G e n d e r V ə İ n s a n h ü q u q u



Yüklə 0,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/36
tarix26.11.2017
ölçüsü0,55 Mb.
#12588
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36
12588

" G E N D E R   V Ə   İ N S A N   H Ü Q U Q U "  
Ä R A Ş D IR M A  B İR L İY İ  ( G İ H A B )
Ə L İ  A B A S O V
R Ə N A   M İ R Z Ə Z A D Ə
G E N D E R Ə  
G İ R İ  Ş
(Cəm iyyətdə cinslərin  sosial  ro lla n   və  qarşılıqlı
m ünasibəti  problemləri)
B A K I - 2004


Əli Seyidabbas oğlu Abasov,  Rona Seyidrza qızı  Mirzəzadə. 
"Genderə  giriş"."  Gender və  İnsan  H üququ"
Araşdırm a Birliyi  (G İH A B  ),  Bakı 2004,  120  səh.
4
N ə şr Açıq  Cəmiyyət  Institu tu  - Y a rd ım  F o n d u n u n  
maliyyə  dəstəyi  iiə  həyata  keçirilmişdir.
K ita b  cəmiyyətdə cinslərin sosial rolları və qarşıhqlı 
m ünasibətinin  bəzi  fəlsəfı,  tarixi  və  sosial-siyasi  problem - 
lərinə  həsr  o lu n m u şd u r.  K ita b d a   m üasir  d ö v r A zərb ay can  
re a lh q la n   k o n k re t  rəqəmlər,  faktlarla  gender  statistikası 
aspektində  təhlil  olunm uş,  müəyyən  təklif  və  tövsiyyələr 
verilmişdir.  K ita b   geniş  oxucu  kütləsi,  Q H T-Iər,  tədqiqat- 
çılar, müəllim və tələbələr  üçün nəzərdə tu tu lm u şd u r.
G  I2010Q0Q00 
121-2004
Ə L İ   ABASOV,  R Ə N A  M İ R Z Ə Z A D Ə


M U N D Ə R IC A T
Giriş  ...................................................................................... 4
1.  G e n d e r  anlayışı  h a q q ın d a   üm um i m ə lu m a t.................. 7
2.  G ender:  tarix,  ideya və  n ə z ə riy y ə lə r........................... 22
3.  B ə ra b ə rh ü q u q lu q ,  q a d m   hərəkatı, g e n d e r ................. 27
4.  G e n d e r və m ədəniyyət......................................................39
5.  Cəm iyyətin  feminist  tən q id i............................................43
6.  G e n d e rin   A z ərb ay ca n d a  təşəkkülü və
gender statistikası  .  . .   : .................................................. 49
7.  N əticə  ..................................................................................81
8.  T əd ris p r o q r a m l a n ......................................................... 84
9.  K içik ensiklopediya  ....................................................... 96
10.  Ə l a v ə l ə r ........................................................................... 97


G İR İŞ
X X   əsrin  son  qərinəsində  id ra k d a   yeni  istiqamətlə- 
rin  y aran m ası  m üşahidə  edilir.  Bu  istiqamətlər  ayn-ayrı 
fənlərin çərçivəsinə  y erbşm ir,  istər  təbiət,  istərsə  də h u m a- 
nitar  x arak terli  elmlərin  geniş  sahələrinin  ümumiləşməsini 
iddia edir. Təbii ki,  bu d a  paralel  olaraq m etodoloji dünya- 
görüşü  və  ü m u m i  fəlsəfi  problem lərə  də  toxunur.  Eyni  za- 
m a n d a ,  o n la r bizim yaşadığımız dünya,  bəşəriyyətin yarat- 
dığı  sivilizasiya və müəyyən  sistemə  sahnm ış  id ra k  üsulları 
h a q q m d a   q ərarlan m ış təsəvvürlərimizə də öz dəyişmələrini. 
gətirir.  Bu  b a x ım d a h   qlobal  və  sosial  ekologiyanı,  sistemli 
tə d 'q iq a tla n ,  m ü a s ir   in fo rm a siy a   nəzəriyyəsini,  siner- 
getikanı  və  b ir  sıra  digər  sahələri  də  b u ra y a   daxil  etm ək 
olar.  Bu gün  b u   istiqamətlərə X X   əsrin  s o n u n d a n   etibarən 
d a h a   çox  aktuaUıq  kəsb  edən,  özünün  nəzəri  və  p raktiki 
tətbiqini  genişləndirən  gender  tədqiqaitlarm ı  tam   h üquqla 
daxil  etm ək  olar.
T ə q d im   o lu n an   dərslikdəki  mühazirələr respubhka- 
mızda  gender  təd q iq atilarm a  -  "cinslərin  qarşıhqh  müna- 
sibətinin  fəlsəfəsi"nə,  mədəni  ən'ənələrin  təsiri  a ltm d a  
cəmiyyətdə  q ad ın   və  kişinin  sosial  vəziyyətlərinə,  o n la rm  
rollarını  tədqiq  edən  istiqamətə  həsr  o lu n an   ilkin  təd q iq at 
yönümlü  k ita b m   (Bax:  ƏIi  S eyidabbas  oğlu  və  R ə n a  
Seyidrza  qızı  "G ender  tədqiqatları",  B.,  1999)  yenidən 
ışlənmiş və  təkmilləşmiş  nəşridir.
A zərb ay ca n   üçün  gender  tədqiqatları  yeni,  geniş 
ictimaiyyətə tanış olm ayan m övzudur.  Qeyd edək ki, M D B  
ölkələrində  II minilliyin s o n u n d a n   problem   tədqiq  olunur, 
dünya  p r a k tik a s m d a   isə  bu  tədqiqatlarm   y a ra n m a sın m  
yaşı  X X   əsrin 
60-C] 
illərindən  başlayır.  G e n d e r  tədqiqatla- 
rm m  q a y n a q la r m d a  əsasən  q a d m la r d u r u r d u   və  b u n a  görə 
də  bəziləri  səhvən,  bəziləri  isə  bilərəkdən gender  mövzusu-


