38
Qiymətdə liderlik strategiyası:- Porterə görə təşkilat öz sahəsi üzrə ən aşağı
xərcli istehsalçı olaraq fəaliyyəti davam etdirirsə, onda o qiymətdə liderlik
strategiyasını izləməkdədir. Strategiyanın uğurlu olması üçün təşkilatın sadəcə
bazarda sahə üzrə mövcud olması kifayət deyil, həmçinin qiymət üzrə lider də
olmalıdır.Bununla yanaşı təklif edilən məhsul və qiymət rəqiblər tərəfindən təklif
edilənlə müqayisəliliyi dərk edilməlidir və ya müştərilərə ən azından münasib
olmalıdır . Bəs şirkət qiymət üzrə liderliyi necə əldə edirə əməliyyatların
səmərəliliyi, texnoloji innovasiya, ucuz işçi qüvvəsi, xammal və düzgün çıxış əldə
etməklə. bilərik.
Differensiasiya strategiyası:- Böyük bazar daxilində öz sahəsi üzrə nadir
(fərqlənən) olmaq istəyində olan təşkilatın izlədiyi strategiyadır.Bazarda sahəsi üzrə
müxtəlif yollarla tək (fərqlənən) olmaq istəyən, şirkət alıcılar tərəfindən çox təqdir
edilmək istənən şirkət differensiasiya strategiyasını izləməkdədir. Buna misal
yüksək keyfiyyət, qeyri-adi xidmət, innovativ dizayn, texnoloji imkanlar, və ya qeyri-
adi pozitiv brend imicidir.Seçiləcək cəhət və ya cəhətlər rəqiblərin təklif
etdiklərindən daha fərqli olmalıdır və əhəmiyyətli dərəcədə təqdirə layiq olmalıdır
ki, differensiasiya sərf olunan xərclərini üstələyən fərqli qiymət üstünlüyü
doğrulamalıdır. Bir çox şirkət var ki, onların ən azı bir cəhəti onların özlərini
rəqiblərdən fərqləndirməyə imkan verməkdədir. Məsələn İntel – texnologiya
sahəsində çox cəhətli fəaliyyəti, Maytag – etibarlılığı baxımdan bunlara bir neçə
misaldır.
Fokuslaşma strategiyası:- Təşkilatın dar bazar seqmentində üstünlük
qazanmaq istəyində izlədiyi strategiyadır. Rəhbərlik özü sənaye üzrə seqment və ya
bir qrup seqmenti (məsələn məhsul müxtəlifliyi, son istehlakçılar növünü, bölgü
kanalını, və ya alıcıların coğrafi yerini) seçəcək və digərlərinin nəticələnməsi üçün
onlara dəstək verəcək strategiyanı hazırlayacaqdır. Burada hədəf dar seqmentli
bazarı istismar etməkdir. Əlbəttə fokuslaşma strategiyasınını mümkünlüyü seqmentin
ölçüsündən və fokuslaşmanın əlavə xərclərini ödəyə bilib-bilməməsindən asılıdır.
Daha bir strategiya seçilməsi üsulu isə SWOT təhlili ilə bir başa bağlıdır.
39
W T strategiyası:-Təşkilatın zəif tərəflərinin və təhlükələrin minimuma
endirilməsinə yönəlikdir.
WO strategiyası:- Təşkilatın zəif tərəflərinin minimuma endirilməsi ilə yanaşı
imkanlarından maksimum istifadə edilməsinə yönəldilir. Xarici imkanlardan
yararlanaraq daxili zəif tərəfləri kompensasiya edəbiləcək strategiyalar hazırlana
bilər.
ST strategiyası:- Xarici mühitdəki təhdidlərin mənfi təsirlərini, təşkilatın
güclü tərəflərindən istifadə edərək minimuma endirilməsi ilə əlaqədar strategiyadır.
SO strategiyası:- Təşkilatın həm güclü tərəflərinindən, həm də imkanlarından
maximum faydalanmağa yönəlik strategiyadır. Bu cür strategiya ilə təşkilat güclü
tərəflərindən istifadə edərək, imkanlarından maximum yararlanmağa çalışır.
