G e n d e r V ə İ n s a n h ü q u q u
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
Q a d ın la rın qanuııvericiUk o r q a n la n n ın işində və qərar qəbul olunması prosesində iştirakı. Siyasi qərarların q ə b u lu n d a m övcud o lan bərabərlik prinsipləri elə bir qüvvədir ki, onsuz dövlət siyasətinin fo rm a la şm asın d a real bərabərliyin əldə edilməsi m ü m k ü n deyildir ( P F R , 181-ci m addə). Önəmli faktdır ki, A z ərb ay ca n m müstəqillik a k tm ı 1991-ci ildə o dövr Ali Sovetin sədri vəzifəsini d a ş ıy a n - q a d m ( E lm ira Q a f a r o v a ) im zalam ışd ır. A z ə rb a y c a n d a qanunvericilik sahəsində q a d m la rm təmsil o lu n m a səviyyəsi belə idi: r I 1 ^ S a y ı F a i z l ə l t i ə r O a d ı n l a r K i ş i b r O a d ı n la r K işilər 1985 179 271 40 60 1990 15 335 4 96 1995 15 109 12 88 2000 13 111 11 89 Sovet dövrünün süni b ərab ər h ü q u q lu ğ a əsaslanan p la n la şd ırm a siyasəti nəticəsində p a rla m e n td ə q a d m la r 40%-lə təmsil o lu n u rd u sa, bu gün Milli Məclisdə 13 q a d m təmsil o lu n u r (10,6%). Milli Məclisin sədrinin müavinlərin- dən biri və p a rla m e n td ə fəaliyyət göstərən 11 kom issiyadan 1-nin sədri və 2-nin sədr müavini q ad m d ır. M ərkəzi Seçki Komissiyası sədrinin I müavini qadm dır. 2001-ci ilin y a n v a rm d a n A zərb ay ca n A v ro p a Şura- sm m üzvüdür. R e sp u b lik a m A v ro p a P arlam en ti nüm a- yəndələri tərkibində 2 nəfər qadm millət vəkili təmsil edir. Q a d m Problem ləri üzrə Dövlət K om itəsinin sədr müavini M .Ö m ə ro v a 2001-ci ildə A v ro p a Ş u ra sm m Kişilər və Q a d m la r A r a s m d a Bərabərlik K om issiyasm m Büro üzvü seçilm işdir. E yni z a m a n d a , 2001-ci ilin d e k a b ı r m d a A z ə rb a y c a n d a "O m b u d sm an " (xalq müvəkkili) h a q q m d a q a n u n qəbul o lu n m u ş və E.Süleym anova respublikanm ilk O m b u d sm a n ı seçilmişdir. İcra H akim iyyəti a p a ra tla rm d a qadm məsələsi ilə məşğul o lan şöbələrin yaradılm ası h a q q m d a A zərbaycan R espublikası N azirlər K abinetinin 24 aprel 2000-ci i tarixli xüsusi qərarı m ü h ü m əhəmiyyətə malikdir. 1999-cu ildə keçirilən bəiədiyyə seçkilərində 486 q a d m bələdiyyə üzvü seçilmişdir. R espublikada rayon icra başçısm m cəmi 3-ü ( 3,6%-i ) və 22 rayon icra başçısmm müavini q ad m lard ır. R a y o n İcra Hakimiyyətində işləyən 577 şöbə m üdirindən 55 nəfəri, yəni 9,5%-i qadm dır. T əhsil və səhiyyə sistem ində ç a h ş a n la r m əksəriyyətini q a d m l a r təşkil elsə də, 82 təhsil şöbə m ü d irin d ə n y aln ız 7-si (8,5%), 4028 o r t a m ə k tə b d ire k to ru n d a n isə 669-u (18,9%) qadındır. Təhsil N azirinin m üavinlərindən biri də q ad h m d ır. R espublikada fəaliyyət göstərən 82 səhiyyə şöbəsinin yalnız 8 -nə ( 10 %) q a d m rəhbərlik edir. Səhiyyə sahəsində yüksək vəzifələrdə ç^Iışan 88 nəfərİn 5-i qadındır. A zərbaycan Respublikası Dövlət T e s t-İm ta h a n K om issiyasm m sədri də