30 oktyabr 2015-ci il
http://www.amu.edu.az
7
Səyyarə xanım 1933-cü il yanva-
rın 22-də Qax rayonunun məşhur
İlisu kəndində qulluqçu ailəsində
anadan olmuşdur. Atasının işi ilə
bağlı Bakıda yaşamalı olan gənc qız
1950-ci ildə 132 saylı məktəbi bitirib,
Azərbaycan Dövlət Universitetinin
(indi BDU) filologiya fakültəsinə daxil
olur. 1954-cü ildə universiteti uğurla
bitirən Səyyarə bir müddət müəllim
işləmiş, ailə qurmuş, 1962-ci ildə
Azərbaycan dövlət Pedaqoji İnstitu-
tunun Azərbaycan dilçiliyi kafedrası-
nın aspiranturasına daxil olmuşdur.
Səyyarə xanım namizədlik disser-
tasiyasını müdafiəyə təqdim etdikdən
sonra–1965-ci ildə Azərbaycan
Tibb İnstitutunun Azərbaycan və
rus dilləri kafedrasına müəllim
vəzifəsinə göndərilib. O, 1966-cı
ildə elmlər namizədi alimlik dərəcəsi
almaq üçün “Qax rayon şivələri”
mövzusunda dissertasiyasını uğur-
la müdafiə edib. 1969-cu ildə gənc
müəllimə yüksək etimad göstərilərək
Azərbaycan dili və rus dilləri kafed-
rasına rəhbərlik etmək tapşırılıb.
S.Mollazadə 2008-ci ilədək həmin
vəzifəni ləyaqətlə yerinə yetirib.
(Kafedraya rəhbərlikdən o, öz xa-
hişi ilə gedib). Müdir işlədiyi 40 ilə
yaxın müddət ərzində Azərbaycan
dilinin rus bölməsində, rus dilinin
Azərbaycan bölməsində tədrisinin
elmi-nəzəri
və
tədris-metodiki
problemləri ilə bağlı tədbirlər həyata
keçirmiş, dərslik, dərs vəsaiti, proq-
ram, əyani vasitələr və savadlı kadrlar
hazırlanmasında köklü dönüş yarat-
mışdır. (Professor S.Mollazadə 10-
dan çox elmlər namizədi hazırlamış-
dır). 1984-cü ildə ayrıca Azərbaycan
dili kafedrası yaradıldıqdan sonra
bu işlər daha da genişləndirilmiş,
ana dilimizin ikinci dil kimi tədrisinin
mühüm məsələləri diqqətdə saxla-
nılmışdır. Səyyarə xanım kafedraya
təkcə müdirlik etməmişdi; işçiləri
özünə övlad, bacı, qardaş bilərək
onların qayğılarını öz dərd-səri kimi
qəbul edirdi. Kafedrasını ikinci ailəsi
bilən Səyyarə xanım ömrünün sonu-
na kimi beləcə qalmış, 2012-ci ildən
istirahətdə olsa da, kollektivlə əlaqəni
kəsməmişdi. Bütün bunlara görə də
kafedrada həmişə işgüzar mühit ol-
muş, əməkdaşlar Səyyarə xanımı
özlərinin səmimi məsləhətçisi, qay-
ğıkeş himayədarı bilmişlər.
Elmi araşdırmanı özünün vacib
həyat amalı hesab edən S.Mollazadə
1970-ci ildən dilçilikdə çətin
sahələrdən sayılan toponimiya üzrə
gərgin tədqiqatlar aparmış, 1979-cu
ildə “Azərbaycanın Şimal rayonla-
rının toponimiyası” adlı dissertasi-
yasını müdafiə etmişdir. Filologiya
elmləri doktoru alimlik dərəcəsi alan
dosent S.Mollazadə 1988-ci ildə ka-
fedranın professoru vəzifəsinə seçil-
mişdir.
Bacarıqlı təhsil və elm təşkilatçısı
olan S.Mollazadə tədqiqatçılıq işin-
dən bir an da kənarda qalmamışdı.