Ümumiyyətlə
strategiyanın
seçilməsi
üçün
aşağıdakı
suallar
cavablandırılmalıdır:
Məqsəd və hədəflərə çatmaq üçün nələr edilə bilərə;
Problemlərimiz nələrdir və necə dəf edilə bilinərə;
Məqsəd və hədəflərə çatılması üçün izləniləcək alternativ yollar hansılardır;
Alternativlərin xərcləri, mənfi və müsbət təsirləri.
2.3. Müəssisənin strateji baxışının daxili və xarici istifadəçilərə çatdırılması və
strateji planın hazırlanması
Müəssisənin Missiya Hesabatı onun Strateji Baxışının daxili və xarici
istifadəçilərə çatdırılması üçün əsas vasitədir. Müəssisənin Missiya Hesabatı iki əsas
istifadəçi qrupuna çatdırılır:
Mövcud və potensial səhmdarlar və müəssisənin daxilində digər maraqlı
tərəflər. Müəssisənin Strateji Baxışı ətraflı olaraq İllik Hesabat vasitəsilə
istifadəçilərə çatdırılmalıdır. Strateji Baxış, müəssisə daxilində, işçilər üçün
40
təlimat kitabçası kimi və yeni işçilər üçün ilkin tanışlıq təlimatı kimi istifadə
edilməlidir;
Bazar iştirakçıları və digər kənar tərəflər. Müəssisənin Strateji Baxışının
istifadəçilərə çatdırılmasını, müəssisənin imic və biznes üslubunun təbliğ
edilməsini broşur və reklam vasitəsi ilə həyata keçirməli və bunun üçün əsas
vasitə kimi Missiya Hesabatından istifadə etməlidir.
“Strateji Baxış üzrə “Missiya Hesabatı”nın müəyyən edilməsi prosesində
səlahiyyətlərin bölüşdürülməsi:- Müşahidə Şurası müəssisənin Strateji Baxışının və
Missiya Hesabatının ilkin formasının tərtib edilməsinə, hər il fəaliyyətin
effektivliyinin və xarici şərtlərin dəyişilməsi əsasında yeniləşdirilməsinə məsuliyyət
daşımalıdır. İlkin layihə İdarə Heyəti və ya Strateji Planlaşdırma Qrupu (bundan
sonra SPQ) tərəfindən hazırlanmalı və Müşahidə Şurası tərəfindən təhlil edilməlidir.
Strateji Baxış və Missiya Hesabatı Müşahidə Şurası tərəfindən təsdiq edildikdən
sonra, Səhmdarların Ümumi Yığıncağına təqdim edilməlidir. Strateji Baxışa və
Missiya Hesabatına edilən dəyişikliklərdə Müşahidə Şurası tərəfindən qəbul edilməli
və Səhmdarların Ümumi Yığıncağına təqdim edilməlidir.
Strategiya, strateji plan və onların tətbiqi:- Strateji hədəfin və səlahiyyətin
işlənilməsi, məqsədin müəyyənləşməsi və strategiyanın qəbul edilməsi, inkişaf
istiqamətinin işlənilməsi prosesinin əsas məsələsidir.Bütün bunlar müəssisənin
inkişaf istiqamətini müəyyənləşdirir, onun qısamüddətli və uzunmüddətli
məqsədlərini təyin etməklə son məqsədə nail olmanı təmin edir.Bu qeyd olunanlar
birlikdə strateji planı yaradır.Öz strategiyalarını daim təkmilləşdirən iri şirkətlər
rəsmi strateji planlaşdırmanı da işləməklə, hər yeni il üçün strateji planlar işləyirlər
və bu plan rəhbərlər və işçilər arasında paylanır.Bəzi hallarda isə yazılı olmamaqla
şifahi razılaşmalarla belə planlar rəhbərlər və işçilərə çatdırılır.
Strategiyanın tətbiqi funksiyası dedikdə qarşıda qoyulan məqsədə çatmaq üçün
strategiyanın necə tətbiq olunması məsələsi başa düşülür.Bu işi həyata keçirməyin
yüksək ixtisaslaşma və məharət tələb etdiyi məlumdur.Strategiyanın tətbiqi praktiki