Filosofiya kk



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/51
tarix16.11.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#10455
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51

 
10 
tiyislime,  ya  Nitsshe,  Xaydeggerdiki  me,  olardi  absolyutlesken  ha`m  kanonlasqan  dogmatlardin` 
da`rejesine jetkeriw ha`m total` da`rejede ja`miyetlik ha`m individualliq sanag`a tan`ilg`anlari dogmaliq 
oylawdin` qa`liplesiwine alip kelgen bolar edi.  
Filosofiya o`zinin` da`n`yag`a ko`z-qarasliq, metodologiyaliq, aksiologiyaliq, kritikaliq, boljawliq, 
sintetikaliq  funktsiyalardan  a`melge  asira  otirip  sotsialliq  tariyxiy  prtsesslerdin`  rawajlaniwina  ta`sir 
etedi.  
Bekkemlew ushin sorawlar 
1      Filosofiya termini qanday ma`nisti an`latadi. 
2      Filosofiyanin` predmetlik oblasti ne. 
3     Filosofiyanin` tiykarg`i ma`selesi degenimiz ne. 
4     Du`n`yag`a ko`z-qaras degenimiz ne. 
5     Mifologiyaliq du`n`yag`a ko`z-qaras degenimiz ne. 
6     Diniiy du`n`yag`a ko`z-qaras degenimiz ne. 
7     Filosofiyaliq du`n`yag`a ko`z-qaras degenimiz ne. 
A`debiyatlar: 
1. Karimov I.A. Wzbekistonning wz istiqlol va taraqqiet ywli. T., «O`zbekiston», 1992 
2. Karimov I.A. Wzbekiston XXI asrga intilmoqda. T., «Wzbekiston», 1999 
3. Karimov I.A. Donishmand halqimizning mustahkam irodasiga ishonaman.-»Fidokor»gaz.2000 yil, 8 
iyun. 
4. Falsafa kursining ayrim masalalari (T.Sharipov tahriri ostida). - «Farg`ona», 1994. 
5. Falsafa. - T., «Sharq» 1999 
6. Falsafa asoslari. Q. Nazarov taxriri asosida. T., 2005. 
7. Falsafa. M. A`xmedova taxriri asosida. T., 2006.   


 
11 
Lektsiya 2.  G`a`rezsizlik ha`m filosofiyaliq dun`yag`a ko`z-qarasti jan`alaw za`ru`rligi 
Jobasi: 
 
1 . Tariyxiy rauajlaniu xa`m filosofiyanin` o`z-ara baylanisi 
2 . G`a`rezsizlik xa`m filosofiyaliq dun`yag`a ko`z-qarastin` o`zgeriu za`rurligi 
3 . G`a`rezsizlikti bekkemleu dun`yag`a jan`asha ko`z-qarasti qa`liplestiriu 
4. Jaslar sanasinda jan`asha dun`g`a ko`z-qarasti qa`liplestiriu   
 
