[]

Sani Abacha van Nigeria Idi Amin van Oeganda Ion Antonescu van Roemenië Hafez al-Assad van Syrië Hastings Banda van Malawi Hugo Banzer van Bolivia Fulgencio Batista van Cuba Jean-Bédel Bokassa van de Centraal-Afrikaanse Republiek Napoleon Bonaparte van Frankrijk Desi Bouterse van Suriname Plutarco Elías Calles van Mexico Humberto Castello Branco van Brazilië Fidel Castro van Cuba Nicolae Ceauşescu van Roemenië Afonso Costa van Portugal Chiang Kai-Shek van China Chun Doo Hwan van Zuid-Korea Porfirio Díaz van Mexico Samuel Doe van Liberia Engelbert Dollfuss van Oostenrijk François Duvalier (Papa Doc) van Haïti Jean-Claude Duvalier (Baby Doc) van Haïti Luis Echeverría van Mexico Étienne Eyadéma van Togo Francisco Franco van Spanje Gheorghe Gheorghiu-Dej van Roemenië Juan Vicente Gómez van Venezuela Maximiliano Hernández van El Salvador Adolf Hitler van Duitsland Saddam Hoessein van Irak Enver Hoxha in Albanië Wojciech Jaruzelski van Polen Joseph Kabila van de Democratische Republiek Congo János Kádár van Hongarije Kim Il-sung van Noord-Korea Le Duan van Vietnam Ferdinand Marcos van de Filipijnen Haile Mariam Menghistu van Ethiopië Ioannis Metaxas van Griekenland Slobodan Milosevic van Joegoslavië Moboetoe Sese Seko van Zaïre Daniel arap Moi van Kenia Benito Mussolini van Italië Ngo Dinh Diem van Zuid-Vietnam Saparmurad Niazov van Turkmenistan Manuel Noriega van Panama Julius Nyerere van Tanzania Sidónio Pais van Portugal Georgios Papadopoulos van Griekenland Talaat Pasha van het Ottomaanse Rijk Konstantin Päts van Estland Ante Pavelic van Kroatië Marcos Pérez Jiménez van Venezuela Juan Perón van Argentinië Henri Philippe Pétain van Frankrijk Augusto Pinochet van Chili Pol Pot van Cambodja Sitiveni Rabuka van Fiji France Albert Rene van de Seychellen Efraín Ríos Montt van Guatemala António de Oliveira Salazar van Portugal Mohammed Siyad Barre van SomaliëJozef Stalin van de Sovjet-Unie Hadji Muhammad Soeharto van Indonesië Francisco Solano López van Paraguay de Familie Somoza van Nicaragua Alfredo Stroessner van Paraguay Hideki Tojo van Japan Rafael Trujillo van de Dominicaanse Republiek Tito van Joegoslavië Getúlio Vargas van Brazilië Jorge Videla van Argentinië Jigme Singye Wangchuck van Bhutan Mao Zedong van China Todor Zjivkov van Bulgarije Mohammed Zia-ul-Haq van Pakistan Omar Bongo van Gabon Zine El Abidine Ben Ali van Tunesië Hosni Moebarak van Egypte Than Shwe van Myanmar Moammar al-Qadhafi van Libië