O, 150-yə yaxın məqalə, dərslik,
monoqrafiya, publisist yazı müəllifi
idi. Səyyarə xanımın Respublikada
keçirilən dilçiliyə aid elmi konfrans-
lardakı çıxışlarını mütəxəssislər
dərin maraqla qarşılayardılar. Pro-
fessor S.Mollazadə keçmiş SSRİ-
nin Moskva, Kiyev, Tiflis, Ufa, Le-
ninqrad, Volqoqrad, Daşkənd kimi
şəhərlərində, qardaş Türkiyədə elmi
ezamiyyətlərdə olmuşdu. Səyyarə
xanımın Azərbaycan toponimiya-
sına aid çoxsaylı araşdırmalarının
nəticələrindən 2000-ci ildə nəfis
şəkildə nəşr olunmuş “Azərbaycan
toponimlərinin ensiklopedik lüğəti”
kitabında geniş istifadə edilmişdir.
Respublika ziyalıları arasında
dərin nüfuz sahibi olan Səyyarə xa-
nım uzun müddət bir çox elmi şu-
raların, komissiyaların üzvü kimi iş
aparmışdır. Azərbaycan dilinin ümu-
mi məsələlərinə və daha çox onoma-
logiyaya aid 10-larla namizədlik və
doktorluq dissertasiyasının rəsmi op-
ponenti olmuş, öz elmi mülahizələri
ilə elmimizin inkişafına layiqli kömək
etmişdir.
Professor S.Mollazadə işlədiyi
kollektivdə böyük nüfuz sahibi idi,
onun şərəfli və təmənnasız zəhməti
daim qiymətləndirilmiş, dəfələrlə Uni-
versitet rektorunun Fəxri Fərmanına
və mükafata layiq görülmüşdür.
Səyyarə xanım gözəl ailə başçısı idi:
onun övladları ölkəmizin fəal ziyalıla-
rı, vətənpərvər vətəndaşlarıdır. Ürəyi
vətəninə, millətinə, işlədiyi kollektivə
sonsuz məhəbbətlə dolu xalqımızın
bu vətənpərvər qızının əziz xatirəsi
bizim qəlbimizdə əbədi yaşayacaq-
dır.
Allah rəhmət eləsin, qəbri nurla
dolsun!!
Tibbi profilaktika fakültəsinin
dekanlığı və Azərbaycan dili kafedrası
Səyyarə Məmməd qızı Mollazadə
Azərbaycan elminə ağır itki üz vermişdir. Oktyabrın 19-da filologiya
elmləri doktoru, professor S.Mollazadə uzun sürən xəstəlikdən sonra
dünyasını dəyişib.
Azərbaycan Tibb Uni-
versitetinin
mü ali-
cə-profilaktika,
pe-
diatriya, tibbi-profilaktika
fakültələri üçün stoma-
tologiya kafedrası uzun
il lərdən bəri fəaliyyət
göstərməsinə
baxma-
yaraq bu sahədə mü-
vafiq
dərsliyin
olma-
ması fənnin tədrisində
və tələbələr tərəfindən
m ə n i m s ə n i l m ə s i n d ə
müəyyən çətinliklər yara-
dırdı.
Doğrudur,
ATU-nun
sto ma tologiya
fakültəsi
tələbələrinin tədris proqra-
mına uyğun şəkildə yazılmış terapevtik, ortopedik, cərrahi
stomatologiyaya aid dərsliklər mövcuddur, lakin müalicə-
profilaktika, pediatriya, tibbi-profilaktika fakültələri
tələbələrinin proqramları stomatologiya fakültəsi
tələbələrinin proqramlarından bir qədər fərqləndiyinə görə
həmin fakültələrin tələbələri üçün xüsusi dərsliyin yazıl-
masına ciddi ehtiyac var idi.
