Fnfsc fnst org

 47

5.

Birbirinə 

səsləşən  rəqəmləri  bir  yerdə  göstərin.  Əgər  ilk  abzasiniz- 

da  şirkətin  satişlari  verilənləri  haqqinda  hesabat  təqdim  edirsinizsə, 

son  abzasda  ona  bənzər  şirkətin  satişlarin  verilmişlərini  üzərə  çix- 

armaqda  tələsməyin.

6.

Unutmayin  rəqəmlər  oxucular  üçün 

bezdirici  amillərdən  biridir. 

Həmçinin  uzun  cümlələr,  naməlum  şirkətlərin  və  yerlərin  adlarinin 

çəkilməsi,  insanlarin  adlari,  işlərinə  işarə  etmək  və  texniki  dil 

də  zəhlə  aparir.  Bu  amilləri  mümkün  qədər  bir-birindən  ayirin. 

Rəqəmlərdən  istifadə  etməyi  maksimum  dərəcədə  məhdudlaşdirin.

7.

Rəqəmləri  oxuculara  aydin  etmək  üçün,  onlari  tamamlamağa 

çalişin.

8.

Faizlər  bir  çox  hallarda  mücərrəd  görünür.  Belə  olduqda  çalişin  ki 

onlara  fərqli  deyimlər  uyğunlaşdirasiniz:  “50  faizi”  “yarim”  kəlmə-

si  ilə  əvəz  edə  bilərsiniz,  “200  faiz”  –  “ikiqat”  kəlməsi  ilə  əvəz 

edin.

9.

Bəzi  rəqəmin  çixarilmasi  barədə  düşünün  və  onlardan  istifadə 

edərək 

cədvəl  ya  qrafiki  elə  tərtib  edin  ki  məlumat  içəri  düşsün, 

söyləmliyə  isə  fərəh  aşilansin.

10.

Mənfi  ədədlərdən  istifadə  edərkən  minus  65  yazin,  -65  deyil.  -65.

11.

hər  birini  yoxlayin,  iki  dəfə, 

üç  dəfə  yoxlayin. 

---

 48

IV  FƏSİL.  AYDINLIQ  SADƏLİYƏ  SÖYKƏNİR

Jurnalistlərin  başlica  qayələrinin  auditoriyanin  diqqətini  cəlb  etmək 

olduğu  dəfələrlə  deyilib.  Auditoriyanin  mediadan  gözlədiyi  ən  əhəmi-

yyətli  nailiyyət  isə  məzmunu  dərk  etməkdir.

Unutmayin,  biznes  jurnalistikanin  əsas  rolu  və  məqsədi  qəlbləri  və 

beyinləri  fəth  etmək,  bazarin  iştirakçisi  olmaq  və  seçim  etməyə  imkani 

olmasi  üçün  insanlara  kömək  etməkdir.  Buna  nail  olmaq  üçün  biznes 

tarixçələri  elə  brendləşdirməli  ki  o  həm  diqqəti  cəlb  etsin,  həm  də 

aydin  olsun.  Ən  yaxşi  biznes  tarixçələr  maliyyə  və  iqtisadi  terminləri 

sadə  dillə  çatdirirlar.

Bu  sərhədləri  qorumasaq,  biznes  haqqinda  danişmaq  çətin  və 

bezdirici  olacaqdir.  Jurnalistlər  unutmamalidirlar  ki,  yeni  xəbərləri  bir 

tək  iqtisadiyyatçilar  oxumurlar.  Siravi  oxucu  və  tamaşaçi  üçün  iqtisadi 

jarqon  bezdirici  və  darixdiricidir.  Ancaq  yenədə,  daha  zərif  oxucu  və 

tamaşaçi  yeni  xəbərlərlə  taniş  olmaqda  həvəslidir.  Təsəvvür  edin  ki 

məqaləni  sadə  insan  üçün  yazirsiniz,  məsələn,  ananiz  üçün.  Jarqondan 

yayinin  və  deyəcəklərinizi  sadə  dillə  formalaşdirin.