• Sani Abacha van Nigeria Idi Amin van Oeganda Ion Antonescu van Roemenië Hafez al-Assad van Syrië Hastings Banda van Malawi Hugo Banzer van Bolivia Fulgencio Batista van Cuba Jean-Bédel Bokassa van de Centraal-Afrikaanse Republiek Napoleon Bonaparte van Frankrijk Desi Bouterse van Suriname Plutarco Elías Calles van Mexico Humberto Castello Branco van Brazilië Fidel Castro van Cuba Nicolae Ceauşescu van Roemenië Afonso Costa van Portugal Chiang Kai-Shek van China Chun Doo Hwan van Zuid-Korea Porfirio Díaz van Mexico Samuel Doe van Liberia Engelbert Dollfuss van Oostenrijk François Duvalier (Papa Doc) van Haïti Jean-Claude Duvalier (Baby Doc) van Haïti Luis Echeverría van Mexico Étienne Eyadéma van Togo Francisco Franco van Spanje Gheorghe Gheorghiu-Dej van Roemenië Juan Vicente Gómez van Venezuela Maximiliano Hernández van El Salvador Adolf Hitler van Duitsland Saddam Hoessein van Irak Enver Hoxha in Albanië Wojciech Jaruzelski van Polen Joseph Kabila van de Democratische Republiek Congo János Kádár van Hongarije Kim Il-sung van Noord-Korea Le Duan van Vietnam Ferdinand Marcos van de Filipijnen Haile Mariam Menghistu van Ethiopië Ioannis Metaxas van Griekenland Slobodan Milosevic van Joegoslavië Moboetoe Sese Seko van Zaïre Daniel arap Moi van Kenia Benito Mussolini van Italië Ngo Dinh Diem van Zuid-Vietnam Saparmurad Niazov van Turkmenistan Manuel Noriega van Panama Julius Nyerere van Tanzania Sidónio Pais van Portugal Georgios Papadopoulos van Griekenland Talaat Pasha van het Ottomaanse Rijk Konstantin Päts van Estland Ante Pavelic van Kroatië Marcos Pérez Jiménez van Venezuela Juan Perón van Argentinië Henri Philippe Pétain van Frankrijk Augusto Pinochet van Chili Pol Pot van Cambodja Sitiveni Rabuka van Fiji France Albert Rene van de Seychellen Efraín Ríos Montt van Guatemala António de Oliveira Salazar van Portugal Mohammed Siyad Barre van SomaliëJozef Stalin van de Sovjet-Unie Hadji Muhammad Soeharto van Indonesië Francisco Solano López van Paraguay de Familie Somoza van Nicaragua Alfredo Stroessner van Paraguay Hideki Tojo van Japan Rafael Trujillo van de Dominicaanse Republiek Tito van Joegoslavië Getúlio Vargas van Brazilië Jorge Videla van Argentinië Jigme Singye Wangchuck van Bhutan Mao Zedong van China Todor Zjivkov van Bulgarije Mohammed Zia-ul-Haq van Pakistan Omar Bongo van Gabon Zine El Abidine Ben Ali van Tunesië Hosni Moebarak van Egypte Than Shwe van Myanmar Moammar al-Qadhafi van Libië

• Hebben dit soort figuren gemeenschappelijke kenmerken?

• Ja: Narcisme, Agressie,

• Zwakke gewetensfunctie,

• Paranoïde,

• Goed organisatievermogen,

• Creativiteit, Intelligentie, Identificatie met referentiegroep

Dictatuur is een vorm van heerschappij, een –cratie

• Dictatuur is een vorm van heerschappij, een –cratie

• Ook, niet geheel terecht, als autocratie aangeduid

• Andere vormen van heerschappij die er op lijken:

• Monarchie, aristocratie, meritocratie, tirannie, eenpartijstaat, Oligarchie, totalitarisme

• In het oude Rome bestond het instituut van de Dictator

• Ingesteld bij begin republiek (501BC- 36 BC)
• Tijdelijk (max 6 maanden) bij noodsituaties
• Geen duaal management: 1 persoon ultieme besluitvormer
• Tijdens maar ook na functie onschendbaar
• Mocht niet paardrijden in Rome
• Was in feite terugkeer naar gehaat maar kennelijk soms efficiënt koningschap

In de analyse van dictatuur horen geen waardeoordelen

• In de analyse van dictatuur horen geen waardeoordelen

• Dictatuur is een vorm van machtsverdeling

• Macht wordt eerder gegeven dan genomen

• Macht heeft natuurlijke, evolutionair te verklaren aspecten en aangeleerde, cultureel te verklaren aspecten

• Beide zijn verweven, maar het is nuttig ze apart te bezien

• Een dictator kan niet in een vacuüm opereren, hij heeft een apparaat en steun van een deel van de bevolking nodig

• De vraag waarom mensen met een dictator tevreden kunnen zijn verdient nadere beschouwing (Wunschloses Ungluck)

• Staatsmacht berust steeds op een organisatie

• De staatsgreep dus ook

NATUUR

• NATUUR

• Voortplanting

• Kinderzorg

• Erbij horen

• Verkennen

• Status

• Agressie

• Communicatie

• Eten/Drinken

• Voorraad maken

• Territorium maken

• Jagen

• Bouwen

• Ruilen

• Lichaamsverzorging

• Uitrusten

• Migratie

• Spel

Bij dieren: Dominantiehiërarchie, Secundaire geslachtskenmerken, Aparte hiërarchieën voor mannen en vrouwen, Onderwerping