O`zbekstan  Respublikasinin`  biyg`a`rez  rawajlaniwi  filosofiyaliq  analiz  ha`m  uliwmalastiriw 
ushin toliq material bere aladi. Bul degen so`z, birinshiden, oni jer ju`zilik rawajlaniw tendentsiyasinan 
qaraw  (bizin`  elimiz,  ondag`i  o`tip  atirg`an  protsessler  jer  ju`zilik  tsivilizatsiyanin`  bir  bo`legi). 
Ekinshiden,  bul  ta`jiriybeni  onin`  ta`replerinin`-siyasiy,  ekonomikaliq,  ruwxiy  ta`replerinin`  birliginde 
qarap,  tiykarg`i,  nizamli  tendentsiyalardi  aship,  uliwma  ha`m  ayriqsha  belgilerdin`  ara  qatnasin 
sa`wlelendiriw za`ru`rligi payda boladi.  
Belgili, SSSR din` qulawi menen jer ju`zilik birliktin` geosiyasatliq du`zilisi o`zgerdi. Xaliqaraliq 
qatnaslardin`  bipolyarliq  sistemasi  quladi.  A`sirese  SSSR  ha`m  AQSh,  kapitalistlik  ha`m  sotsialistlik 
sistema arasindag`i ko`birek a`skeriy oblasttag`i ku`shlerdin`  salistirmali (otnositelli) ten`ligi u`lken rol` 
oynag`an edi.  
Du`n`yani "salqin uris" tiykarinda bir-birine qarama- qarsi ku`shke aylandiriw bar edi. Endi bular 
qalip  jer  ju`zlik  birlik  jan`a  da`wirge-xaliqaraliq  qatnaslardin`  jan`a  sistemasina,  jan`a  jer  ju`zilik 
ta`rtipke o`tti.   
Jan`a jer ju`zilik ta`rtip qanday boliwi kerek, bug`an baylanisli ko`p g`ana kontseptsiyalar bar.  
Belgili amerikali politolog Frensis Fukilma o`zinin` "Tariyxtin` izi" atli miynetinde sotsializmnin` 
ja`miyetlik  du`zim  sipatinda  o`zin-o`zi  qurtiwi  -  bul  tek  salqin  uristin`  son`i  emes,  al  uristan  keyingi 
tariyxtin` ayriqsha da`wirinin` tamam boliwi.  
Bul batis liberal-demokratiyasinin` adamzat rawajlaniwinin` AQShta optimal da`rejede endirilgen 
en` son`g`i formasi. AQSh, usi sebepli jer ju`zilik birliktin` lideri boladi.  
 AQShtin`  buring`i  ma`mleketlik  sekretari  Genri  Kissindjerdin`  pikirinshe  XXI-a`sirdin` 
xaliqaraliq  sistemasi  ku`shlerdin`  tiykarg`i  alti  orayinan  turadi.  Olar:  AQSh,  Evropa,  Qitay,  Yaponiya, 
Rossiya, Indiya. So`ytip globalliq siyasat ko`p polyusli boladi.  
Son`g`i  waqitlari  Samuel  Xattingtonnin`  «Tsivilizatsiyalardin`  soqlig`isiwi»  atli  miynetinde 
sa`wlelengen kontseptsiya ayriqshaliqqa iye. Ol adamzattin` da`stu`riy (traditsiyaliq) ma`deniyattin` tipi 
boyinsha  bo`liniwinin`  baslaniwin  ha`m  tsivilizatsiya  araliq  konfliktlerdin`  bunnan  bilay  keskinlesiwi 
haqqinda  aytadi.  Xattingtonnin`  pikirinshe  rawajlaniwdin`  ha`r  bir  tariyxiy  da`wirine  qarsiliqlardin` 
tipleri ta`n. Burin olar territoriyaliq, a`skeriy-siyasiy, sotsialliq- ekonomikaliq, ideologiyaliq konfliktler 
edi.  «Real`  sotsializmnin`»  joq  boliwi  menen  konfliktlerdin`  klassliq  xarakteri  ha`m  joq  boladi.  Ele 
a`melge  asirila  qoymag`an  bir  variant  bar.  Ol  ha`m  bolsa  ma`deniy-diniy  variant.  «Salqin  uristin`» 
tamamlaniwi menen ma`deniyat birlestirede alatug`in, bo`lekley de alatug`in faktorg`a aynaldi Praktika 
soni  ko`rsetip  otir,  bunday  o`tiw  da`wiri  ekonomikaliq  dag`darislar  menen  birge  o`tedi.  O`ndiriw 
to`menleydi,  jumissizliq  ko`beyedi,  xaliqtin`  ko`plegen  bo`leginin`  turmis  da`rejesi  to`menleydi. 
Bulardin`  sebebi-  buring`i  planli  xojaliq  tusinda  reformalardin`  aldindag`i  (strukturaliq  qiysiqliqlar, 
ekonomikanin`  militarizatsiyalaniwi  h.t.b.)  qolaysiz  jag`daylar,  sonday-aq  bul  ellerdin`  xojaliqlarinin` 
jan`a  jag`daylarg`a  beyimlesiw,  jan`a  sawda  baylanislarin  boldiriw  qiyinshiliqlari,  bazar  qatnaslari 
ta`jiriybesinin` joqlig`i.  
Krizislik  qubilislardi  sheshiwde  ha`r  bir  postsotsialistlik  eldin`  ta`nha  o`zine  ta`n  o`zgeshelikleri 
bar.  Ma`selen,  bul  ellerde  «taldirip  taslap  emlew»  (Shokovaya  terapiya)  usili  qollanildi.  Bul  jol  awir 
aqibetler  menen  baylanisli.  Basqa  bir  eller  evolyutsiyaliq,  basqishpa-basqish  rawajlaniw  jolin  tan`lap 
alg`an. Ma`selen, O`zbekstan. Ol ushin sotsialliq jaqtan ta`rtipke tu`sirilgen ekonomika ta`n.  
Reformalardin` birinshi etabinda (qooq-qoor jillar) jan`a ekonomikaliq sistemanin` huqiqiy tiykari 
qurildi. Xaliq tan`lap alg`an joldin` durislig`i qa`liplesti.  
Reformalardin`  ekinshi  etabinda  menshiktin`  ko`p  tu`rlililgi  tiykarinda  ko`p  ukladli  ekonomikani 
du`ziw waziypasi sheshiledi.  


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə