Essentiële tremor

Essentiële tremor

Inleiding

Tremor (beven) komt bij ieder mens in zeer geringe mate en vaak ongemerkt voor. Deze normaal aanwezig tremor wordt fysiologische tremor genoemd en kan bijvoorbeeld worden gezien bij het vooruit steken van de handen. Deze tremor kan verergeren bij stress en vermoeidheid en wordt dan versterkte fysiologische tremor genoemd.

Als de tremor hevig is en het normale dagelijks functioneren beïnvloedt of aanleiding geeft tot gêne, wordt gesproken van een abnormale tremor. Tremor kan voorkomen bij een aantal neurologische aandoeningen. Hieronder wordt een van deze aandoeningen, de essentiële tremor, verder besproken.

Wat is essentiële tremor?

Essentiële tremor is een neurologische aandoening waarbij sprake is van ritmische beven van handen, hoofd en/of stem en veel minder frequent van benen of romp. Dit beven is het meest zichtbaar tijdens aanspannen van spieren, zoals bij bewegen of bij het uitgestrekt houden van de armen. Meestal is er wat betreft de ernst van het beven een geringe asymmetrie. Als de ledematen ontspannen zijn is de tremor afwezig of duidelijk minder hevig. Bij essentiële tremor is de tremor het enige verschijnsel. Zelden komen andere neurologische problemen voor. Essentiële tremor komt per definitie niet voor in het kader van andere ziekten.
Essentiële tremor is een veel voorkomende aandoening (5% van de mensen boven de 40 jaar). De klachten beginnen gemiddeld op 45 jarige leeftijd, maar kunnen ook veel vroeger beginnen. Mannen en vrouwen zijn even vaak aangedaan en de aandoening komt bij alle rassen voor. Meestal komt het in families voor en erft autosomaal dominant over, dat wil zeggen dat kinderen van een aangedane ouder ongeveer 50% kans hebben deze aandoening ook te krijgen. Indien de aandoening niet in de familie voorkomt wordt ook wel gesproken van idiopathische essentiële tremor, de oorzaak is dan onbekend (maar kan een nieuwe mutatie zijn, aanleidinggevend tot een nieuwe familie met essentiële tremor). De beginleeftijd, aangedane lichaamsdelen en ernst kan van individu tot individu en ook binnen families sterk variëren.

Essentiële tremor kan zich uiten in verschillende lichaamsdelen. Het meest frequent zijn de handen aangedaan. Meestal worden de klachten voor het eerst opgemerkt aan de dominante hand. Het handschrift kan minder goed leesbaar worden, het beven kan hinderlijk zijn bij drinken of soep eten met een lepel. Soms gebruiken mensen twee handen om te drinken, een rietje of een tuitbeker. Moeizame fijne motorische bewegingen met de handen kunnen moeizaam verlopen of niet meer lukken.

Essentiële tremor van het hoofd wordt ook regelmatig gezien. Hierbij maakt het hoofd onwillekeurige ritmische nee of ja schud bewegingen. Ook de stem kan betrokken zijn in het ziektebeeld. De stem heeft dan een bevend karakter en kan soms het communiceren zeer bemoeilijken. Beven van romp en benen komt minder vaak voor.

Het beven kan ook gevoelens van schaamte veroorzaken en hierdoor soms leiden tot sociale terugtrekking. Stress, angst en sociale interactie kunnen de tremor verergeren. Kleine hoeveelheden alcohol kunnen het beven tijdelijk verminderen in ongeveer 50% van de gevallen.

Over het algemeen nemen de verschijnselen in de loop der jaren geleidelijk toe. De tremor kan heviger worden en kan zich uitbreiden naar lichaamsdelen die tot die tijd nog niet betrokken waren. Het ziektebeloop varieert van individu tot individu. Soms kan de tremor aanleiding zijn tot verandering van beroep of vervroegde pensionering.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld door de klachten van de patiënt na te vragen en door lichamelijk onderzoek. Soms kan een CT of MRI scan van de hersenen, bloedonderzoek of neurofysiologisch onderzoek nodig zijn om andere oorzaken uit te sluiten. Het is belangrijk dat men zich realiseert dat essentiële tremor een andere aandoening is dan de ziekte van Parkinson. Bij de ziekte van Parkinson is het beven vooral aanwezig in rust en komen naast beven nog andere klachten voor (bijvoorbeeld traagheid van bewegen of spierstijfheid).

Behandeling

De aandoening is niet te genezen. Er zijn medicijnen die de klachten kunnen doen afnemen of verdwijnen. Voorbeelden hiervan zijn bètablokkers (bijvoorbeeld propranolol), benzodiazepines (bijvoorbeeld alprazolam), anti-epileptica (bijvoorbeeld primidon of gabapentine), clozapine of combinaties van deze middelen. Meestal wordt een bètablokker voorgeschreven. Mensen met astma of chronisch longlijden en bepaalde hartaandoeningen kunnen dit middel niet gebruiken. Voorzichtigheid is ook geboden bij suikerziekte. Een enkele keer kunnen injecties met botuline toxine de klachten verminderen, met name bij tremor van de stem en van het hoofd.

Als ondanks medicijnen toch een hinderlijk beven blijft bestaan van armen en/of benen, en het functioneren fors beperkt blijft, kan een hersenoperatie worden overwogen (thalamus- stimulatie of thalamotomie).

Patiëntenvereniging voor Essentiële Tremor (i.o.):

p/a Karveel 35-11

8231 BK Lelystad

Tel.: [phone]

e-mail: [e-mail]