Bu  kontekstdə  “sadə  və  aqilani”  prinsipinə  söykənin.  Çünki  sadəlik 

bazar  iştirakçilari  siralarina  aydinliq  gətirir,  onlarin  hazirki  və  gələcək 

iqtisadi  həyati  ilə  bağli  məlumatli  qərarlar  qəbul  edin.  Biznes  jurnalis-

ti-kaya  legitimliyi  məhz  bu  cür  qərarlar  verir. Ancaq  bu  istiqamətdə  bir 

az  ehtiyatli  olmaq  lazmdir.  Əksi  halda  “sadəliklə  və  aqilanə”  “sadəlik 

və  səfehcəyə”  çevrilə  bilər.

---

 49

Jarqonu  idarə  etmək,  texniki  terminləri  müəyyən-

ləşdirmək,  prosesləri  izah  etmək

Hər  bir  cəmiyyətdə  dil  inkişaf  edir  və  O,  həmin  cəmiyyətin  hissəsi 

olanlar  üçün  aydin  olsa  da  başqasi  anlamir.  Bu  həm  oyunlara,  həm 

də  elmi  sahələrə  aiddir.  İxtisasimiz  barədə  də  eyni  şeyi  deyə  bilərik. 

Biz  “əsas  yeniliklər”,  “qisa  məlumatlar”  və  elə  məsələlər  barəsində 

danişiriq  ki  jurnalist  olmayan  insan  üçün  bu  anlaşilmazdir.

Biznes  və  iqtisadiyyat  ekspertləri  tez-tez  mürəkkəb  sözlərdən  və 

kəlmələrdən  istifadə  edirlər.  nəticədə  əgər  reportyorlar  xam  materi-

ali  bilavasit  texniki  mənbədən  gətirsələr,  bu  bezdirici  olar.  Nəticədə, 

kommunikasiya  qopacaqdir.  Biznes  jurnalist  bu  sözlərin  əhəmiyyətini 

bilməlidir,  ancaq  siravi  oxucudan  belə  şey  tələb  oluna  bilməz.

Bu isə o deməkdir ki, siz məqaləni kifayət qədər yaxşi yazmalisiniz. 

Məqalənizlə  həm  sahə  üzrə  ekspertlər  maraqlanmali,  həm  də  ekspert 

olmayan  şəxslər  də  bəhrələnməlidirlər.  Bu  çox  çətindir,  ancaq  köməy-

inizə  çatacaq  bir  neçə  prinsip  var:

•  İlk  növbədə  biznes  və  iqtisadi  jarqondan  yayinmaq  nə  qədər  müm-

kündür,  ona  nəzər  yetirməliyik,  çünki  o,  komunikasiyanə  əngəlləy-

ir.  Eyni  mənasi  olan 

ümumi fraza və sözün olub-olmamasi barədə 

düşünün.  Varsa  istifadə  edin.  “Ümimi  yerli  məhsul-lar  beş  faiz 

artmişdir”  əvəzinə  “iqtisadiyyat  beş  faizlə  artmişdir”  kəlməsini 

işlədin.  “istehlakçi  qiymətinin  indeksi  0.2  faizlə  art-mişdir”  yerinə 

“istehlakçi  qiymətləri  0.2  faizlə  artmişdir”  yazin.  Lazım  gəldikdə 

texniki

•  Ancaq  jurnalist  yenə  də  biznes  tarixçədə  ekspertlərin  istifadə  etdi-

yi  sözləri  gətirməkdən  tam  yayina  bilməz.  Əgər  mənbələrdə  çətin 

spzdən  istifadə  olunubsa  və  nəyisə  anlaya  bilmirsinizsə,  soruşun; 

Əgər  yenə  də  anlamadinizsa,  buraxin  –  oxuculariniz  ehtimal  ki 

anlayan  deyillər.

•  oxucunuza  işarə  edin  ki,  hansisa  terminin  mənasini  bilmələri  vacib 

deyildir.  Bunu  belə  edə  bilərsiniz:  bu  termindən  ilk  dəfə  istifadə 

etsəniz,  sadəcə 

“iqtisadiyyatçıların  dedikləri  kimi...”  və  s.  Bu 

---