Felsefe ve d n b L mler anab L m dali
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Konunun Ele Alını şı
6 kavramlarından biri sürece işaret ederken, diğeri ideolojik düşünce ve doktrini; hatta metafizik boyuttan yoksun kapalı bir dünya görüşünü gösteriyor. Sekülerleştirme tezi, Rönesans’la birlikte başlayan modernleşme sürecinde, dinin hem toplumsal hem de bireysel bilinç düzeyinde gerileyerek, marjinal hale geleceği, hatta yok olacağı “kehaneti”nde bulunmuştu. Bunu formüle edecek olursak, “ne kadar modernleşme, o kadar sekülerleşme, o kadar dinden uzaklaşma” olarak da tanımlayabiliriz. Bu tezi savunan sosyal bilimcilerin çoğu, bu tezi objektif-bilimsel verilerden yola çıkarak veya insanlığın gidişatını gözlemleyerek değil, ideolojik ve dogmatik bir bakış açısıyla gerçekleştirmişlerdi. Bu tezin arka planında “Böyle olması gerekir” postulası vardı 12 . ş te biz de bu sebeple, Deizm ile modernite ve sekülerizm arasındaki bu ilişkiyi, bir yüksek lisans tezi sınırları içerisinde ele almaya (tartışmaya) çalışacağız. Aslında tezimiz, medeniyetler tarihi açısından, Batı Medeniyetinin özünü dokuyan felsefi açılımlardan “deizm” ile deizmin ulaştığı materyal formu yansıtan hayat tarzları (sekülerizm, modernite) arasındaki anlamlılık ilişkisinin, statik bir nitelik kazanması anlamında bir tür paradigma tahlilidir.
“Deizm ve dinî hayat” adını verdiğimiz bu çalışmamızın temel amacı, deizmin aşkın ve aleme müdahale etmeyen Tanrı anlayışının insan hayatı ve tabiata bakışımıza, etkilerini ortaya koymaktır. nsan hayatı ve tabiata bakışımız bir bakıma bizim dinî hayatımızı oluşturmaktadır. Dinî hayat ise, insanın ve toplumların yaşamının odak noktasıdır. Dolayısıyla deizmin etkileri en çok dinî hayatta görülmektedir. Çünkü bütün dinlerde ve geleneksel kozmik anlayışlarda tabiat ve insan hayatı kutsallıkla dolu bir dünya olarak algılanmıştır. Oysa modern zamanlarda geldiğimiz nokta ise Weber’in deyimiyle “büyüden arındırılmış bir dünya”dır 13 .
te bu noktaya gelişimizde en çok etkili olan unsurların başında deizm gelir. Bu yüzden, deizm ve dinî hayat ilişkisini ele alırken; öncelikle deizmin sekülerizm sürecine ve modernite projesine olan etkilerini analiz etmek ve bu sürecin sonunda oluşan hayat
12 Bkz. Ali Köse, Sekülerizm Sorgulanıyor, Ufuk Kitapları, stanbul, 2002, S.7, vd. 13 Attas a.g.e. s.44 7 tarzlarına bakmak gerekir. Çünkü bugün sekülerizm ve modernizm süreci sonunda oluşan hayat tarzları dinlerin veya teistik Tanrı inançlarının bizlere sunduğu hayat tarzlarına büyük ölçüde zıt bir konumdadır. Teistik Tanrı inançlarında sunulan tamamen dini bir hayat iken; sekülerizm ve modernitenin sunduğu hayat büyük ölçüde dünyevidir. Birincisinin merkezinde Tanrı varken, diğerinin merkezinde insan vardır. Bu sebeple çalışmamızın birinci bölümünde, deizmin ne olduğunu tarihsel gelişimiyle birlikte ele alacağız. kinci bölümde ise, önce deizmin sekülerizm sürecine (ve modernite projesine) etkilerini ele alacağız. Daha sonra ise, bu etki ile oluşan sekülerleşmenin hayatımızdaki pratik sonuçlarına bakacağız. Çünkü, bu sürecin pratik sonuçları en