Bu ehtiyacı ödəmək məqsədilə kafedranın müdiri profes-
sor T.Hüseynova və müəllimlər–T.Talıbova, R.Şadlinskaya
tərəfindən qələmə alınan və bu günlərdə işıq üzü görən
Azərbaycan dilində «Stomatologiya» adlı ilk dərslik bu
sahədə tibb təhsilinin tədrisini yaxşılaşdırmaq üçün məq-
sədəuyğun hesab edilən mühüm bir yenilikdir.
Hal-hazırda çapdan çıxmış 188 səhifədən ibarət «Stoma-
tologiya» dərsliyi müalicə-profilaktika, pediatriya, tibbi-
profilaktika fakültələrinin tələbələri üçün nəzərdə tutulmuş
plan və tədris proqramının tələblərinə tam cavab verərək
mövzuların yığcamlığı və konkretliyi ilə diqqəti cəlb edir.
Kitab «Ön söz»dən, «Giriş»dən, stomatologiya elminin
inkişaf tarixinə aid məlumatdan və 16 fəsildən ibarətdir.
Beləliklə, Azərbaycan Tibb Universitetinin müalicə-pro-
fil aktika, pediatriya, tibbi-profilaktika fakültələri üçün
ilk dəfə təqdim olunan «Stomatologiya» dərsliyindən sto-
matologiya fakültəsinin tələbələri, rezidentlər, həkim-
stomatoloqlar və müxtəlif profilli həkimlər də istifadə edə
bilər.
Esmira xanım TARIVERDİYEVA,
dosent
ÜMUMİ PROFİLLİ STOMATOLOGİYAYA
AİD DİLİMİZDƏ İLK DƏRSLİK
Vərəmə yoluxma nəticəsində
ölüm halları 1990-cı ildən təxminən
iki dəfə azalıb. Buna baxmayaraq,
hələ də bu təhlükəli xəstəlik hər
gün 4 min 400 nəfərin həyatına
son qoyur.
AZƏRTAC xəbər verir ki,
bu barədə Dünya Səhiyyə
Təşkilatının
(DST)
hesabat
məruzəsində bildirilir.
“Hesabat göstərir ki, vərəmlə
mübarizə üzrə həyata keçirilən
tədbirlər
uğurlu
nəticələrə
gətirib”,-deyə DST-nin Baş di-
rektoru Marqaret Çan bildirib.
Onun sözlərinə görə, nailiyyətlər
çox təsirlidir, amma bu epide-
miyanın kökünü kəsmək üçün
tədqiqatlara sərmayə qoyuluşu-
nu artırmaq lazımdır.
Məruzə müəllifləri qeyd ediblər
ki, xəstəliklə mübarizədə ən
nəzərəçarpan irəliləyiş 2000-ci
ildən sonra müşahidə olunub.
Belə ki, 2000-ci ildən 2015-ci
ilədək olan dövrdə vərəmin mü-
asir diaqnostikası və müalicəsi
nəticəsində 43 milyon insanın
həyatını xilas etmək mümkün
olub. Amma uğurlara baxma-
yaraq, vərəm dünya səhiyyə
sistemində hələ də ciddi təhlükə
yaradır.
Əziz
Əliyev
adına
Azərbaycan Dövlət Həkimləri
Təkmilləşdirmə
İnstitutunun
(ADHTİ) rektoru, professor
Nazim Qasımov Qazaxıstanda
səfərdə olub.
ADHTİ-dən
AZƏRTAC-a
bildirilib ki, səfər çərçivəsində
N.Qasımov
Qazaxıstan
Davamlı Tibbi Təhsil Uni-
versitetinin rektoru Qalım-
jan Toqizbayevlə görüşüb.
Görüşdə hər iki tərəf arasın-
da əməkdaşlıq perspektivləri
müzakirə olunub və sonda
anlaşma memorandumu im-
zalanıb.
