Dunyoning etakchi mamlakatlari iqtisodiy rivojlanishning xususiyatlari 1 12-mavzu. Ikkinchi jahon urushidan so'ng dunyoning yetakchi mamlakatlari iqtisodiy rivojlanishning xususiyatlari

 
DINAMIKASI
1
.
 
Yill
ar 
Mehnat 
unumdorligi 
o'sishi sur'atlari, 
% 
Aholi jon boshiga 
real YaMMni o'sish 
sur'atlari, % 
19
48-1966 
3,2 
2,2 
19
66-1973 
2,0 
2,0 
19
73-1981 
0,7 
1,1 
19
81-1987 
1,5 
1,8 

---

12-MAVZU. IKKINCHI JAHON URUSHIDAN SO'NG
DUNYONING ETAKCHI MAMLAKATLARI IQTISODIY RIVOJLANISHNING XUSUSIYATLARI
3
iqtisodiy siyosat, "reyganomika" nomini oldi, neokonservativ siyosatning shakli bo'lib, 80-90 yy. 
davomida barcha rivojlangan kapitalistik mamlakatlarda qo'llanildi. Uning tarkibiga quyidagilar 
kirardi: ijtimoiy dasturlar va soliqlarni qisqartirish, qat'iy pul-kredit siyosati yordamida inflyasiya 
bilan kurashish, tadbirkorlik faoliyatini tartibga solishdan voz kechish. 
Federal hukumatning faoliyat sohasi, ayniqsa ijtimoiy sohada, qisqartirilgan bo'lib 46 ta 
ijtimoiy dasturlardan 44 tasi shtatlar ix- tiyoriga o'tkazildi. 
1986 yilda daromad solig'i to'g'risida qonun qabul qilingan bo'lib, unda fuqarolardan 
undiraladigan daromad solig'i 50%dan 28%gacha pasaytirildi, korporatsiyalar foydasidan 
olinadigan soliqlar 46%dan 34%gacha pasaytirildi. Ushbu qonunni qabul qilinishi investitsion 
faollikni rag'batlantirdi. Mamlakatda, ITRning yangi bosqichi bilan bog'liq ravishda, iqtisodiyotni 
chuqur tarkibiy o'zgarishi amalga oshirildi, shaxsiy iste'mol real hajmini o'sishi va boshqa 
mamlakatlarga davlat qarzini o'sishi kuzatildi. 
XX asrning 80-yillarida jahon xo'jaligida AQShning pozitsi- yasi yanada mustahkamlandi: 
1986 yilda rivojlangan mamlakatlar sanoat ishlab chiqarishining 34%i (1970 yilda 32%) va tashqi 
savdo aylanmasining 20%i (1970 yilda - 18%) AQSh hissasiga to'g'ri kelardi. 
80-yillarning oxirida AQSh iqtisodiyoti o'sish sur'atlari keskin ravishda pasaydi. Mehnat 
unumdorligi o'sish sur'atlarini pasayi- shi va bu ko'rsatkich bo'yicha Yaponiya va G'arbiy 
Yevropadan orqada qolishi sabablari bo'yicha ekspertlarning yagona fikri yo'qdir. AQSh aholi jon 
boshiga to'g'ri keladigan YaIM bo'yicha ham Yaponiya va deyarli barcha G'arbiy Yevropa 
mamlakatlaridan orqada qolardi.
4
90-yillarning boshlarida asosiy iqtisodiy muammo bo'lib davlat budjeti defitsiti namoyon 
bo'ldi - 290 mlrd.doll., davlat qarzi 
-
taxminan 4 mlrd.doll.ni tashkil etdi. 
B.Klinton ma'muriyatining iqtisodiy strategiyasi. 1992 yilning noyabrida AQShning yangi 
prezidenti B.Klinton hukumat tepasiga kelib yuzaga kelgan holatdan chiqish yo'lini iqtisodiy 
o'sishni rag'batlantirishni budjet-moliya dasturini amalga oshirishda ko'rdi. 
Iqtisodiyotni barqarorlashtirish rejasiga uchta dastur kirdi: 
ish o'rinlari sonini ko'paytirish orqali iqtisodiyotni barqaror- lashtirish dasturi, unga 30 
mlrd.doll. ajratilgan edi; 
1)
investitsion dastur, xususiy investorlarga imtiyozli moli- yalashtirish va maqsadli 
kapital qo'yilmalarni nazarda tutardi. Ushbu dasturga 140 mlrd.doll. ajratilgan edi; 
2)
budjet defitsitini qisqartirish dasturi. Ushbu dasturni amalga oshirish uchun Klinton 
ma'muriyati bir vaqtning o'zida hukumat xarajatlarini qisqartirish va soliqlarni oshirishni nazarda 
tutgan edi. Hukumat dasturi 1993 yil budjeti bo'yicha 150 ta aniq tak- liflarni nazarda tutgan edi. 
Ishlab chiqarish sohasiga kapital jalb etish maqsadida soliq islohotlari bilan birgalikda 
zarurat yuzaga kelganda bank kred- itlari stavkalari keskin oshirilar edi. Bu kapitalni xalqaro 
miqyos- da harakatiga ta'sir ko'rsatdi, ko'pgina mamlakatlardan Amerika iqtisodiyotiga kapitalni 
intensiv oqimini rag'batlantirdi, bu esa AQShga o'z iqtisodiyotini modernizatsiyalash jarayonini 
"birovn- ing hisobiga" moliyalashtirish imkonini berdi. Iqtisodiyot nazari- yasida monetarizm 
yo'nalishining asoschisi, Amerika iqtisodchi- si M.Fridmen dollarning yuqori kursi kapitalni oqib 
4 -М., 1992. - С.38. 
136 
2-
JADVAL
.
AQS
HNING ASOSIY MAKROIQTISODIY KORSATKICHLARI