31
77.
ECRI dövlət orqanlarına ölkənin Avropa Şurasına qəbulu zamanı hərbi xidmətə
alternativlər haqqında qanunvericiliyin hazırlanması ilə bağlı üzərinə götürdüyü
öhdəliyi yerinə yetirmələrini təkidlə tövsiyə edir.
3.
LGBT-
lərə qarşı olan ayrı
-
seçkiliklə və dözümsüzlüklə mübarizə
siyasətləri
113
-
Məlumat
78.
Azərbaycandakı LGBT şəxslər və onların həyat şərtləri ilə bağlı heç bir rəsmi
məlumat mövcud deyil və hökumət cinsi orientasiya və gender kimliyi səbəblərinə
görə baş verən ayrı
-
seçkiliyə qarşı mübarizədə Nazirlər Komitəsinin
CM/Rec(2010)5 saylı Tövsiyəsinin tətbiqi ilə bağlı göndərilmiş sorğuya hələ
cavab verməyib. Ombudsman son bir neçə ildə heç bir şikayət almadığını amma
LGBT-
lərlə bağlı qaynar xəttə zəng edildiyi barədə ECRI
-
yə məlumat verib.
2009-
cu ildə aparılmış araşdırmaya görə Azərbaycan əhalisin
in 73%-i LGBT
şəxslərə qarşı mənfi münasibət bəsləyir.
114
2014-
cü ildə aparılmış digər
araşdırma nəticəsində respondentlərin 60%
-
i bu cür mənfi münasibət bəsləyir və
52%-
i homoseksuallığın anadangəlmə xəstəlik olduğu fikrindədir. Onların 64%
-i
LGBT şəxslə bir yerdə işləmək istəmədiyini söyləyib və 60%
-
i işə götürən olsaydı
LGBT şəxsi işə almamağa üstünlük verəcəyini bildirib.
115
LGBT şəxslərin
Avropadakı insan hüquqları vəziyyətilə bağlı 2015
-
ci il vətəndaş cəmiyyəti
göstəricisində Azərbaycan sonuncu yeri tutur.
116
-
Aparılan siyasətlər
79.
ECRI LGBT məsələləri ilə bağlı
dövlət orqanlarının fəaliyyətləri barədə az
məlumat əldə edib. Ombudsman həssaslığı artırma proqramları çərçivəsində
ictimaiyyətə LGBT şəxslərə qarşı heç bir ayrı
-
seçkilik və nifrət nitqinin
olmamasının vacibliyini izah etməsini ECRI
-
yə bildirib. Dövlət
orqanları da
həbsxanalarda LGBT şəxslərə qarşı heç bir ayrı
-
seçkilik hallarının baş
verməməsini və nəşr ediləcək araşdırmada LGBT şəxslərlə bağlı bəzi
məsələlərin olduğunu bəyan edib. Son olaraq, ECRI polisin 2012
-
ci ildə Bakıda
keçirilmiş "Eurovision" müsiqi yarışmasında LGBT şəxsləri qoruduğunu alqışlayır.
80.
ECRI Azərbaycandakı LGBT şəxslərin böyük əksəriyyətinin cinsi orientasiyasını
və gender kimliyini bildirməməyə və cəmiyyətin qınağından, nifrət nitqindən və
şiddətdən qaçmaq üçün gözə girməməyə üstünlük verdiklərini qeyd edir. Sadəcə
şou
-
biznes aləmindəki bəzi şəxslər LGBT
-
lərə aid olduqlarını açıq şəkildə göstərə
bilirlər. Vəziyyət Bakıya nisbətən bölgələrdə daha pisdir. LGBT
-
lər cinsi
oreintasiyaları və gender kimliklərini açıq ifadə edərlərsə sadəcə cəmiyyət deyil
hətta ən yaxın ailə üzvləri və dostları tərəfindən də rədd edilə bilərlər. Valideynləri
uşaqlarının LGBT olduqlarını qəbul etmək istəmir. Polis işçiləri LGBT
-
ləri sadəcə
tutmamış həmçinin təhdid etməyib, böhtan atıb və ya onlardan pul alıb.
117
Cinsi
orientasiyalarını bəyan etdikləri zaman LGBT şəxslərin üzləşdiyi yüksək dərəcəli
şiddətlə bağlı ECRI bu hesabatın
40-dan 44-
cü bəndinə qədər istinad edir.
81.
Azərbaycanda LGBT məsələləri ilə bağlı ictimai həssaslıq azdır
118
, çünki
homoseksuallıq, biseksuallıq bə transgender olma tabu olan məsələlərdən sayılır.
LGBT məsələləri nadir hallarda ictimai müzakirə mövzusu olur və media LGBT
şəxslər və onların xüsusi vəziyyəti barədə həddindən artıq az məlumat verir. Belə
bir mühitdə LGBT şəxslər adətən ayrı
-
seçkilik, nifrət nitqi və şiddətlə bağlı polisə
113
Terminologiya üçün Avropa Şurasının İnsan hüquqları üzrə komissarının verdiyi təriflərə baxın, 2011.
114
USAid 2014: 43; NEFES LGBT 2014a; 3view.az (2010).
115
NEFES 2014.
116
ILGA_Europe 2015.
117
Gender və inkişa
f 2013: 24.
118
NEFES 2014-
ə görə bu araşdırmanın respondentlərinin 40%
-
i homoseksuallıq və bisekuallıq barədə
məlumata sahib olmadıqlarını bəyan edib.