Qazaxıstan Səhiyyə Nazirli-
yinin Ali Səhiyyə Məktəbinin
(QASM) rektoru Janna Alma-
tayeva ilə keçirilən görüşdə
hər iki ali tibb müəssisəsinin
təcrübələri və fəaliyyətləri
haqqında danışılıb, tərəflər
arasında elmi-təcrübi müba-
dilə və birgə layihələrin
həyata keçirilməsinin inkişaf
yolları müzakirə olunub. Ye-
kunda ADHTİ ilə QASM ara-
sında anlaşma memorandu-
mu imzalanıb.
Hər iki sənəd həkimlər
üçün
ixtisaslaşma
və
təkmilləşdirmə proqamlarının
hazırlanması, elmi və prakti-
ki tədbirlərin keçirilməsi, tibbi
təhsilin əsas komponentlərini
həyata keçirən mütəxəssislər
arasında təcrübə mübadiləsi
və s. məsələlərlə bağlı birgə
əməkdaşlığın
qurulmasını
özündə əks etdirir.
Son 25 il ərzində vərəmdən ölüm
halları iki dəfə azalıb
Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında tibbi
təhsil sahəsində əlaqələr genişlənir
http://www.amu.edu.az
30 oktyabr 2015-ci il
Payız etüdləri
u
Hər birimiz qolu sallanmış
(hərəkətsiz), ayağını çəkə-çəkə
yeriyən insanları görəndə istər-istəməz
bunların cavan yaşdan əlil olmasına görə heç
olmasa heyfslənirik...
Sirr deyil ki, iflicin əsas səbəbi insultlardır.
Bu xəstəliyə düçar olanların yaşı cavan-
laşır və sayı artır. Azərbaycan əhalisinin
ölüm səbəblərinin birincisi ürək-damar
xəstəlikləri olaraq qalır–buna isə beyin qan-
damar xəstəlikləri və insult aiddir.
İnsult beyin qan dövranının kəskin po-
zulması, yəni beyni qidalandıran damar-
lardan birinin və ya bir neçəsinin tamlı-
ğının pozulması, daralması (spazmı) və
ya tutulmasıdır. Ağır gedişli insultlar-
dan sonra baş beyin funksiyasının yal-
nız qismən bərpa olunması tez-tez rast
gəlinən reallıqdır.
Bu xəstəlik hər yaşda
və hər anda baş verə bilər (S.Davis, 2013).
Hər il yer kürəsində 16 milyon nəfərdə in-
sult baş verir və bunların 7 milyonu ölümlə
nəticələnir
(www.worldstrokecampaign.org).
İnsult müvəqqəti əmək qabiliyyətinin
itirilməsi
və
əlilliklə
nəticələndiyinə görə aktual
tibbi-sosial problem olaraq
qalır. Bu xəstəlik hər yaşda
və hər anda baş verə bilər.
Elə buna görə ötən il İstan-
bulda 9-cü Ümumdünya İn-
sult Konqresində ilk dəfə
insult xəstələrin hüquqlarına
aid sənəd təqdim olunub. Bu
sənəd artıq əksər ölkələrdə
dəstəklənib.
Bu sənəd artıq
əksər ölkələrdə dəstəklənib və
bunun əsas bəndlərini həyata
keçirmək üçün tibbi ictimayyət ardıcıl atdım-
lar atır. Bu qanun layihəsi 3 növ hüquqdan
ibarətdir:
1. İnsult xəstəliyi zamanı ən yaxşı müalicə
almaq hüquqü.
2. İnsult xəstəliyi haqda məlumatlı olub,
ona hazır olmaq hüquqü.
3. Bərpa dövründə dəstək görmək hüqu-
qü.
Bu məqsədlərə uyğun təşkilatımız
tərəfindən 5 il ərizində mütəmadi aparılan
müxtəlif cəhdlər: elmi-praktik konfransların
keçirilməsi, həkimlər üçün treninqlər, İnsulta
Qarşı Milli Proqramın təqdimatının səhiyyə
strukturları tərəfindən rəsmi dəstəklənir.
