Etnologiya uzb

 
32 
 
Ma`ruzaning texnologik xaritasi 
Faoliyatning mazmuni 
Ish jarayoni 
bosqichlari 
vaqti 
o’qituvchi 
talaba 
1 bosqich. 
Kirish 
(15 daqiqa) 
1.1. O’quv fanining nomini ayta-di, predmetning 
dastlabki umu-miy tasavvurini beradi. Uslubiy va 
tashkiliy tomonlari, talabalar bilimlarini baxolash 
mezonlarini va fan strukturasini tanishtiradi. 
 (1-ilova) 
1.2. Mazkur fanning o’rgani-ladigan mavzulari 
bo’yicha nazariy va amaliy mashg`ulotlar, 
ularning uzviyligi xaqida qisqacha ma`lumot 
beradi. Asosiy adabiyotlarning ro’yxati bilan 
tanishtiradi.  (2-ilova) 
O’quv dasturini talabalarga tanishtiradi. 
1.3. Ma`ruza darsining maqsadi va o’quv faoliyati 
natijalarini aytadi. Talabalarni aqliy xujumga 
tortish uchun jonlantiruvchi savollar beradi. (3-
ilova).   
 
Tinglaydi va yozadi 
 
 
 
 
 
 
Mavzu nomini yozib 
oladilar 
 
 
 
Savollarga javob beradi 
2 bosqich. 
Asosiy jarayon 
(55 daqiqa) 
2.1.Ma`ruza  rejasining  barcha  savollari  bo’yicha 
vizual materialni namoyish qiladi.   (4- ilova) 
Mavzuning  asosiy  joylarini  yozib  olishlarini 
so’raydi. 
Faollashtiruvchi savol-javob o’tkazadi.  
1. Jahon xalqlarining geografik joylashuvi. 
2. Jahon xalqlarining antropologik, lingvistik, 
klassifikatsiyasi 
3.  Jahon  xalqlarining  xwjalik  –  madaniy  tiplari, 
tarixiy etnografik oblastlar 
Javoblarni to’g`rilaydi va xulosalaydi.  
2.2.Mavzuning tayanch iboralari kerakli tushuncha 
va iboralar qo’shiladi. Javoblarni to’g`rilaydi va 
xulosalaydi. (5-ilova) 
2.3. Talabalarga erkin fikr aytishga ruxsat beriladi 
va ularni rag`batlantiradi.  
Tinglaydi, o’rganadi, 
Yozadi, aniqlaydi,  
savollar beradi. 
 
Asosiy joylarini yozadi 
 
 
 
Savollarga javob beradi 
 
Xar bir tayanch tushuncha va 
iboralarni muxokama kiladi. 
Yozadi. 
Javob beradi 
3 bosqich. 
Yakuniy 
bosqich (10 
daqiqa) 
3.3.
 
  Mavzu bo’yicha umumiy xulosa qiladi. 
3.4.
 
  Talabalarning 
bilim 
va 
ko’nikmalarini 
baxolaydi. 
3.3.Navbatdagi mashg`ulotda ko’riladigan masalani 
e`lon qiladi, va mustaqil tayyorgarlik ko’rishlarini 
so’raydi.  
3.4. Talabalarga uyga vazifa qilib:   
(1).“Etnografiyada madaniyat tushunchasi” 
mavzusida esse yozib kelish; 
(2).Mustaqil ishlash uchun mavzular taklif etiladi; 
(3).Kelgusi  mavzu  e`lon  kili-nadi  va  unga 
tayyorlanib kelishni aytadi. 
(4).  O’zini-o’zi  nazorat  qilish  uchun  savollar 
beradi. (6- ilova). 
(5). Tavsiya etilgan adabiyotlarni o’rganishga 
beradi. 
tinglaydi 
 
 
 
 
Mustaqil ishlash uchun 
topshiriqni yozib oladi 
 
 
 
Dokladlar mavzusiga 
tayyorlanadi. 
 
 

---

 
33 
 
1-Ilova (1.1) 
Vizual materiallar 
«Etnologiya» fani bo’yicha talabalarni o’zlashtirishlarini 
baholash mezonlari 
 
№
 
Fanning bo'limi mavzui, ma'ruza rejasi 
Ma`ruza yoki 
seminarga 
ajratilgan soat 
Belgilangan 
ball 
 
1-ORALIQ NAZORAT  
1 
Etnologiyaning  mohiyati  va  asosiy  tushunchalari,  tarixi  va  istiqbol 
ywnalishlari  
2 
3 
2 
Dunyo  xalqlari  va  wzbeklarning  an`anaviy  mashg`ulotlari,  xwjalik 
faoliyati 
2 
3 
3 
Jahon xalqlari klassifikatsiya tamoyillari  
2 
3 
4 
Avstraliya va Okeaniya xalqlari  
2 
3 
5 
Polineziya,  Yangi  Zelandiya,  Melaneziya,  Yangi  Gvineya, 
Mikroneziya xalqlari 
2 
3 
 
