- 13 -
ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX
tarixi hadisədə
mikroskopik həddə də olsa, erməni iddialarına hər hansı bir
uyğunluq və ya orada informasiya boşluğu varsa, yenə də fantastik ehtimallarla,
salnaməçilərin təhrif edilmiş qənaətləri ilə, mövcud olmayan tarixçilərin sitatları
ilə zənginləşdirilir. Bu zaman isə yalnız Ermənistanın qapalı arxivlərində
saxlanılan, orijinal nüsxələri isə guya qondarma “erməni soyqırımı” zamanı
yandırılan salnamə surətlərindən çıxarışlara istinad edilir. Buna misallar isə
istənilən qədərdir. Məsələn, akademik Suren Ayvazyan 1998-ci ildə Moskvada
işıq üzü görmüş “Rusiya tarixi. Erməni izi” kitabında qədim ermənilərin
hətta Misiri işğal edərək buraya “ali ari mədəniyyətini” gətirmələrini, hətta
hakimiyyətdə erməni fironlarının əyləşdiklərini iddia edərək, istinad nöqtəsi
kimi antik salnaməçi Manefonun aşağıdakı sitatını “olduğu kimi” göstərmişdir:
“Eramızdan əvvəl 1710-cu il idi (diqqət edin, bunu eramızdan əvvəl yaşamış
tarixçi yazır!)
. Misirin sərhədləri qorxunc təhlükə ilə üzləşmişdi… Yadelli
qoşunlar vulkanların püskürdüyü, böyük Ararat dağının ucaldığı ölkədən
gəlmişdilər…”.
3
Qısası, qədim məsəldə deyildiyi kimi, “bardağa yox, onun içindəkinə
baxmaq lazımdır”. Ermənilər gerçəkliklərə “ehtimal və nisbilik nəzəriyyələrinin
sintezi” prizmasından yanaşma ilə tarixşünaslığa alternativ bir janrın - absurd
tarixşünaslıq ənənəsinin təməlini qoymuşlar. Bu illüziyada Cənubi Qafqazın,
Orta və Yaxın Şərqin, Mərkəzi Asiyanın, hətta Avropanın bəxti gətirməmiş,
onların tarixi tanınmaz dərəcəyə salınmışdır. Xalqlar, dinlər və ayrı-ayrı insan
qrupları məkan və zaman fərqi bilmədən bir dövrdən digərinə, bir coğrafi
ərazidən başqasına asanlıqla
teleportasiya edilir, hadisələr tanınmaz hala
salınaraq xronoloji, tarixi, linqvistik və etnoloji kazuslar yaradılır. Nəticədə, ilk
erməni xristian icmaları, xristian dini rəmzləri İsa Məsihin mövludundan xeyli
əvvəl yaranır və yayılır, İncilin hələ yazılmadığı dövrdə ondan sitatlar gətirilir,
bir xalq özü-özünü işğal və sonra da azad edir, cani qətlə yetirdiyi günahsız
insanlardan bir neçə yüz il əvvəl dünyasını dəyişir, böyük qəhrəmanlar isə
hələ doğulmamışdan öncə misilsiz şücaətlər göstərərək, canlarını döyüş
meydanında Uca Rəbbə tapşırırlar.
Təbii ki, bu absurd teatrının baş personajları
da, dramaturqları da, rejissorları da, aktyorları da məhz erməni salnaməçiləri və
müasir tarixçiləridir.