Dilarə GÜLABLI,
İnsultla Milli Mübarizə Assosiasiyası
İB-nin idarə heyətinin sədri
Mehdiyeva Hədiyə Mehti qızına 2010–cu ildə Azərbaycan Tibb
Universiteti tərəfindən mikrobiologiya ixtisası üzrə verilmiş inter-
natura vəsiqəsi itdiyi üçün etibarsız sayılır.
Məmmədova Lalə Cümşüd qızına 1985-ci ildə Azərbaycan Tibb
Universiteti tərəfindən pediatr ixtisası üzrə verilmiş internatura
vəsiqəsi itdiyi üçün etibarsız sayılır.
Stomatologiya fakültəsinin III kurs, 741
a
qrup tələbəsi Camalo-
va Nuriyyə Muxtar qızının adına verilmiş tələbə bileti itdiyi üçün
etibarsız sayılır.
Əczaçılıq fakültəsinin IV kurs, 890
b
qrup tələbəsi Zəki Səmir
Ali oğlunun adına verilmiş qiymət kitabçası itdiyi üçün etibarsız
sayılır.
Stomatologiya fakültəsinin V kurs, 795
b
qrup tələbəsi Ali Attar
Fadil oğlunun adına verilmiş qiymət kitabçası itdiyi üçün etibarsız
sayılır.
I müalicə-profilaktika fakültəsinin IV kurs, 102
a
qrup tələbəsi
Qədirov Əli Məzahir oğlunun adına verilmiş tələbə bileti itdiyi
üçün etibarsız sayılır.
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin iqtisadiyyat və sənaye
fakültəsinin III kurs, 198-ci qrup tələbəsi Muxtarov Murad Azər
oğlunun adına verilmiş tələbə bileti itdiyi üçün etibarsız sayılır.
I müalicə-profilaktika fakültəsinin VI kurs, 168
a
qrup tələbəsi
Soltanova Ayşən Ayxan qızının adına verilmiş tələbə bileti itdiyi
üçün etibarsız sayılır.
Baş redaktor
ELDAR İSMAYIL
Müəlliflərlə redaksiyanın
mövqeyi üst-üstə düşməyə bilər.
Əlyazmalar geri qaytarılmır.
Qəzet “Təbib” qəze ti nin
kompyuter mər kə zində yığılır,
səhi fə lənir, “Bəxtiyar-4” İKŞ-də
çap olunur.
Ü N V A N I M I Z:
Mərdanov qardaşları - 100
2-ci mərtəbə,
Tel.: 595-24-97
tabibqazeti@gmail.com
Lisenziya Н - 022633
İndeks -0269
Sayı 4000
Sifariş: 266
Gündəlik geyimlərin toxumalarında sağlamlıq üçün
təhlükəli kimyəvi maddələr gizlənib.
AZƏRTAC svopi.ru saytına istinadla xəbər verir ki,
İsveç alimləri 60 ədəd müxtəlif növ parçanı testdən
keçirdikdən sonra bu qənaətə gəliblər. Tədqiqat üçün
toxuculuq sənayesində istifadə olunan parçalar seçilib.
Təhlillər nəticəsində məlum olub ki, parçalarda mindən
çox kimyəvi maddə var. Bu maddələrin təsiri insanlar-
da dəri xəstəliklərinin, eləcə də allergiyaların yaranması
riskini artırır. Hətta paltarların yuyulması belə insanlara
həmin maddələrin zərərli təsirlərindən yaxa qurtarmağa
kömək etmir.
Alimlər kimyəvi maddələrin insan orqanizminə mənfi
təsirinin qarşısını almaq məqsədilə tədqiqatları davam
etdirmək niyyətindədirlər.
2016-cı il yanvarın 7-də Hindistan Ticarət və Sənaye Palatası Federasiya-
sının təşkilatçılığı ilə Karnataka ştatının paytaxtı Banqalor şəhərində “İNDİA
PHARMA-2016” və “İNDİA MEDİCAL EXPO 2016” adlı sərgilər keçiriləcək.
