Arxeologik manbalami tahlil qilish va yozma manbalar bilan solishtirib xronologiyasini belgilash Qadimgi Sharq tarixi manbashunosligini o‘rganishda asosiy omil bo‘lib xizmat qildi. Qadimgi Misr me’moriy yodgorliklarida bitik toshlar tarzida yozilgan manbalar muhim ahamiyat kasb etadi. Qadimgi Misr tarixshunosligi va manbashunosligi ilk bor S.Sassi, J.F. Shampalyon va boshqalaming asarlarida tilga olingan. Shu bilan birgalikda G.Karteming arxeologik izlanishlari va Tutanxamon maqbarasining ochilishi olamshumul ahamiyatga ega. Qadimgi Misr yozuvi J.Shampalyon tomonidan ilk bor o'qilganda aynan Manefon yozib qoldirgan ma’lumotiar bilan taqqoslangan.
Misrshunoslik maktabi vakillari
AQSH misrshunoslik maktabi vakillari
Britaniya misrshunoslik maktabi vakillari
Germaniya misrshunoslik maktabi vakillari
R. Michel, J. Assman,
I. Edvars, B. Braen (Xopkins universiteti),
A. Vallis, D.Rosalie,
V. Devis (Kalifomiya universiteti), K.Bart. (Boston universiteti)
Y. Shou (Liverpul universiteti), J. Teylor (Britaniya muzeyi), L. Edmund(Buyuk Britaniya va Irlandiya Anropologiya instituti), A. Rudolf, A. Dodson, D. Xilton, N. Revis, N. Devis, X. Farmer, V. Simpson
L. Klebs, M. Burxard, X. Buxxols, S. Xendriks va S.Saydlmayer
Qadimgi Misr adabiyoti namunalari
Ipuser yozma bitiklari
Aka-uka haqida ertak
Marhumlar kitobi
Ajal shahzodasi
Ikki daryo oralig‘i (Mesopotamiya) manbashunosligi va tarixshunosligi ham XIX asr ikkinchi yarmida ilk bor o ‘rganila boshlandi. Yozma manbalar asosan sopol taxtachalarda bitilgan bo’lib, mixxat yozuvining yorqin xususiyatlarini o’zida aks etgan. Shu bilan birgalikda “Shulgi qonunlari” va “Xammurapi qonunlari” yozib qoldirilgan bo‘lib, ulaming aksariyati bazalt toshga mixxat yozuvida bitilgan. Shumer-Akkad hukmdorlar ro‘yxati e’tiborga sazovordir. Limmu Berrouz ma’lumotlari Qadimgi Mesopotamiya tarixshunosligida muhim ahamiyatga ega.
Kichik Osiyo tarixi manbashunosligi XIX asr ikkinchi yarmida o‘rganilib, 1870-yildan boshlab e’tibor qozona boshladi. Arxeologik izlanishlarda olimlar Xett sivilizatsiyasi bilan ilk bor tanishishgan. Chatal Guyuk, Troya kabi mashhur manzilgohlar G. Shliman, D. Mellard, B. Grozniylar tomonidan o ‘rganilgan.
Chatal Guyuk
Dostları ilə paylaş: |
