Həcər Adil qızı Qasımova Elmi redaktor: h e. d., dos. MƏMMƏdov r. F

2.
 
Göndərən dövlətin dövlət bayrağı konsulluğun binası üzərində, 
onun dövlət gerbi konsulluğun binasında, binanın giriş 
qapılarında sancıla, habelə bayrağı konsulluq başçısının 
iqamətgahında, xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən onun 
nəqliyyat vasitələrinin üzərində ucaldıla bilər. 
 
Konsulluq arxivləri və konsulluq sənədləri yerindən asılı 
olmayaraq hər vaxt toxunulmazdır. 
Maddə 15 
Konsulluq binalarının vergilərdən azad edilməsi 
3.
 
Bu maddədə göstərilən hüquqları yerinə yetirərkən göndərən 
dövlət qəbul edən dövlətin qanun-qaydalarına və adətlərinə riayət 
edir. 
 
 
1.
 
Sahibi və kirayəçisi göndərən dövlət və ya onun adından çıxış 
edən hər hansı bir şəxs olan konsulluq binaları  və konsulluq 
başçısının iqamətgahı konkret xidmət növlərinə görə ödəniş 
istisna edilməklə dövlət, rayon və ya bələdiyyə vergilərindən, 
yığımlarından və rüsumlarından azad edilir. 
Maddə 13 
Konsulluq binalarının toxunulmazlığı 
 
2.
 
Bu maddənin 1-ci bəndində göstərilən vergi istisnaları  qəbul 
edən dövlətin qanun və qaydalarına əsasən göndərən dövlətlə və 
ya onun adından çıxış edən şəxslə müqavilə bağlamış şəxslərdən 
tutulan yığımlara, rüsumlara və vergilərə tətdiq edilmir. 
1.
 
Konsulluq binaları bu maddənin müddəalarına  əsasən 
toxunulmazdır. 
2.
 
Qəbul edən dövlətin hakimiyyət orqanları, konsulluq binalarının 
yalnız konsulluq məqsədləri üçün istifadə edilən hissəsinə 
konsulluq başçısının, göndərən dövlətin diplomatik nüma-
yəndəliyinin başçısı və ya onlardan biri tərəfindən təyin olunmuş 
şəxsin icazəsi olmadan daxil ola bilməzlər. Bu bənddə göstərilən 
şəxslərdən heç biri tərəfindən birbaşa etiraz olmazsa, təcili 
mühafizə  tədbirləri tələb edən yanğın və ya digər təbii fəlakət 
halları zamanı, qəbul edən dövlətin orqanları konsulluq 
binalarına daxil ola bilərlər. Lakin bu orqanlara konsulluq 
binalarının, arxivlərinin toxunulmazlıq prinsiplərini pozmaq, 
xüsusilə onu öyrənmək və müsadirə etmək icazəsi vermir. 
 
Maddə 16 
Yerdəyişmə azadlığı 
 
Dövlət təhlükəsizliyi baxımından giriş qadağan edilən, yaxud 
tənzimlənən bölgələr haqqında qanun-qaydalara zidd olmadığı 
təqdirdə, qəbul edən dövlət konsulluğun bütün işçilərini konsulluq 
dairəsi ərazisində yerdəyişmə və səyahət azadlığı ilə təmin edir. 
 
Maddə 17 
Əlaqələr azadlığı 
3.
 
Bu maddənin 2-ci bəndinin müddəalarına riayət edərkən qəbul 
edən dövlətin üzərinə konsulluq binalarına, hər cür zorla olma və 
ya zərər yetirə biləcək hərəkətlərdən müdafiə etmək, konsulluğun 
narahatlığına səbəb olan, ləyaqətinə xələl gətirən hər cür halların 
qarşısını almaq üçün lazımi tədbirlər görmək kimi xüsusi vəzifə 
düşür. 
 
1.
 
Qəbul edən dövlət bütün rəsmi məqsədlər üçün konsulluğun 
əlaqələr azadlığına icazə verməli və onu qorumalıdır. Konsulluq 
göndərən dövlətin hökumətlə, diplomatik nümayəndəliyə harada 
yerləşməsindən asılı olmayaraq digər konsulluqlarla əlaqə 
saxlayarkən diplomatik və konsulluq kuryerləri də daxil olmaqla, 
diplomatik və konsulluq valizlərindən,  şifrləşdirilmiş  və 
kodlaşdırılmış depeşalardan və bütün uyğun rabitə vasitələrindən 
istifadə edə bilər. Lakin konsulluq yalnız qəbul edən dövlətin 
razılığı əsasında radioötürücü quraşdıra və istismar edə bilər. 
4.
 
Konsulluğun binası, onun avadanlığı, konsulluğun əmlakı, habelə 
nəqliyyat vasitələri dövlət müdafiəsi və ya başqa ictimai 
ehtiyaclar baxımından aparılan hər növ rekvizisiyaya qarşı 
immunitetdən istifadə edir. 
 
Maddə 14 
2.
 
Konsulluğun rəsmi yazışmaları toxunulmazdır. Rəsmi yazışmalar 
məhfumu altında konsulluğa və onun funksiyalarına aid 
Konsulluq arxivinin və sənədlərinin toxunulmazlığı 
 
460
 
461

---

Maddə 18 
yazışmalar başa düşülür. 
Konsulluğun vəzifəli şəxslərinin şəxsi toxunulmazlığı 
3.
 