Azərbaycan Respublikası Ticarət və Sənaye Palatasından AZƏRTAC-a
bildiriblər ki, sərgilərin əsas məqsədi Hindistanın əczaçılıq və tibb sahəsini
dünyaya tanıtmaqdan, tibbi avadanlıqların və dərmanların sərgilənməsi və
yeni investorların axtarışından ibarətdir. Sərgilər yanvarın 9-da başa çatacaq.
Sərgilərdə iştirak etmək istəyən Azərbaycan sahibkarları Hindistanın Bakıda-
kı səfirliyinə müraciət edə bilərlər.
Geyimlər sağlamlıq
üçün təhlükəli ola bilər
Azərbaycan sahibkarları Hindistanda səhiyyə sərgilərində iştirak edə
bilərlər
Dünya Səhiyyə Təşkilatı (DST)
tərəfindən hər il oktyabrın 29-u
Ümumdünya
İnsultla
Mübarizə
Günü kimi qeyd edilir. Bu təşkilatın
məlumatına görə, hər il Yer kürəsində
təxminən 16 milyon nəfərdə insult
baş verir və bunların 7 milyonu
ölümlə nəticələnir. Məhz buna
görə də insultla mübarizə gününün
keçirilməsi maarifləndirici tədbir
kimi zəruridir.
Adətən bu xəstəliyə tutulanların
üçdə biri ölür, qalanları isə əlilə çev-
rilir. Amma insultun qarşısını almaq
və xəstələrə yardım etmək müm-
kündür. Damarların tutulması baş
verən işemik insultdan sonra insan-
lar salamat qalsa da, əlilə çevrilir.
Əsas məsələ xəstəyə ilk 3-4 saat
ərzində yardım göstərməkdir.
Çoxları
insult
olduqlarını
bilmədikləri üçün ölürlər. İnsult
simptomları çox sadədir: insult olan
insan anlaqsız danışır, güləndə
ağız küncləri aşağı düşür, koordi-
nasiyası pozulur, ətraflarından biri
zəifləyir. Bu, təcili yardım çağırmaq
üçün yetərlidir.
İnsult riskinin olub-olmadığını
öyrənmək üçün mürəkkəb tədqi-
qatlar lazım deyil. Sadəcə yuxu
arteriyalarının ultrasəs müayinəsini
aparmaq, təzyiqi nəzarətdə sax-
lamaq, normal qidalanmaq və
siqaretdən uzaq durmaq lazımdır.
Üç əsas şey - hipertoniya, yüksək
xolesterin və bədənin artıq çəkisi
risk amilini artırır.
Həkimlərin qənaətinə görə, insult
xəstəliyinə qadınlarla müqayisədə
kişilərdə daha çox rast gəlinir.
İnsult keçirənlərin sayı 55 yaş-
dan sonra iki dəfə artır. Lakin
onu da qeyd edək ki, səhhətinə
biganə qalmayan hər bir insan
üçün bu xəstəlikdən qorunmaq
asandır. Zərərli vərdişlərdən uzaq
olan, düzgün qidalanan, sağ-
lam həyat tərzi keçirən, siqaret
və içkidən uzaq olanların insult
keçirmək riski, demək olar ki, sıfıra
bərabərdir. Vaxtlı-vaxtında həkim
müayinələrindən keçmək də vacib
şərtlərdəndir. Mütəmadi açıq hava-
da gəzmək, orta sürətlə gündə heç
olmasa yarım saat yerimək nəinki
insult riskini azaldır, həmçinin insa-
nın əmək qabiliyyətini artırır.
Mütəxəssislər belə hesab edirlər
ki, yarmalar, meyvələr və balıq in-
sult riskini 30 faiz azaldır.
İnsult xəstəliyinə qadınlarla müqayisədə
kişilərdə daha çox rast gəlinir
29 oktyabr ÜMUMDÜNYA İNSULTLA MÜBARİZƏ GÜNÜDÜR
Hər il yer kürəsində 16 milyon insult baş verir, bunların 7 milyonu ölümlə nəticələnir