JAMI 
10 
15 
 
 
2-ilova(1.2) 
 
Foydalaniladigan darsliklar va wquv qwllanmlari rwxati: 
Arutyunov S.A. Narodi i kul`turi: razvitie i vzaimodeystvie. - M.: Nauka, 1989.  
Bromley Yu.V. Sovremennie problemi etnografii.-M.: Nauka, 1981. 
Bwriev O., Shoymardonov I., Nasriddinov Q. Wzbek oilasi tarixi. -T.: Wqituvchi, 1995. -128 b. 
Jabborov I.M. Wzbek xalqi etnografiyasi. -T.: Wqituvchi, 1994. 
Jabborov I.M. Jahon etnografiyasi asoslari. -T.: Yangi asr avlodi, 2005. 
Jabborov I.M. Wzbeklarning turmush tarzi.-T.: Wqituvchi, 2003. 
Mastyugina T.M., Perepelkin  L.S. Etnografiya.  Narodi Rossii: istoriya i sovremennoe polojenie. 
M.: TsINO obshestva "Znanie" Rossii, 1997. - 320 s. 
Tishkov V.A. Ocherki teorii i politiki etnichnosti v Rossii. - M.: Russkiy mir, 1997. - 532 s. 
Tokarev S.A. Istoriya zarubejnoy etnografii. - M.: Vissh. shkola, 1978. - 352 s. 
Shoniyozov K. Wzbek xalqining shakllanish jarayoni-T., 2001. 
 
 
 
                                                                                          
 
 
                                                                   

---

 
34 
 
 2–ilova (1.3)   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 1 
 
 
 
 
2–ilova (1.4) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
MAVZUNING TAYaNISh IBORALARI 
Til klassifikatsiyasi
. 
Til  sızsiz  eng  mushim  etnik  alomatlaridan  biridir.  Uning  asosida 
xalqlarning  tarixiy    aloqalari,  qardoshligi,  kelib  chiqishi  yagonaligi 
aniqlanadi.  Tilshunoslikda  2  ta  usul  bilan  tillar  klassifikatsiyalanadi: 
Morfologik va gеnekologik etnografiyada gеnekologik klassifikatsiya keng 
qıllaniladi. Er yuzidagi aholi 2 mingdan ortiq tillarda gaplashsada olimlar 
ularni 10 ta til oilasiga birlashtiradilar. 
Antropologik klassifikatsiya
. 
 Dunё  xalqlari  4  ta  irqqa  bılinadi.  Evropeoid,  mongoloid,  negroid, 
avstralo-veddoid.  Đrqlar  insonning  tashqi  belgilari  asosida  ajratiladi. 
Tanasi  rangi,  sochining  xususiyatlari,  rangi,  kızining  tuzilishi,  kalla 
suyagining  tuzilishi,  burnining  shakli,  birinchi,  ikkinchi  va  uchinchi 
darajali  badan  tuklarining  kıp  ёki  kam  ekanligi  va  boshqalar  asosiy 
aniqlovchi omillardir. 
Xıjalik-madaniy tiplari. 
 Dunё  xalqlarining  etnografik  tadqiq  etishida  ularning  ızaro 
aloqalarida  xıjalik-madaniy  tiplarining  ҳam  ahamiyati  kattadir.  Bazida 
bir tilda gaplashadigan etnoslar bir-biridan uzoq yashamasalarda xıjaligi, 
maishiy  turmushlari,  madaniyatlari  butunlay  ıxshamaydi,  boshqa 
hollarda  esa  turli  tillarda  gaplashib  bir-biridan  minglab  kilometr 
masofada  yashovchi  etnoslar  (mı\ul  va  badaviylar)  ıxshash  xıjalik  va 
madaniyat  yaratishlari  mumkin.  Er  yuzini  ızlashtirib  unda  joylashishlari 
borasida  insoniyat  vakillari  tabiiy  iqlim  sharoitiga  mos  xıjalik-madaniy 
tiplar yaratganlar. . 
 
Mavzuni jonlantirish uchun savollar 
1. Jahon xalqlarining geografik joylashuvi? 
2. Jahon xalqlarining antropologik, lingvistik, klassifikatsiyasi? 
3. Jahon xalqlarining madaniy tiplari, tarixiy etnografik oblastlar? 
4. Avstraliya va Okeaniyaning tarixiy-etnografik oblastlarga bwlinishi?  
5. Osiyoga kiruvchi davlarni xaritadan kursating? 
 

---