• Bij dieren: Dominantiehiërarchie, Secundaire geslachtskenmerken, Aparte hiërarchieën voor mannen en vrouwen, Onderwerping

• Bij mensen: Koning, Keizer, Admiraal, Ambitie, Body Building, Competitie, Respect, Leiderschap, Dictatuur, Regering, Ontzag, Gehoorzaamheid, Mercedes, Armani, Gucci, Aristocratie, Overtref de buren, Ondergeschiktheid, Pesten, Machtsstrijd, Arrogantie

• In spelvorm: Alle competities: voetbal, hockey, bridge, golfen, Alpinisme, Bekvechten, Politiek, Debatteren

• Maatschappelijk gevolg: Hiërarchische organisaties, Monarchie, Ratrace, Competitiemaatschappij, Statusindustrie, Sport, Miss verkiezingen, Top 10/50/100 etc, Rijtjes

• Regulering door cultuur: Informeel: nauwelijks, Formeel: sterk

NATUUR

• NATUUR

• Niets dierlijks is ons vreemd

• Instincten en emoties
• Hedonisme
• Langzame ontwikkeling

• Samenleving: Gemeinschaft

• Behoefte aan erbij horen
• Groepsdoelen
• Plicht; Eer; Traditie
• Conservatief; Stabiliteit
• Religie; Magie
• Strong ties

• Specifieke reacties op crisis

• Sociale steun zoeken/geven
• Toename cohesie
• Strijd zoeken met vijand
• Mensen doen het werk

Moderne dictaturen werden vnl in niet-moderne samenlevingen aangetroffen

• Moderne dictaturen werden vnl in niet-moderne samenlevingen aangetroffen

• Kennelijk is de basis van een dictatuur het gevoel van Gemeinschaft

• In moderne samenlevingen verliest de natiestaat ietwat aan belang

• De eenheden die er wel toe doen, grote internationale organisaties, streven in sterke mate naar charismatisch leiderschap

• Misschien is het biotoop van de dictator zich aan het verplaatsen?

Ze reguleren de gezags- en machts-verhoudingen, zodat er tijd overblijft voor andere dingen

• Ze reguleren de gezags- en machts-verhoudingen, zodat er tijd overblijft voor andere dingen

Als het over macht gaat zijn we snel verblind:

• Als het over macht gaat zijn we snel verblind:

• Door grootte

• Door mooie kleuren

• Door indrukwekkende displays

• Door angstaanjagendheid

• Door opvallendheid

Waarneembare kenmerken belangrijk (uiterlijk, gedrag, relaties, geslacht, ras)

• Waarneembare kenmerken belangrijk (uiterlijk, gedrag, relaties, geslacht, ras)

• Voor ieder groepslid een eigen gegeneraliseerd verwachtingsniveau

• Gedrag is belangrijk: Prestaties (=evaluatie) maar ook groepsgerichtheid (=wat bepaalt in hoeverre je vertrouwd wordt)

• Informele status wordt door collega’s gegeven, Formele door superieuren

• H status leden mogen meer, maar eisen zijn ook hoger (status liability)

Beloven

• Beloven

• Belonen

• Bedreigen

• Straffen

• Geweld gebruiken

• Groepsdruk

• Manipuleren

• Fait accompli

• Feiten verbergen

Macht verhoogt zelfvertrouwen en stimuleert daarom de approach kant van het fight-flight mechanisme

• Macht verhoogt zelfvertrouwen en stimuleert daarom de approach kant van het fight-flight mechanisme

• Macht neigt er naar regels te overtreden en regels zijn de basis van de moraal

• Macht roept bij anderen ondergeschikt gedrag op, dat niet tot ontzag voor hen leidt

• Mensen hebben de neiging over grenzen heen te gaan. Een machtige kan al meer, maar gaat daardoor verder

• Al dit soort effecten werkt zowel op korte als op lange termijn

Zo lang de mensheid bestaat bestaat leiderschap

• Zo lang de mensheid bestaat bestaat leiderschap

• Het ziet er niet naar uit dat dat binnenkort overgaat

• Leiderschap is een interessant fenomeen

• Daarom zit u hier

• En sta ik u in te leiden

• Er is in de loop der historie en door een hoop historici ontzettend veel discussie over leiderschap gevoerd

• Dat blijkt bijvoorbeeld uit de taal

• Het wijdst verbreide Nederlandse woord is: BAAS

• Naast baas kennen we:

Er zitten aan leiderschap twee kanten

• Er zitten aan leiderschap twee kanten

• Het GEVEN en het NEMEN van MACHT

• Wat is macht eigenlijk?