Konsulluq valizasını  təşkil edən bütün yerlər aydın görünən 
zahiri işarələrə malik olmalı  və yalnız konsulluğun rəsmi 
istifadəsi üçün ayrılmış yazışmalardan, sənədlərdən,  əşyalardan 
ibarət ola bilər. 
 
1.
 
Konsulluğun vəzifəli şəxsi və onların ailə üzvləri şəxsi 
toxunulmazlıqdan istifadə edirlər. Onlar bu və ya digər formada 
həbs edilə və tutulub saxlanıla bilməzlər. 
4.
 
 Konsulluq valizası açıla və tutulub saxlanıla bilməz. Lakin qəbul 
edən dövlətin səlahiyyətli orqanlarının valizada yazışmalar, 
sənədlər və ya əşyalar və bu maddənin 3-cü bəndində 
göstərilənlərdən başqa digər  əşyaların güman edildiyi ciddi 
əsasları olduqda o, göndərən dövlətin müvəkkil edilmiş 
nümayəndəsinin iştirakı ilə valizanın açılmasını  tələb edə bilər. 
Göndərən tərəf bu tələbləri yerinə yetirməkdən imtina etdiyi 
halda onu göndərən yerə qaytarmalıdır. 
2.
 
Qəbul edən dövlət konsulluğun vəzifəli şəxslərinə və onların ailə 
üzvlərinə hörmət etməli və onların şəxsi azadlığına və ləyaqətinə 
hər hansı qəsdlərdən xəbərdarlıq üçün bütün zəruri tədbirlər 
görməlidir. 
 
Maddə 19 
Yurisdiksiyaya qarşı immunitetlər 
 
5.
 
Konsulluq kuryeri onun statusunu və konsulluq valizasını  təşkil 
edən yerlərin sayını göstərən rəsmi sənədlə təchiz edilir. 
Konsulluğun vəzifəli  şəxsləri və onların ailə üzvləri qəbul edən 
dövlətdə aşağıdakı mülki iddialar istisna olunmaqla cinayət, mülki və 
inzibati yurisdiksiyaya qarşı immunitetdən istifadə edirlər. 
Qəbul edən dövlətin razılığı olan hallar istisna edilməklə, o nə qəbul 
edən dövlətin vətəndaşı ola bilməz, göndərən dövlətin vətəndaşı 
olmadığı təqdirdə, nə də qəbul edən dövlətdə daimi yaşayan şəxs ola 
bilməz. Öz funksiyalarını yerinə yetirərkən, o qəbul edən dövlətin 
müdafiəsi altında olur, şəxsi toxunulmazlıqdan istifadə edir, bu və ya 
digər formada nə həbs edilə, nə də tutulub saxlanıla bilməz. 
1.
 
Konsulluğun vəzifəli şəxsləri tərəfindən göndərən dövlətin agenti 
simasında bilavasitə  və ya dolayısı ilə öz üzərinə öhdəlik 
götürmədən bağladığı müqavilələrdən irəli gələn hallarda; 
2.
 
Yol-nəqliyyat vasitələri, gəmi və  təyyarə ilə bağlı  bədbəxt 
hadisələr nəticəsində üçüncü tərəfə vurulan zərərə görə. 
6.
 
Göndərən dövlət, onun diplomatik nümayəndəlikləri və 
konsulluqları al hoc konsulluq kuryerlərini təyin edə bilərlər. Bu 
halda hazırkı maddənin 5-ci bəndinin müddəaları, konsulluq 
kuryerinin ona etibar edilmiş valizanı aidiyyəti üzrə çatdırdığı 
andan sənəddə göstərilən immunitetlərinin dayandırılması istisna 
olmaqla tətbiq edilir. 
 
Maddə 20 
Şahid ifadəsini vermək öhdəliyi 
 
1.
 
Konsulluq işçiləri məhkəmə və inzibati işlərin baxılması zamanı 
şahid ifadəsi vermək üçün çağırıla bilərlər. Konsulluq əməkdaşı 
və ya xidmət personalı işçisi bu maddənin 3-cü bəndində nəzərdə 
tutulan hallar istisna olmaqla şahid ifadəsi verməkdən imtina edə 
bilməz. Konsulluğun vəzifəli  şəxsi  şahid ifadəsi verməkdən 
imtina edərsə, ona qarşı heç bir məcburiyyət və  cəza tədbirləri 
tətbiq edilə bilməz. 
7.
 
Konsulluq valizası liman və ya aeroporta istiqamət alan və ora 
gəlməyə icazəsi olan mülki təyyarə komandirinə tapşırıla bilər. 
O, valizanı  təşkil edən yerlərin sayını göstərən sənədlə  rəsmi 
təchiz edilir, lakin o, konsulluq kuryeri sayılmır. Qəbul edən 
dövlətin səlahiyyətli yerli hakimiyyət orqanlarının razılığına 
əsasən konsulluq öz işçilərindən birini təyyarə komandirindən 
bilavasitə və maneəsiz qəbul etməyə, yaxud ona təhvil verməyə 
göndərə bilər. 
2.
 
Konsulluğun vəzifəli şəxsindən şahid ifadəsi verməyi tələb edən 
orqan vəzifələrini yerinə yetirmək üçün ona maneə yaratmaqdan 
çəkinməlidir. Bu orqan imkan daxilində konsulluğun vəzifəli 
şəxsinin ifadəsini yaşadığı yerlə, konsulluqda dinləyə və ya yazılı 
qaydada qəbul edə bilər. 
 
 
462
 
463

---