115
OĢakan körpüsü.
OġAKAN KÖRPÜSÜ
Karbi mahalı ərazisində, ƏĢtərək rayonunun OĢakan kəndində, Kasax çayı
üstündə daĢ körpü.
1706-cı ildə inĢa edilən beĢ
tağlı körpünün tağları arasında
dalğayaran qurğular tikilmiĢdir.
OĢakan körpüsünü "Qərbi
Azərbaycan abidələri" albom-kitabına
daxil etməyimizin səbəbi ondan
ibarətdir ki, bu yerlər qədimdən Türk-
Oğuz boylarının anayurdu olmuĢ və
bu ərazilərə ermənilərin ilk kütləvi
axını XIX yüzilin əvvəllərində
bölgənin Rusiya tərəfindən iĢğalından
sonra baĢlanmıĢdır.
Ġrəvan xanlığı zamanında tikilmiĢ bu körpünün də bu ərazilərə çох-çох
sonralar köçüb gəlmiĢ ermənilərə heç bir aidiyyatı yoxdur.
ƏDƏBİYYAT: В.М.Арутюнян, С.А.Яралов. Памятники армянского зодчества, Москва, 1951,
стр.67; Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu- "Ermənistan", В., 1994, səh.113-116.
116
Ġrəvanda OvĢar karvansarası
(XVI-XVII yüzillər).
Ġrəvanda 78 dükanlı Gürcü karvansarası
(XVI-XVIII yüzillər).
ĠRƏVAN KARVANSARALARI
Ġrəvan Ģəhəri Qafqazın
mühüm ticarət mərkəzlərindən
olduğu üçün burada çoxlu
karvansaralar var idi.
ġəhərin ruslar tərəfindən
iĢğalından sonra Ġ.ġopen 1829-
1832-ci illərdə Ģəhərdə hələ
mövcud
olan
belə
karvansaralardan
7-i
qeydə
almıĢdır: Gürcü, Culfa, Zöhrab
xan, Tahir, Sulu, Susuz, Hacı Əli.
BiĢmiĢ kərpicdən tikilmiĢ
və əsasən Ģəhərin mərkəzində,
Bazar
meydanının
ətrafında
yerləĢən bu karvansaralar XVI-
XVIII yüzillərin yadigarı olmaqla
Azərbaycan-türk mədəniyyətinin
parlaq
nümunələri
kimi
öyrənilməlidirlər.
ƏDƏBİYYAT: И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее
присоеденения к Российской империи, С-п., 1852, стр.879; В.М.Арутюнян, М.М.Асратян,
А.А.Меликян. Ереван, М., 1968, стр.41-42; Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan",
В., 1994, səh.184-187; Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, В., 1995, səh.453.
117
Soylan körpüsünün ümumi
görünüĢü (XVII yüzil).
SOYLAN KÖRPÜSÜ
Dərələyəz mahalının PaĢalı (19.04.1991-ci ildən - Vayk) rayonunda, Soylan
(19.04.1991-ci ildən - Vayk) kəndindən 1 km aralıda, Arpa çayı üstündə körpü.
Uzunluğu 30 metrə çatan körpünün sağ
tərəfi Arpa çayının səthindən 32 metr yüksəklikdə
olan sıldırım qayanın üstündə, sol tərəfi isə çayın
sol
sahilində
çay səviyyəsindən 12 m
yüksəklikdəki sıldırım qayanın üstündə 13,5 x 4,5
m ölçüdə daĢ hörgünün üzərində qərar tutmuĢdur.
Körpünün XVII yüzilin əvvəllərində çayın
bu sahilindən о sahilinə ordu keçirmək üçün azəri
türkləri tərəfindən inĢa edildiyi ehtimal olunur.
Körpünün sağ sahilindən baxanda orta
sütunun təqribən 8-9 metrliyində ərəb əlifbası ilə
yazılmıĢ kitabə mövcud olmuĢdur.
Soylan
kəndi qədimdən Türk-Oğuz
boylarının anayurdu olmuĢ, kəndə ilk ermənilər
buradakı Azərbaycan türklərinin 1905-1906-cı il
soyqırımından sonra köçürülüb gətirilmiĢlər.
ƏDƏBİYYAT: Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В., 1994, səh.153-157;
K.Dərələyəzli. Dərələyəz od içində, В.,2001, səh.90-91; İ.Bayramov. Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli
toponimləri, В., 2002, səh.527; Həsən Mirzəyev. Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz mahalı, Bakı, 2004,
səh.431.
118
Kasax körpüsünün ümumi görünüĢü
(XVII yüzil).
KASAX KÖRPÜSÜ
ƏĢtərək rayonu ərazisində,
Kasax çayı üstündə üçtağlı daĢ körpü.
Körpünün böyük və orta tağları
arasında üçkünc formada dalğayaran
tikili inĢa edilmiĢdir. Uzunluğu 17 m,
eni 5 m olan bu körpü XVII yüzilin
yadigarıdır.
Körpünün
yanındakı digər
körpü qalıqları burada qədimdən (bəzi
ehtimallara görə XII yüzildən) baĢqa
bir körpünün olduğunu söyləməyə əsas
verir.
Ġstər ƏĢtərək, istərsə də Kasax
adlarından göründüyü kimi, bu ərazilər qədimdən Türk-Oğuz boylarının anayurdu
olmuĢdur. Bu yerlərə ermənilərin kütləvi axını XIX yüzilin əvvəllərində
baĢlanmıĢdır.
ƏDƏBİYYAT: Н.Г.Буниатов, Ю.С.Яралов. Архитектура Армении, М., 1950, стр.82;
Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В., 1994, səh.113-116.
119
Ġrəvanda Qırmızı körpünün ümumi görünüĢü
(XVII yüzil).
QIRMIZI KÖRPÜ
Ġrəvan
Ģəhərində
ikitağlı
körpü.
Zəngi çayı üstündəki bu
körpü 1679-cu ildə tikilmiĢdir.
Qırmızı
daĢdan
hörüldüyündən
Qırmızı körpü, Zəngi çayı üstündə
salındığından Zəngi körpüsü də
adlanmıĢdır.
Ümumi uzunluğu 80 m,
hündürlüyü 11 m, eni 4,8 m olan bu
ikitağlı körpünün hər iki tərəfdə
əlavə su axını üçün bir kiçik keçidi
(köməkçi tağı) da vardır.
ƏDƏBİYYAT: В.М.Арутюнян, С.А.Сафарян. Памятники армянского зодчества, М., 1951,
стр.67; Арутюнян, М.М.Асратян, А.А.Меликян. Ереван, М., 1968, стр.35-36; Ə.Ələkbərli.
Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В., 1994, şəh.184-187.
Dostları ilə paylaş: |