• @ De mogelijkheid om een ander iets te laten doen wat hij anders niet gedaan zou hebben

• Vb: Hard werken, Vechten, Met je naar bed gaan, Vluchten, Goed presteren als elftal, Een mode decreteren, Een braaf kind van je vader zijn, Uitvluchten zoeken, Bidden, Geld geven, Gecoördineerd muziek maken, Voor het stoplicht stoppen, Betalen bij de kassa, Je hoofd op het hakblok leggen, Corvee, Antwoorden, Teveel of te weinig drinken, Binnen niet roken, Dankje zeggen, Stram paraderen, Meedoen aan een demonstratie, Soldaat worden, Doden

Hitler: Leider zijn betekent in staat zijn massa's in beweging te brengen

• Hitler: Leider zijn betekent in staat zijn massa's in beweging te brengen

• Ho Chi Minh: Mensen gebruiken is als hout gebruiken. Een goed ambachtsman kan elk soort hout gebruiken, of het nu groot of klein is, krom of recht

• Eisenhower: Leiderschap is beslissen wat moet gebeuren en dan anderen zo ver krijgen dat het willen doen

• Truman: een leider kan andere mensen zo ver krijgen dat ze doen wat ze niet wilden doen, en het nog leuk vinden ook

• Disraeli: Ik moet de mensen volgen. Ik ben immers hun leider

• Ford: De vraag wie de baas moet zijn is als de vraag wie bas moet zingen in een kwartet

• Bonaparte: Een leider is een handelaar in hoop

De leider trekt alle aandacht, in de pers, in het dagelijks leven en zelfs in de wetenschap

• De leider trekt alle aandacht, in de pers, in het dagelijks leven en zelfs in de wetenschap

• Toch zouden we liever naar de volgelingen moeten kijken, want:

• MACHT WORDT GEGEVEN

• Macht berust op coalities

• Veel mensen hebben een talent voor ondergeschiktheid

• Minder mensen hebben talent voor leidinggeven

• Veel mensen vinden verantwoording griezelig

• Mensen identificeren zich makkelijk met een machtige (charismatisch leiderschap)

Basisidee

• Basisidee

• Mens heeft ingeboren sociale mechanismen
• Deze komen helder tot uiting in de “oerhorde”
• Moderne groepen vertonen nog vele kenmerken van oerhorde

• Uitgangseisen

• Leider heeft of verwerft bijzondere competenties in woord en daad en fascinatie met idee
• Leider heeft Narcistische persoonlijkheid
• Leider heeft voor alle onderschikten persoonlijke belangstelling
• Leider is minder geïnteresseerd in omgang met hogeren of gelijken

• Ontwikkeling

• Op grond van zijn competenties verwerft leider crediet
• Leider heeft door Narcisme grote behoefte aan zelfbevestiging
• Crediet wordt door leider gezien als steun voor narcistische keuze
• Volgers merken dat hun steun de leider sterker maakt
• Volgers beginnen zich door libidineuze mechanismen te identificeren met leider
• Deze identificatie bevestigt narcistische keuze verder

• Gevolgen:

• Door identificatie wordt wens leider als eigen wens gevoeld
• Leider wordt steeds sterker
• Elke volger heeft idee van persoonlijke band met leider

Macht is een onontkoombaar gegeven in samenlevende soorten

• Macht is een onontkoombaar gegeven in samenlevende soorten

• Het wordt gereguleerd middels primitieve normsystemen: Dominantiehierarchie of territorium

• Vandaar dat machtsverhoudingen bij mens en dier op natuurlijke wijze gereguleerd worden (vgl De Waal, Chimpanseepolitiek)

• Op basis van die natuur ontstaan bij mensen vele, vele culturele variaties

• Dictatuur is er een van

• Omdat dictatuur weinig ruimte laat voor tegenmacht, wordt het snel als onrechtmatig en onrechtvaardig gezien

• Wonderlijk genoeg vooral door buitenstaanders