Fakültə: Neft-Mexanika 411. 19 Fənn: İstilik texnikası

2-ci gediş: Sıxma (Yanacaq qarşığı sıxılır. Ventillərin ikisi də bağlı olur.

3-ci gediş: İşləmə (Yanacaq qarşığı yanır və porşen itələnir). Ventillər bağlı qalır.

4-ci gediş:İxracetmə (Yanmış qazın xaric edilməsi). 

DYM-nin inkişaf tarixi

Yanacağın porşenli maşınların silindri daxilində yandırılması ideyası hələ XVIII əsrin axırlarında meydana gəlmişdir, lakin belə daxili yanma mühərrikləri-nin (DYM) hazırlanması və istehsalı üçün lazımi şərait ancaq XIX əsrin ikinci ya-rısında yarandı.

İlk DYM 1860-cı ildə fransız mexaniki Etyen Lenuarın ixtira etdi-yi ikitaktlı qazla işləyən mühərrik olub, onun faydalı iş əmsalı cəmi 4...5% təşkil edirdi.

1877...1878-ci illərdə Alman ixtiraçısı Nikolay Ottonun yaratdığı dördtaktlı qabaqcadan sıxılmış qazla işləyən mühərrikin qənaətçilliyi E. Lenuarın maşınından əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olduğu üçün sənayedə tətbiq edilməyə başladı və DYM –nin inkişafında mühüm mərhələ oldu.

XIX əsrin axırlarında neftdən alınan maye yanacaqların istehsalı da DYM-nin inkişafına güclü təkan verdi.

Çox maraqlıdır ki, dünyada ilk neft quyusu 1848-ci il-də Azərbaycanda, Bibi-Heybətdə qazılmışdır. 1864-cü ildə Kubanda ilk rus neft quyusu qazılıb.

Rusiyada maye yanacaqla işləyən karbüratorlu mühərriki 1879-cu ildə dəniz donanmasının kapitanı Oqnesliv Stepanoviç Kostoviç dirijbal üçün hazırlamışdır.

1896-cı ildə alman mühəndisi R.Dizel yüksək sıxmadan öz-özünə alovlanmalı DYM-nin konstruksiyasını hazırladı.

899-cu ildə Peterburqda daha qənaətcil dizel mühərriki hazırlandı. Bu mühərrik kerosin, solyar yağı və xam neftlə işləyirdi. 

Bu dizel mühərrikləri qənaətcil olsalar da yanacağın silindrə verilməsi üçün böyük öl-çülü kompressor tələb etdikləri üçün onların nəqliyyatda tətbiqi ləngiyirdi.

1901-ci ildə rus mühəndisi Q.V. Trinkler yanacağı yüksək təzyiq altında silin-drə püskürmək üçün kiçik ölçülü nasos və forsunkadan, başqa sözlə kompressorsuz dizeldən istifadə etməyi təklif etdi. 

1910-cu ildə rus ixtiraçısı Y.V. Mamin traktor-larla istifadə etmək üçün belə öz-özünə alovlanma ilə işləyən dizel mühərrikini yaratdı.

DYM –nin istilik hesabatının klassik üsulu 1906-cı ildə Moskva Ali Texniki Məktəbinin professoru V.İ. Qrinevetski tərəfindən əsaslandırılmışdır.

müxtəlif elmi-tədqiqat institutları və alimlər müvəffəqiyyətlə işləmişdilər.

Porşenli DYM avtotraktor quruculuğunun inkişafı üçün etibarlı enerji mənbə-yi olmaqla, kənd təsərrüfatı sahəsindəki traktor və avtomobillərin də kütləvi isteh-salı üçün şərait yaratdı.

Onlarla traktor və avtomobil, mühərrik zavodlarında, elmi və tədris institutla-rında müasir DYM –nin daha da təkmilləşdirilməsi və yeni mühərriklərin yaradıl-ması sahəsində bu gün də ciddi tədqiqat işləri aparılır.

Müasir traktor və avtomobil mühərriklərinin təkmilləşdirilməsi əsasən iki isti-qamətdə aparılır.