32
və ombudsmana məlumat
vermək arzusunda olmur. Son illərdə artmağa
başlamış LGBT vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları müxtəlif tərəflərdən gələn
təzyiqlərə görə fəaliyyətlərini azaltmağa və bəzən dayandırmağa məcbur olub.
Tanınmış LGBT fəalı olan bir şəxs intihar edib və digərləri ölkəni tərk edib.
82.
LGBT şəxslər bu cür təhlükəli şərtlər altında Azərbaycan əhalisinin digər hissəsi
ilə bərəbər səviyyədə yaşaya bilmir (Azərbaycan Konstitusiyasının 25
-
ci maddəsi
və AİHK
-
nın 8 və 14
-
cü maddələri). Buna görə də ECRI dövlət orqanlarının
si
stematik yanaşmaya sahib olmasını və LGBT məsələlərini müsbət şəkildə həll
etməli olduğunu düşünür. Bunun üçün onlar LGBT şəxslər, onların həyat şəraitləri
və bərabər rəftar hüquqları ilə bağlı həssaslığın artırılması kampaniyaları
aparmalıdırlar. Məqsəd bu zəif qrupa qarşı olan ümumi rəftarı yaxşılaşdırma
olmalıdır. Eyni zamanda dövlət orqanları həll edilməli olan məsələlərin başa
düşülməsi və onların bərabər rəftar hüquqlarının reallıq olması üçün LGBT
şəxslərin həyat şərtlər ilə bağlı araşdırma həyata keçirməlidir. Xaricdəki LGBT
nümayəndələri və ekspertləri cəlb edilməlidir. LGBT şəxslərlə təmasda olan
dövlət məmurları təlim keçməlidir. Polis və ombudsman LGBT icması ilə
mütəmadi və səmimi əlaqə qurmalı, onları ailə və digər şiddət növlərindən
səmərəli şəkildə qorumalıdır. Bu fəaliyyətləri koordinasiya etmək və LGBT
şəxslər üçün fəaliyyət planını hazırlamaq məqsədilə dövlət qurumu müəyyən
edilməlidir. Bu qurum həmçinin son bəndində müzakirə edilən lazımı
qanunvericilik düzəlişləri üçün edilən təşəbbüslərlə də məşğul olmalıdır.
-
Qanunvericilik
83.
Azərbaycan Konstitusiyasının bərabərlik hüququ ilə bağlı 25
-
ci maddəsi cinsi
orientasiya və ya gender kimliyi səbəblərinə görə baş verən ayrı
-seçkiliyi qeyd
etmir. Heç bir digər hüquqi mətn bu səbəbləri aydın şəkildə bildirmir və ya LGBT
şəxslər üçün bərabərlik hüququnun tətbiq edilməsilə bağlı xüsusi müddəaları
özündə əkst etdirmir.
119
2000-
ci ildən bəri homoseksual hərəkətlər artıq
cəzalandırılmır və homoseksual və heteroseksual hərəkətlər üçün razılıq yaşı
eynidir.
120
84.
ECRI LGBT şəxsləri qorumaq və onlarla bağlı xüsusi məsələləri tənzimləmək
üçün Azərbaycanın elementar qanunvericiliyi qəbul etməli olduğunu düşünür.
Atılmalı olan ilk addım irqçiliklə və dözümsüzlüklə mübarizə aparmaq üçün
cinayət hüququ müddəalarını və LGBT şəxsləri qoruya bilmələri üçün bərabərlik
və qeyri ayrı
-
seçkiliklə bağlı mülki və inzibati hüquq müddəalarını artırmaqdan
ibarətdir. Dövlət orqanları həmçinin yaşadıqları sosial reallıqla bağlı praktiki
problemləri həll etmək üçün eynicinsli cütləri hüquqi və digər vasitələrlə təmin
etmənin yollarını araşdırmalıdır.
121
Bu, qeydiyyata alınmış eynicinsli tərəfdaşlıqla
bağlı AİHM
-
nin yeni presedent hüququnu müzakirə etmək üçün şərait
yaratmalıdır.
122
Transgender şəsxlərə gəlincə onların cinsiyyəti dəyişmə
müalicəsinə çıxışı, adların dəyişməsi və cinsiyyətin qanuni şəkildə tanınması ilə
bağlı tənzimləmə olmalıdır.
85.
ECRI Azərbaycan dövlət orqanlarının LGBT şəxslərlə və onların həyat şəraitlərilə
bağlı həssaslığı artıran, onları anlamanı təşviq edən və onların bərabər rəftar
hüququnu reallaşdıran məqsədlərinin daxil olduğu LGBT şəxslərlə bağlı fəaliyyət
planını qəbul və tətbiq etməsini tövsiyə edir.
119
COWI Danimarka İnsan Hüquqları İnstitutu 2010a: §§ 18
-
dən 20
-
ə qədər.
120
ILGA 2013: 20 və bəndlər.
121
Naizlər Komitəsi, CM/Rec(2010)5 saylı Töbsiyə və onun İzahedici Memorandumu: § 25. Bu cür praktiki
problemlər evli cütlər üçün məsələn qarşılıqlı hüquqlar və öhdəliklər, sosial sığortaya birgə üzvlük və ya
birgə vergi sahələrində xüsusi tənzimləmələr olmadığı zaman baş verir.
122
Bunun üçün AİHM
-
nin Oliari və başqaları İtaliya qarşı işinə baxın: 18766/11 və 36030/11, 21.07.2015.