Fənn: Maliyyə, pul tədavülü və kredit

KitabYurdu.az 
5
 

---

 
və  milli  gəlirin  pul  fondlarına  bölgüsü  və  onların  öz  məqsədlərinə  xərclənməsi 
üzərində nəzarətdə təzahür edir. 
Maliyyənin  nəzarət  funksiyası  iki  cür  həyata  keçirilir:  birincisi,  manatla 
nəzarət  vasitəsilə,  ikincisi,  maliyyə  orqanlarının  həyata  keçirdikləri  nəzarət 
vasitəsilə. 
Müəssisələrdə maliyyənin vasitəsilə pul gəlirlərinin əmələ gəlməsinə, qənaət 
üsuluna  əməl  edilməsinə,  maddi  və  əmək  resurslarından  istifadə  edilməsinə, 
əməyin  kəmiyyət  və  keyfiyyətinə,  əsas  kapitaldan  və  dövriyyə  fondlarından 
istifadəyə,  həvəsləndirmə  fondlarının  yaradılması  və  istifadəsinə  və  s.  manatla 
nəzarət edilir. 
Lakin, müəssisədə maliyyə nəzarətinin ən  başlıca vəzifəsi mənfəətin yığım 
fonduna və istehlak  fonduna  yenidən bölgüsünü  ciddi  izləməkdən, bu  fondlardan 
vəsaitlərin  məqsədli  təyinatı  üzrə  istifadəsinə  nəzarəti  həyata  keçirməkdən 
ibarətdir.  Beləliklə,  maliyyə  məhsul  istehsalı  satışı  prosesində  pul  vəsaitləri 
fondlarının  düzgün  yaradılması,  bölgüsü  və  istifadəsinə  nəzarət  aləti  kimi  çıxış 
edir. 
Manatla  nəzarət  nəinki  müəssisə  daxilində  və  habelə  müəssisələr  arasında, 
yuxarı  təşkilatlar  və  maliyyə-kredit  idarələri  ilə  qarşılıqlı  münasibətlərdə  həyata 
keçirilir.  Müəssisələr  arasında  qarşılıqlı  münasibətlərdə  manatla  nəzarət 
göndərilmiş malların, göstərilmiş xidmətlərin və yerinə yetirilmiş işlərin dəyərinin 
ödənilməsi müqavilə şərtlərinə əməl edilməsi zamanı aparılır. 
Müəssisələrin  təsərrüfat  fəaliyyətinə,  büdcəyə  ödənişlər  üzrə  büdcə 
qarşısında öhdəliklərin yerinə yetirilməsi və büdcədən maliyyələşdirmə prosesində 
manatla nəzarət edilir. 
 Maliyyə  orqanları  və  xidmət  idarələri  tərəfindən  nəzarət  pul  vəsaitlərinin 
xərclənməsinin  qanuniliyinin və vergilərin ödənilməsinin tamlığının  yoxlanılması 
yolu ilə həyata keçirilir. 
Maliyyənin  nəzarət  funksiyasından  habelə  bütün  dövlət  miqyasında  da 
istifadə  edilir.  Maliyyə  resurslarının  bölüşdürülməsinin  kəmiyyət  göstəriciləri, 
iqtisadiyyatın  sahələrində  proporsiya  və  disproporsiyaların,  dövlət  büdcəsinin 
icrasının necə təşəkkül tapdığını əks etdirir. 
Maliyyənin  bölgü  və  nəzarət  funksiyaları  təsərrüfat  mexanizminin  tərkib 
hissəsi olan maliyyə mexanizmi vasitəsilə reallaşdırılır.