Elektrikle çalişmalarda iŞ sağLIĞi ve güvenliĞİ Amaç

BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI TEKNİK ŞARTNAME

6.BÖLÜM

 

YILDIRIMDAN KORUNMA (YILDIRIMLIK) TESİSATI:

 

1- Yıldırıma karşı muhafaza edilecek binaların sınıflandırılması:

1. Grup : Patlayıcı maddelerin imali veya depolanması için kullanılan binalar.

2. Grup : Kolay yanıcı ve zor söndürülen maddelerin (kibrit, petrol, alkol, havagazı gi­bi imali istifi veya kullanılması için kullanılan depo ve binalar.

3. Grup : Tiyatro, cami, kilise, okul, üniversite binası, sergi binası, hapishane, fabrika; elektrik merkezi, su tevzi merkezi, büyük ticarethane, banka, kışla, depo, silo, otel, büyük han, demiryolu istasyon binası, mahkeme binası, müze, kütüphane gibi toplantı yerleri.

Bunlardan başka evvelce yıldırım düşen binalar ve bunların civarında bulunan inşaat ile, yangın tehlikesine maruz çatıları haiz olan binalar da bu grup dahilindedir.

4. Grup : 1 ila 3 No.lu gruplar haricinde olup yangın tehlikesine maruz çatıları haiz olmayan binalar.

5. Grup : İskeleti çelik, döşemeleri betonarme olup çatısı yanmayan malzemeden yapılmış ve çatı katında yangın tehlikesine maruz maddeler bulunmayan binalar.

 

2 - Yıldırımlık tesisatı:

2.1 - Köşe ve sırt gibi en çok yıldırım çarpmasına maruz kalan bina kısımları, ya kendileri yıldırımlık olarak kullanılacak yahut bunların üzerinden yıldırımlığa ait iletkenler geçecek veyahut da bu gibi kısımlar kendilerinden daha yüksekte bulunan bir yıldırımlığın muhafaza sahası içinde bulunacaktır.

2.2 - Yıldırımlık tesisatı, bütün tali kısımlarıyla birlikte binanın en yüksek yerlerin­ den toprağa kadar devamlı ve kesiksiz madeni bir yol teşkil edecektir. Bu madeni yol kafi bir kesitte olup, tahribata karşı kafi derecede dayanıklı olacaktır.

Mevcut havagazı, su ve kalorifer tesisatı ile binada bulunan madeni kısımlar toprak hat tına bağlanacaktır.

2.3 - Yıldırımlık tesisatı aşağıda yazılı kısımlardan meydana gelir :

A) Yıldırım yakalama tesisatı,

B) Çatı nakilleri,

C) İndirme nakilleri (desantlar),

D) Toprak elektrotu,

2.3.1- Yıldırım yakalama tesisatı:

2.3.1.1 - Yakalama tesisatı binanın en yüksek yerlerine konulacaktır. Yıldırım düşme sine müsait olan medeni yerler yıldırım yakalama tesisatı olarak kullanılacaktır. Yani en aşağı noktalarından toprağa bağlanacaktır. (Mesela bayrak ve anten direkleri, baca, rüzgar başlıkları, madeni kaplamalar, damdaki demir parmaklıklar vesaire)

2.3.1.2 - Madenî olmayan bütün tehlikeli yerler (duman ve havalandırma bacaları ku­le gibi çıkıntılar ve saire), çatı iletkenlerinin bu gibi yerlerden en yüksek sırttan itibaren 10 - 20 cm. daha yukarıdan götürülmesi suretiyle muhafaza edilecektir.

2.3.1.3 -Büyük ebatlı sivri bina kısımlarında ise; 80 cm. yükselen madeni yakalama ucu kullanılacaktır.

2.3.1.4 - Bükük bacalarda üst çapın beher metresine bir yıldırımlık direği hesap edilip bunlar daire çevresine eşit aralıklarla yerleştirilecektir.

2.3.1.5 - Çatı mahyası, eğer saç levha ile örülmüş ise çatı naklinin, mahyenin üstünde veya yanına konması ile muhafaza edilecektir. Meyil 35 dereceden az olan düz çatılarda yukarıda muhafaza usulü, ufki mahyeden kenar oluklarına kadar meyilli mahyelere de tatbik edilecektir.

2.3.1.6 - Yukarıda tarif edilen tabii yakalama yerleri az olan veya hiç bulunmayan daha büyük çatılarda, çatı yüzeyine en az 80 cm. yüksekliğinde, kafi miktarda ve maksada elverişli bir şekilde madeni yakalama ucu tevzi edilecektir. Yakalama tesislerinin her biri arasındaki mesafe hiç bir vakit 15-20 metreden fazla olmayacaktır.