qadındır. M əhkəm ə hakim iyyəti orqanları rəhbərlərinin 2-si q ad m , 3-ü kişidir, o cüm lədən bu sahədə işləyənlərin 15%- ni q a d m la r təşkil edir. Son dövrlər artıq q a d m polislər də form alaşm ışdır. Ü m um ilikdə nazirliklərdə 6 , 2 %, idarəçi- likdə 30% q ad ın təmsil olunur. Xarici İşlər Nazirliyi sistemində səfırlərin a ra sm d a q a d ın la n n sayı 10 %, üm um ilikdə diplom atik k o rp u sd a isə 1 1 %-ə yaxm təşkil edir. Təhsil və qadınların peşə hazırlığı. A zərbaycanm təhsil sistemi tarixən h u m a n is t m ahiyətdə, maarifçilik ənənələrinə və bəşəri dəyərlərə sadiq olm uşdur. Təhsilin in k iş a f ın d a q a d m l a r m xüsusi yeri vardır. Pekin P l a tf o r m a s ın m 69-88-ci m a d d ə lə rin ə u y ğ u n o ia r a q A z ə r b a y c a n R e s p u b lik a s ın ın təhsil sistem in d ə p lan , -------------------------------------- 69 -------------------------------------- p ro q ra m , peşə hazırlığı və işlə təminin həyata keçiril- məsində q ad n ılarm iştirakm a q an u n i im k an yaranm ışdır. 1992-ci ildə, müstəqilliyin ük ilindən qəbul edihııiş 'T ə h sil h a q q m d a Q a n u n " a və 1995-ci ildə qəbul olunm uş K onstitusiyaya əsasən, cinsindən asıh o lm a y a ra q bütün u şa q la ra 6 y a ş m d a n etibarən 11 illik icbari təhsilalma h ü q u q u veriHr. Təhsil Q a n u n u n u n yeni islahatlarla bağh dəyişiliklər edihniş layihəsi hazu'lanmışdır. İcbari təhsil pulsuzdur. Dövlət tədris müəssisələrində pulsuz təhsillə ya- naşı, pullu təhsil də nəzərdə tutulur. Özəl təhsil sahələrində isə təhsil haqqı ödənişlidir. Təhsil sistemində islahatlar aparılm ası üçün 1998-ci ildə y arad ılan D övlət K om issiyasm m rəyi göstərir ki, icbari təhsil sistemində gender tarazlığı pozulm am ışdn'. Təbii ki, m a d d i vəziyyətin mənfı təzahürlərinin göstərdiyi hallar m övcuddur. Bu hal h ər iki cinsdən o lan u şa q larm təhsil a lm a sm a çətinlik yaradn-. Belə ki, k ita b alm ağa, geyimə vəsait olmadığı üçün bir çox valideyn uşağmı təhsillə təmin edə bilmir. K eçm iş S o v etlə r İ t t i f a q m d a q a d m l a r m məşğul olduğu bir sahə də m ək təb əq ə d ər tərbiyə ocaqları idi. B li tipli iş yeri q a d m a ikitərəfli sərf edirdi: o həm uşağm ı bu tərbiyə müəssisəsinə verir, həm də özünün işlə təminatı ödənilirdi. Bu tipli tərbiyə sistemi - körpələr evi, uşaq b ax çaları və s. iqtisadi s tr u k tu r u n yeniləşməsi ilə öz form asm ı dəyişdi. Belə tərbiyə ocaqları ya müəssisələrin daxilində. ya d a sərbəst fo rm a d a, yəni ödənişli o la ra q yaradıldı. K ö h n ə sistemin dağılması nəticəsində minlərlə q a d m işsiz qaldı. Bu h a lla r texniki peşə m əktəbləri üçün də x arakterikdir. R e s p u b lik a d a ödənişli kollec, gim naziya və litseylər fəaliyyət göstərir. Belə vəziyyət alternativ təhsil sistemində güclü rə q a b ə t y a ra ts a da, digər cəhətdən, az təm in a tlı ailələrin u ş a q l a r m m yaxşı təhsil a l m a s m d a Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|