O da yaxşı məlumdur ki, tarix səmasında erməni imicmeykerlərindən ibarət
“bürcün” ən parlaq, bəlkə də ən günahsız və ən təhrif olunmuş “ulduzu” salnaməçi
Movses Xorenatsidir. Bu tarixçinin həyatı və fəaliyyəti, yaşadığı dövr əsərlərinin
mətnləri qədər sirr və müəmmalar içərisindədir. Müxtəlif mənbələrdə onun həyatı
barədə yazılanlara, eləcə də əsərlərindəki hadisələrin xronologiyasına inansaq,
3 Айвазян С. “История России. Армянский след”, Москва, 1998
- 14 -
ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX
onun az qala ümumiləşdirilmiş mifik personaj olması və nə az,
nə də çox, təqribən
350-400 illik fərqi əhatə edən bir dövrdə, V-VIII əsrlər arasında yaşayıb-yaratması
haqqında fərqli ehtimallar irəli sürülməkdədir. Elə son dəqiqləşdirmələr də onun
doğum-ölüm tarixinin VIII əsr olduğunu təsdiqləməkdədir. M.Xorenatsinin
qələmindən çıxan “Tarix” əsərinin mətni təqribən doqquz yüz il sonra - XVII əsrdə
o dərəcədə təhrif olunmuşdur ki, saxtakarlar ərinməyib oraya hətta IX yüzillikdə
baş vermiş olayları və salnaməçinin həmin hadisələrə “obyektiv münasibətini”
də daxil etməkdən, əsərin adını isə “Ermənistan tarixi”nə çevirməkdən
çəkinməmişlər. Təsadüfi deyil ki, Qərb tarixçilərindən Avqust Karier hələ 1896-
cı ildə M.Xorenatsinin əsərlərindəki faktoloji uyğunsuzluqları, saxtakarlıqları
nəzərə alaraq yazırdı:
“Qədim erməni tarixçilərinin məlumatına inanmaq
savadsızlıqdır. Bu məlumatların böyük hissəsi uydurmadır”.
4
Saxtakarları bir ideya birləşdirirdi: ən
müxtəlif üsullarla Anadoluya, Cənubi
Qafqaza gəlmə olan hayların mifik salnamələrini regionun qədim dövlətlərinin
və xalqlarının gerçək tarixləri ilə bağlamaq, “protoermənilərin” digər etnoslar
üzərində dominantlığını, bu torpaqlara, əski maddi-mədəni irsə mülkiyyət
hüquqlarını sübuta yetirmək üçün yaratdıqları “alternativ tarixi” ictimai fikrə
nüfuz etdirmək. Məhz bu baxımdan həm Movses Xorenatsini,
həm də Ovanes
Drasxanakertsini tarix saxtakarlarının ilk və ən böyük qurbanları adlandırmaq
lazımdır. O da maraqlıdır ki, onların salnamələrinin mətnlərindən savayı adları
da (“Tarix”) sonradan təhrif olunaraq, ən yaxşı halda “erməni tarixi” kimi
deyil, “Ermənistan tarixi” başlığı ilə təqdim edilmişdi. İnsafən, V-VI əsrlərdə
ermənilərin Favstos Buzand, Lazar Parpetsi kimi böyük tarixçiləri də olmuşdur.
Amma məlum səbəblər üzündən onlar Movses Xorenatsi kimi geniş populyarlıq
qazana bilməmişlər. Çünki, Favstos öz salnaməsində xəzər, hun, saka-skif və
kasplara (kaspilərə) geniş yer vermiş, Lazar isə alban və hayları (erməniləri)
müxtəlif ərazilərdə yaşayan, fərqli dilə, mədəniyyətə
malik olan xalqlar kimi
tanıtmışdı. Bəlkə də buna görə Favstosun külliyyatının yalnız III və IV cildləri
dövrümüzədək salamat gəlib çatmışdır…
Hər bir müstəqil dövlətin aparıcı rəsmi rəmzləri – atributları var və onların
sırasına bayraq, gerb, üzərlərindəki tanınma-fərqləndirmə nişanları daxildir.
Bu rəmzlər bir tərəfdən konkret dövlətin suverenliyi, quruluşu, malik olduğu
dəyərlər barədə lakonik məlumat verməklə yanaşı, təsvir elementlərinin dili ilə
onun özünəməxsus xüsusiyyətlərini, keçdiyi tarixi yolu və mədəniyyətini də
ifadə edir. Dövlət rəmzi mahiyyət etibarı ilə xalqın
milli dövlətçilik tarixinin
göstəricisi və təsdiqidir. Erməni xalqında birmənalı olaraq, nə etnik simvol,
nə də milli dövlətçilik rəmzləri vardır. Əgər olubsa, onun tarixi mənbəyini və
4
Гурбанов А. “Сказки армянских “мудрецов”, Баку, 2005