2.3.1.7 - Madeni yakalama uçları en az 3/4" çapında, yuvarlak, paslanmaz malzeme­ den olacaktır. Yakalama uçları çatının makaslarına tespit edilecektir.

2.3.1.8 - Yıldırımlık, muhafaza ettiği sahanın en yüksek noktasından en az 50 cm. daha yüksek olacaktır.

Yangın tehlikesi mevcudiyeti ölçüsünde bu yükseklik arttırılacaktır.

2.3.1.9 - Radyoaktif yakalama ucu kullanıldığı hallerde yıldırımdan korunma tesisatı 4 kısımdan ibaret olacaktır.

- Radyoaktif ünite

- Çatı direği

- İndirme iletkeni

- Toprak elektrotu.
Çatı direği üzerine monte edilen ve radyoaktif üniteyi taşıyan başlık ile birlikte binanın merkezi bir yerine yerleştirilecektir. Direk ve çatıya tespit konstrüksiyonu idareye tasdik ettirilecek projelere ve 8/12/1968 gün 13070 sayılı resmi gazele ile ilan edilen Atom enerjisi komisyonu radyasyon sağlığı yönetmeliğine uygulanacak ve adı geçen komisyondan alınacak belge kabul ibraz edilecektir.

İndirme iletkenleri olarak 50 mm² kesitte 2 x 8 ø mm. elektrolitik som bakır kullanılacaktır. Lüzumu halinde yapılması gerekli ekler gümüş kaynağı ile yapılacaktır. Tespit kroşeleri korozyon ve pasa mani olacak şekilde kızıl dökümden imâl edilecektir. Topraklama elektrotları, toprak direnci 5 ohm'dan az olacak şekilde tesis edilecektir. Tekliflere, ünitelerinin her biri için ayrı ayrı olmak üzere ünite numarasını da ihtiva eden koruma sahası çapı büyüklüğünde sahanın yıldırıma karşı hangi süre için garanti edildiğini belirten orijinal test ve garanti belgesi eklenecektir.  

TÜRK STANDARDLARI

UDK 699.887.2 TS 622/Aralık 1990

 

NOT – Öngerilmeli beton durumunda, kısmen yıldırım akımından, kesmen yıldırımdan korunma sistemi ile bağlantı yapılmasından doğan, kabul edilemeyecek mekanik zorlamaların ortaya çıkaracağı tehlikelere dikkat edilmelidir.

 

2.3.7 - Yapılış

 

2.3.7.1 - Toprağa Geçiş Direnci

Bir toprak elektrotu, iniş iletkenlerinin her birine bağlı olmalıdır. Her bir topraklamanın, ohm olarak direnci, sağlanması gereken toprak elektrotu sayısının 10 katı olarak verilen değeri aşmamalıdır. Hizmet yapıları için herhangi bir kuşaklama dikkate alınmadan, toprak bağlantı sisteminin tamamının kombine edilmiş toprağa geçiş direnci 10 ohm'u aşmamalıdır.

Toprağa geçiş direncinin kuşaklama yapılmadan önceki ve sonraki değerleri kaydedilmeli ve sonraki değer bütün deneylerde kullanılmalıdır (Madde 2.3.7.4 ve Madde 2.11.2).

Yıldırımdan korunma sisteminin tamamı için elde edilen değer 10 ohm'dan büyük ise, elektrodların uzatılması veya eklenmesi, veya iniş iletkenlerinin ayrı ayrı bağlandığı toprak elektrodlarının toprağın en az 0,6 m derinine yerleştirilen bir halka iletken ile birbirlerine bağlanmaları ile, bu değerde indirme sağlanabilir. Halka iletkenler tercihen hizmet yapıları girişlerinin altından geçmelidir (Şekil-24).

Yukarıda açıklanan şekilde gömülen halka iletkenler, toprak bağlantı sisteminin tamamlayıcı bir bölümü sayılırlar ve bunlar, sistemin toprağa geçiş direncinin tamamının hesabında göz önünde tutulmalıdır.