nu  q ad ın   problem i i b  paralel müstəviyə gətirirlər.
Bəs  bu anlayışm tarixi h a q q n ıd a  nə bilirik? N ə  üçün 
Q ə rb d ə  bu  p ro b lem   belə  aktualdn-?  "G ender  nədir?"  kimi 
s u a lla r m   c a v a b m ı  a x t a r a r k ə n   də  çox  v a x t  q a d m  
məsələsinin  "genderi"  əvəz etməsinə gəlib çıxuıq.
K ita b d a   m öv zu n u n   bir su'a  əsas  problem inin  qoyu- 
luşuna,  tarixi,fəlsəfl  yönüm də  izahm a,  klassifıkasiyasmm 
müəyyən  araşd ırm alarla verilməsinə cəhd  olunm uşdur.
K jta b d a   əks  o lu n a n   ümumi  və  xüsusən  də  respub- 
likam ıza  aid  problem lər  kompleksi  qeyd  olunan  sahənin 
d a h a   yeni  və  tə d q iq a ta   ehtiyacı  olan  m ə q a m la n   ilə  bağh- 
du'.  A rtıq  bu  gün  "gender"  anlayışı  ilə  bərabər  "gender  el- 
mi",  "gender tə d q iq a tla n "  a d la n a n   xüsusi  bir  tə d q iq a t  isti- 
qam ətləri də form alaşm aqdadu'.  Bir önəmli cəhəti nəzərini- 
zə  çatd ıraq   ki,  a rtıq   Q ə rb d ə  gender  problemləri  üzrə  sırf 
elmi  mütəxəssislər  hazu'lam r,  dərsliklər,  k ita b la r  nəşr  'edi- 
lir.  D ü n y a   şöhrətli  O k sfo rd   universitetində  gender  proble- 
mi  üzrə dissertasiya  işləri yazıhr,  geniş  həcmdə  tə d q iq a t iş- 
ləri  aparıhr.  Bu  b a x ım d a n   A zərb ay can d a  da  müəyyən  irə- 
liləyişləri  qeyd  edə  bilərik.  Belə  ki,  B M T -nin  "G ender 
İnkişafda" layihəsinin (I997-2000-ci illər) bilavasitə dəstəyi 
ilə ( k o o rd in a to ru  d o sen t R .İb rah im b əy o v a) A z ərb ay ca n d a 
gender  problem inin  tədrisi  və  tədqiqinə,  təbliğinə  im k an  
yarandı.  Bu  gün  A M E A ,  B D U ,  Q ərb  Universiteti,  Q a d m  
Problem ləri  üzrə  Dövlət  K om itəsi  və  bəzi  nazirliklərin  də 
nəzdində gender problem ləri üzrə şöbələr var,  gender artıq 
tədris  olunur,  müəyyən  təd q iq at  işləri  aparıhr.
Sizə  tə q d im   etdiyim iz  k ita b   p o p u ly a r   x a r a k te r  
daşıyu'  və  oxucuları  gender  problem lərinin  əsası  ilə  tanış 
etm ək  məqsədi  güdür.  Bu  k ita b d a   ümumi  "G enderə  giriş" 
tədris  k u rsu n u   əhatə  edən  altı  mühazirə  mətni,  iki  tədris 
p ro q ram ı verilmişdir. Q eyd edək ki, mühazirələr ya  18 sa at 
və  ya  24  saathq  m ühazirə  k u rsla n   üçün  nəzərdə  tutulm uş-


Yüklə 0,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə