompüter sənayesinin daimi bölmələrindən birinə çevrilir, tədricən müştəri-server
ierarxik modeli üstünlük təşkil edir.
dördüncü mərhələ 1990-cı ildən sonrakı dövrü əhatə edir. Bu mərhələdə informasiya sistemlərinin əsas fərqləndirici cəhəti məlumatların işlənməsinin ierarxiya prinsipi üzrə təşkili, informasiya sisteminin yuxarı səviyyəsində mərkəzləşdirilmiş işlənməsi, resursların vahid prinsip üzrə idarə edilməsinin Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|