Çelik iskeletli bir yapıda, çelik iskelet elemanları, iniş iletkeni olarak çalışmak üzere aralarında yeterince iyi biçimde kuşaklanırlar. Yapının alt ucu yeterli biçimde topraklanmalıdır. Bir Çok durumda, yapının temeli, özel olarak temelde betonarme kazıklar varsa, ek toprak elektrodu bulunmadan yeterince düşük toprağa geçiş direncine sahip olabilmektedir. Yeni tamamlanan bir temelde toprak direncinin ölçülmesi ile yeterli olup olmadığı veya ek toprak elektrodlarının gerekli olup olmadığı anlaşılır (Ek-A Madde A.1.6). Temel yalnız başına kullanıldığında çelik yapının her düşey elemanının temel betonarme demirlerinin meydana getirdiği toprak gövdesine bağlanması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

 

2.3.7.2 - Toprağa Geçiş Direncinin Düşürülmesinin Önemi

Toprağa geçiş direncinin 10 ohm’un altında bir değere düşürülmesinin faydası, yıldırım akımının boşalması sırasında toprak elektrodları etrafındaki potansiyel gradyanının küçültülmesidir. Bu yolla ayrıca yapının içinde veya üzerindeki metallere yan arklar meydana gelmesi tehlikesi de azalabilir (Madde 2.2.7.9).
2.3.7.3 - Bütün Hizmet Tesisleri İçin Ortak Topraklama Sistemi

Yıldırımdan korunma sistemi ile diğer bütün hizmet tesisleri için ortak bir toprak bağlantı sistemi tavsiye edilir. Toprak bağlantı sistemi bu standartta belirtilen ve varsa ilgili hizmet tesislerine uygulanan şartlara uymalıdır. Bu durumda toprağa geçiş direnci, her bir hizmet tesisinde istenen değerlerin en küçüğü olmalıdır.

 

2.3.7.4 - Toprak Elektrodu Sistemlerinin Muayene İçin Ayrılması

Her bir elektrodun ayrılması ve muayene amaçlı referans toprak elektroduna bağlanması mümkün olmalıdır.

TEDAŞ İŞ GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

TARİH:03.12.1996

Yürütme: TEDAŞ Genel Müdürlüğü

Madde 9 – Gerilim altındaki iletkenlere mutlak yaklaşma mesafesi;

Volt	Volt	Santimetre (cm.)
650	1.500	30
1.500	50.000	50
50.000	150.000	120
150.000	250.000	200
250.000	420.000	350

olarak kabul edilecektir.  

ELEKTRİK İLE İLGİLİ FEN ADAMLARININ YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

LK :R.G. TARİHİ : 11.11.1989 SAYI : 20339

1.DEĞİŞİKLİK :R.G. TARİHİ : 03.02.1990 SAYI : 20422 (4. Madde 1, 2 ve 3 üncü grupların (a) bentleri)

 

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

 

- AMAÇ - KAPSAM

Bu yönetmeliğin amacı 3542 sayılı Kanun ile 3194 sayılı Kanun’ un 5.inci maddesine eklenen fıkrada tanımlanan fen adamlarından elektrik ile ilgili olanlarının yetki, görev ve sorumluluklarını belirlemektir.

(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:1)

- DAYANAK:

Bu Yönetmelik 3194 sayılı İmar Kanun’ unun 44 üncü maddesi, 11 inci bendini değiştiren 3542 sayılı Kanun’ un 3 üncü maddesi gereğince düzenlenmiştir.

(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:2)

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

- FEN ADAMLARININ GRUPLANDIRILMASI:

Elektrik ile ilgili fen adamları, gördükleri mesleki ve teknik öğrenim seviyelerine göre aşağıdaki gruplara ayrılırlar:

1. inci Grup

En az 3 veya 4 yıl yüksek teknik öğrenim görenler.

2. inci Grup

En az 2 yıllık yüksek teknik öğrenim görenler ile ortaokuldan sonra en az 4 veya 5 yıl mesleki ve teknik öğrenim görenler.

3. üncü Grup

En az lise dengi mesleki ve teknik öğrenim görenler, lise mezunu olup bir öğrenim yılı süreyle Bakanlıkların açmış olduğu kursları başarı ile tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitimi Kanunu’ nun öngördüğü eğitim sonucu ustalık belgesi alanlar.

(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:3)

   

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

- YETKİLER:

Elektrikle ilgili fen adamlarının görev yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.

1. inci Grup

a)Elektrik iç tesisi plan, proje, resim ve hesaplarının hazırlanması ve imzalanması işleri:

Bağlantı gücü 50 KW’a kadar olan binaların elektrik iç tesisleri,

b)Elektrik iç tesisi yapım işleri:

Bağlantı gücü 150 KW, 400 Volta kadar tesisler,

c)İşletme ve Bakım İşleri:

Bağlantı gücü 1500 KW’a kadar (35 KV dahil) tesisler,

d)Muayene ve kabul işleri:

Kendileri tarafından yapılan tesislerin bakım, muayene, bağlantı ve kabulü için gerekli işlerin tamamlanması,

işlerinde yetkilidirler.

 

2. nci Grup

a)Elektrik iç tesisi plan, proje, resim ve hesaplarının hazırlanması ve imzalanması işleri:

Bağlantı gücü 30 KW’a kadar olan binaların elektrik iç tesisleri,

b)Elektrik iç tesisi yapım işleri:

Bağlantı gücü 125 KW, 400 Volta kadar tesisler,

c)İşletme ve Bakım İşleri:

Bağlantı gücü 1000 KW’a kadar (35 KV dahil) tesisler,

d)Muayene ve kabul işleri:

Kendileri tarafından yapılan tesislerin bakım, muayene, bağlantı ve kabulü için gerekli işlerin tamamlanması,

işlerinde yetkilidirler.

 

3. üncü Grup

a)Elektrik iç tesisi plan, proje, resim ve hesaplarının hazırlanması ve imzalanması işleri:

Bağlantı gücü 16 KW’a kadar olan binaların elektrik iç tesisleri,

b)Elektrik iç tesisi yapım işleri:

Bağlantı gücü 75 KW, 400 Volta kadar tesisler,

c)İşletme ve Bakım İşleri:

Bağlantı gücü 500 KW, 400 Volta kadar tesisler,

d)Muayene ve kabul işleri:

Kendileri tarafından yapılan tesislerin bakım, muayene, bağlantı ve kabulü için gerekli işlerin tamamlanması,

işlerinde yetkilidirler.

(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:4)

 

Yukarıdaki bilgileri tablo halinde gösterirsek (bilgit e&a):

	Elektrik iç tesisi plan, proje hazırlanması ve imzalanması işleri	Elektrik iç tesisi yapım işleri	İşletme ve bakım işleri	Muayene ve kabul işleri
1.Grup:	50 KW	150 KW 400 V	1500 KW 35KV	Kendileri tarafından yapılan tesislerin bakım, muayene, bağlantı ve kabulü için gerekli işlerin tamamlanması,
2.Grup:	30 KW	125 KW 400 V	1000 KW 35 KV
3.Grup	16 KW	75 KW 400 V	500 KW 400 V

 

 

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Sorumluluk Ve Ceza Hükümleri

 

- SORUMLULUK

Fen adamları, ilgili idarelere karşı yönetmelikte belirlenen yetkilerine ve ihtisas ve iştigal konularına göre, aldıkları işlerin yürürlükteki Kanuna, İmar Planına, yönetmeliğe, ruhsat ve .. projelerine, Türk Standartlarına, Teknik Şartnamelere, İş Güvenliği Tüzüğüne, ilgili tüm mevzuat hükümlerine, fen, ... ve sağlık kurallarına uygun olarak tamamlanmasından yükümlü ve sorumludurlar.

Fen adamları, tesisatın sağlamlığından, niteliklerinden usulsüz ve tekniğe aykırı yapılmış olmasından doğacak zararlardan ayrıca sorumludurlar.

(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:5)

-CEZA:

Bu Yönetmelikte belirtilen fen adamlarının 1. İnci maddede hükme bağlanan sorumlulukları yerine getirmemeleri halinde veya kendi kusurları nedeniyle, .. , ... veya yanlış uygulamaya neden oldukları tespit edildiğinde kendilerine yazılı uyarıda bulunulur.

Bu hatalı uygulamaların tekrarı durumunda 3194 sayılı İmar Kanununun ceza hükümleri ile Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.

(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:6)

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

 

- BAĞLANTI GÜCÜ:

Bağlantı gücü, yetkili elektrikçilerin yetki sınırlarının belirlenmesinde en önemli faktör olup, abonenin bir şebekeye veya şebeke bölümüne bağlı elektrikle çalışan tüm cihazların toplam gücüdür.

Bağlantı gücü, aydınlatma ve kuvvet güçlerinin toplamı olarak hesaplanır.

Yetki sınırının belirlenmesinde, elektrik şebekesinden beslenecek her yapının tamamının bağlantı gücü hesaplanır. Yapıda asansör varsa, asansörün çekeceği güç, şebekeye bağlantı gücünden çıkarılarak yetki sınırı belirlenir.

(.......)

(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:7)

(.....)

-YÜRÜRLÜLÜK:

Bu yönetmelik resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

            - YÜRÜTME:

Bu yönetmelik hükümlerini Milli Eğitim Bakanı ile Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.

*