çok insan-Tanrı ve insan-tabiat ilişkisinde ortaya çıkmıştır. Bu nedenle gerek bu süreç, gerekse bu süreç sonucunda oluşan seküler bilinç ile, dinî hayatın uğradığı tahribatta deizmin ve argümanlarının ne kadar etkili olduğunu ortaya koymak çalışmamıza temel hedef teşkil edecektir. Sekülerizm eğer bir dünya görüşü ise, bu dünya görüşünü ve ona bağlı değerler ve kurallar bütününü yayıp duran bu süreci bir paradigma olarak ele almak gerekir. Deizmin dinî hayata etkilerini görmek için böyle bir paradigmayı tahlile ihtiyacımız var. Çünkü bugün, düşlerimize kadar hayatımızın her alanını şekillendiren seküler bir dünya görüşü varsa, bu kendiliğinden ve aniden oluşmuş bir durum değildir. Ayrıca, ne deizmin ne de deizmi savunanların bu durumu oluşturacak bir güçleri ve gayeleri vardı. Hatta deizm ilk başta bir Tanrı düşüncesi olarak ortaya çıkmış ve doğal bir dini savunarak ahlakı dışta bırakmamıştır. Ancak, modern Batı medeniyetinde başat paradigma olarak görülebilecek sekülerizmin, kapsamlı bir dünya görüşü olarak ortaya çıkmasında, deizmin iddiaları temel ve zımni referans çerçeveleri oluşturmuştur. Bu nedenle, esas olarak deizmin dinî hayata etkilerini sekülerizm sürecinde görebiliriz. kinci bölümde geniş bir şekilde ele alacağımız gibi, aslında sekülerizm dinî hayatın yerine ikame edilen profan bir dünya görüşü ve hayat biçimidir. Aleme müdahale etmeyen bir ulûhiyet anlayışına dayanan deizm, 17. ve 18. yüzyılda savunulmuş ve daha sonra gündemden düşmüştür. Fakat günümüzde, açıkça vurgulanmasa da deistik fikirleri benimseyen bazı düşünürler tarafından temsil edilmekte ve soluk da olsa varlığını halen sürdürmektedir. Aslında deizm, esas olarak varlığını etkileriyle sürdürmektedir. Çünkü Tanrı düşünceleri arasında, insan hayatına yansıması bakımından, belki de teizmden sonra ilk sırayı deizm almıştır, diyebiliriz. Bu
8 yansıma da, teizmde dini (kutsal) bir hayat meydana getirirken, deizmde profan (seküler) bir hayat meydana getirmiştir. Fakat tekrar belirtmeyelim ki, bu sonuç bir paradigma seviyesinde meydana gelmiştir. Bu araştırmanın yöntemi ile ilgili olarak da şunları söyleyebiliriz. Bu araştırma, önce, konuyla ilgili ulaşılabilen kitap, makale, ve ansiklopedi, gibi temel kaynakların ve yine bunlara ilave olarak düşünülen yardımcı kaynakların toplanması; sonra bu kaynaklardan alınıp derlenen titiz iktibasların bilimsel bir mantıkla, tutarlı bir sentezle yoğrulması ve analitik bir dil ve üslup içerisinde aktarılması şeklinde kaleme alınmıştır. Bu arada felsefi terim ve kavramların Türkçelerinin kullanılmasına elden geldiği ölçüde dikkat edilmiştir. Son olarak, Deizm konusunda, Muzaffer Ayvaz’ın “Deizm-Bilim lişkisi” ve Hüsnü Aydeniz’in “Aristoteles ve Voltair’e Göre Deizm Düşüncesi” adlı yüksek lisans tez çalışmalarını saymazsak, Türkçe’de Deizm ve içerdiği problemler konusunda fazla bir çalışma olduğunu söyleyemeyiz. Muzaffer Ayvaz’ın çalışmasından, tezimizin birinci bölümünde, özellikle ulaşamadığımız kaynaklarla ilgili olarak istifade ettiğimizi açıkça ifade etmek durumundayım.
Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|