Dris qruplarına r
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
Səhifə 47
Başlıq 4.6. Müşahidə Səmərəli fasilitasiya qrupda mövcud mühitdən, münasibətlərdən və
müşahidəsi və görünməsi bacarığındançox asılıdır. Görüşlərin gedişi zamanı fasilitator diqqət yetirməlidir ki, kim danışır, kim passivlik edir, qrup üzvləri öz aralarında necə ünsiyyət saxlayırlar (məsələn, riyaziyyat müəllimləri gürcü dili müəllimləri ilə və ya I-IV sinif müəllimləri V-VI sinif müəllimləri ilə). Alınan məlumatın əsasında fasilitator vəziyyəti tarazlaşdırmalı və elə bir mühit yaratmalıdır ki, orada hər bir müəllimin iştirak etmək üçün bərabər imkanları olsun. Fasilitator qrupda mövcud növbəti mühitləri və faktları müşahidə edə bilər:
Səsin istifadəsi (pıçıltı,qışqırıq);
(suallar, müraciətlər);
Üzün ifadəsi (əsnəmək,təbəssüm, qaşqabaqlı və s.);
Gözlə əlaqə;
Nəyə diqqət yetirək?
Kim nə edir? Kim nə deyir?
Söhbət zamanı kim kimə baxır?
Kim kiminlə əlaqədən çəkinir?
Kim kiminlə oturur? Bu, tez-tez təkrarlanır?
Qrupun ümumi cəlb olunması necədir?
Qrupun görüşdə iştirak marağı varmı? * İştirakçılar otaqdan tez-tez çıxırlar? Diqqətləri
tez-tez yayınır? Və s..
Səhifə 48 Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
Başlıq 4.7. Göstəricilərin toplanması Effektiv fasilitasiyanın növbəti əhəmiyyətli strategiyasını görüşün göstəricilərinin toplanması və onların müvafiq şəkildə istifadəsi təşkil edir.Onun məqsədi, bir tərəfdən, görüşün effektiv gedişinə yardımçı olan əsas məsələlərin yekunlaşdırılması və gözə çarpan bir yerə qoymaq yolu ilə dəstəyin verilməsidir.Digər tərəfdən, məlumatın sənədləşdirilməsi hesabat və həyata keçirilmiş fəallıqlar haqqında məlumatın qeydiyyata alınması nöqteyi-nəzərdən vacibdir. Məlumatın toplanmasına başlamazdan əvvəl fasilitator ayırd etməlidir ki, hansı növdə məlumat toplanmalıdır, necə toplanmalıdır və bu funksiyanı kim yerinə yetirməlidir. Əsasən, fasilitatorlar aşağıdakı formada məlumatları təyin edirlər: görüşdə təhlil edilən əsas məsələlər, gələcək planlar, qəbul edilən qərarlar və s. Əksər hallarda, göstəricilərin qeydə alınmasını fasilitatorun özü həyata keçirir. Amma görüşün formatını və özünəməxsusluqlarını nəzərə almaqla, o, başqa iştirakçıdan da qeydlər etməyi xahiş edə bilər
Fasilitator məlumatların dəqiq və iştirakçılar üçün aydın şəkildə yazılmasını təmin etməlidir. Yazılan məlumat iştirakçılar tərəfindən söylənilən fikirləri dəqiq əks etdirməlidir. Bunun üçün vacibdir ki,fasilitator neytral vəziyyəti qoruyub saxlasın və öz fikirlərini qeydlərdə əks etdirməkdən çəkinsin. Eləcə də,
fasilitatora , iştirakçılar tərəfindən görüşdə söylənilən sözlər və ya ifadələrin istifadəsi köməklik göstərəcəkdir. Yaxşı olardı ki, ifadələrin və qaydaların həddən artıq redaktə edilməsindən çəkinsin, çünki, qeyd edilən prosesdə iştirakçılar tərəfindən söylənilən ideyaların mühüm hissəsi itə bilər.
Fasilitator, onun tərəfindən qeydə alınmış və yekunlaşdırılmış məlumatın qəbul edilən qərarı nə dərəcədə düzgün əks etdirdiyini qrupla birlikdə yoxlaya bilər .
Məlumatların toplanılması və qeydə alınmasının ən yayılmış və praktiki formasını “flipçartın” istifadəsi təşkil edir. Onda yazılan məlumatın istifadəsi həm görüşün gedişində, eləcə də görüşün başa çatmasından sonra hesabatları və ya protokolları tərtib etmək üçün mümkündür. Flipçartda məlumat yazılan zaman fasilitator əsas sözlərin strategiyasından istifadə edir, yəni, ideyanı ifadə edən əsas sözü və ya sözləri qısaca olaraq iri hərflərlə yazır. Məlumatın qeyd edilməsi fasilitatorun və ya iştirakçının söhbətinə paralel olaraq baş verir. Onun daha yaxşı qavranılması məqsədi ilə tünd və ya müxtəlif rəngli markerlərin istifadəsi tövsiyə olunur.
Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
Səhifə 49
Qaydaların əvvəlcədən işlənib hazırlanması və onlara riayət edilməsi işgüzar görüşlərin səmərəli şəkildə aparılması və xoşagəlməz əməllərin qarşısının alınmasına çox yardım edir. Bu qaydalar iştirakçıların əlaqələrinə və onlar arasında kommunikasiya üslubuna və formalarına, qərarların qəbulu prinsipinə, görüşün gedişi zamanı qəbul edilən və edilməyən davranışlara və s. aiddir.
Qaydaların işlənib hazırlanması və onlara əməl olunması müntəzəm görüşən və çalışan, hətta onun üzvlərinin uzun müddətli peşəkar və ya şəxsi ünsiyyət təcrübəsi olduğu halda da hər bir qrup üçün çox vacibdir. Yaxşı olardı ki, qaydaların işlənib hazırlanması birinci görüşdə, yaxud da görüşün əvvəlindəcə baş versin.Bu halda çox ehtimal var ki, qrup üzvləri əvvəlcədən təyin edilən qaydalara əsasən hərəkət etsinlər və onların qəbul edilməz əməllərin düzəlişinə ehtiyac olmasın. Qaydaların işlənib hazırlanması və təyin edilməsinin bir neçə mərhələsi vardır:
1. Qaydaların işlənib hazırlanması: Bəzi qruplar qaydaların müəyyən paketini hazır şəkildə almağı üstün bilir. Amma, əksər hallarda görüş başladıqdan 10 dəqiqən sonra onlar qeyd edilən qaydalar haqqında unudurlar. Yaxşı olardı ki, qaydaları qrupun özü yaratsın,çünki,onlara görüş boyunca və ya iş prosesi müddətində riayət edəcəklər. Qaydaların yaradılmasının səmərəli strategiyası görüş iştirakçıları tərəfindən ideal əməllərinin seçilməsindən və sonra onların qaydalar şəklində formalaşdırılmasından ibarətdir. 2.
Qaydaların elan edilməsi: qaydaların yaradılması kifayət etmir. Elan edilmə, yəni gözlə görülən bir yerdə yerləşdirilməsi xaricində qrup üzvləri onların olmasını unuda bilərlər. Fasilitator flipçartda yazılmış qaydaları görüş otağında gözlə görülən yerdə yerləşdirə bilər.
3. 3.Qaydalara əməl edilməsi: qaydalarla əlaqədar ən çətin məsələ onlara əməl edilməsi və yerinə yetirilməsinin təmin edilməsidir. Qrup üzvləri tərəfindən bu və ya digər qaydanın pozulması labüd gerçəklikdir. Buna görə də çox vacibdir ki, fasilitator əvvəlcədən qayda pozuntularına reaksiya göstərilməsi formaları və mexanizmləri haqqında düşünsün. Qaydaların pozulmasına adekvat reaksiyanın göstərilməsi çox vacibdir. Əks halda, fasilitator alternativ normaların yaradılmasına dəstək vermiş olur. Məsələn, qaydaya əsasən, hamı görüşə vaxtında gəlməlidir. Əgər fasilitator gecikmə faktlarına diqqət verməzsə, o bununla göstərir ki, görüşə vaxtında gəlmək heç də vacib deyil.
4.Qaydaların qiymətləndirilməsi : Yaxşı olardı ki, qrup periodik olaraq qaydaların və onlara əməl edilməsi məsələsini qiymətləndirsin. Ağıllı müzakirə əsasında onlar yenə də bir dəfə qaydalara çox diqqətlə əməl edilməsi haqqında razılaşmalı və ya müəyyən səbəblərə görə əməl edilməsi qeyri-real olan qaydalarda dəyişikliklər etməlidirlər.
Qaydaların işlənib hazırlandığı zaman fasilitator növbəti suallardan istifadə edə bilər:
Vaxt (görüşü saat neçədə başlayaq və neçədə başa çatdıraq? Görüşü vaxtında başlayıb vaxtında bitirə bilərikmi? )
Dinləmə (Bir-birini diqqətlə dinləmək üçün necə şərait yaradaq? Söhbətin yarımçıq kəsilməsi faktlarının qarşısını necə alaq?)
Konfidensiallıq(məxfilik) (Başqa arzu edənlər görüşdə iştirak edə bilirlərmi və ya yox? Elə bir suallar varmı ki, məxfidirlər və yalnız qrup üzvləri bilıməlidirlər?)
Qərarların qəbul edilməsi (Qərarları necə qəbul edək? Narazıçılıq halında necə hərəkət edək?)
İştirak (Hər bir üzvün iştirakını necə təmin edək? İştirak məsələsi necə tənzimlənməlidir?)
Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|