Dostonning ixcham nasriy bayoni
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
1 2
farhod-va-shirin kutubxonachi.uz- Bu səhifədəki naviqasiya:
- UDK: 821.512.133 BBK: 84(5O‘zb)5 N–14 Navoiy A
- UDK: 821.512.133 BBK: 84(5O‘zb)5 Doston matnini qisqartirib bayon etuvchi
| UDK: 821.512.133 BBK: 84(5O‘zb)5 N–14 Navoiy A . Farhod va Shirin/dostonning ixcham nasriy bayoni. –T.: «Yangi asr avlodi» 2012. 84 b. Qo‘lingizdagi kitobcha Alisher Navoiy qalamiga mansub dostonning ixcham nasriy matni bo‘lib, asar biroz qisqartirilgan tarzda, lekin mazmun to‘liq aks ettirilgan. Kitobcha maktab, kollej va litsey o‘quvchilari va Navoiy ijodi muxlislari uchun mo‘ljallangan. UDK: 821.512.133 BBK: 84(5O‘zb)5 Doston matnini qisqartirib bayon etuvchi: Anvar HOJIAHMEDOV, filologiya fanlari doktori, professor Mas’ul muharrir: Vahob RAHMONOV, filologiya fanlari nomzodi, dotsent Taqrizchi: Omonillo MADAYEV, O‘zMU dotsenti, filologiya fanlari nomzodi ISBN 978-9943-08-312-7 © «Farhod va Shirin». «Yangi asr avlodi», 2012-yil Kitobxon.Com MUQADDIMA Farhod va Shirin... Sharqda bu ikki nomni eshitmagan, ularning pokiza muhabbati, sidqu vafosi, fojiali taqdirlari haqidagi rivoyatu dostonlarni tinglab iztirob chekmagan odam kam topilsa kerak. Mana ming yilga yaqinlashyaptiki, tosh kesuvchi pahlavon yigitning sohibjamol Shiringa bo‘lgan otashin sevgisi haqidagi hikoya va dostonlar asrlardan-asrlarga, avlodlardan-avlodlarga o‘tib keladi. Nizomiy Ganjaviy va Xisrav Dehlaviyning asarlarida Farhod Eron shohi Xisrav Parvez tomonidan uning sevikli rafiqasi Shiringa atab tog‘da qazilayotgan ariq va qurilayotgan qasrni bunyod qilish uchun taklif etilgan tosh yo‘nuvchi usta sifatida qalamga olingan bo‘lib, malikani ko‘rib qolgan yigitning uni qattiq sevib qolishi, Shirin unga beparvo bo‘lsa ham, shoh rashk qilib, Farhodni makr-hiyla bilan o‘ldirishi nihoyatda ta’sirchan tasvirlangan edi. Har ikkala shoir asaridagi bosh qahramon Xisrav bo‘lib, Farhod haqida qisqagina hikoya qilingan edi, xolos. Shunga qaramay bu rivoyat forsiy va turkiy xalqlar o‘rtasida keng tarqalib, xalq og‘zaki ijodi va yozma adabiyotlarda shu mavzudagi ko‘plab asarlarning maydonga kelishiga bois bo‘ldi. So‘z sohibqironi Alisher Navoiy o‘z «Xamsa»sidagi ikkinchi dostonni yozishga kirishar ekan: Zaruratkim solib bir o‘zgacha tarh, Bu mehnatnomani qilg‘umdurur sharh. Munosibkim agar tortib navoni, Desam Farhodi mahzun dostoni. Yozib jon mushafidin ikki oyat, Debon Farhodu Shirindin hikoyat deya Farhod bilan Shirinni asarning bosh qahramonlariga aylantirdi-da, ularning bir-birlariga bo‘lgan samimiy sevgisi, 3 Kitobxon.Com 4 o‘zaro vafodorligi, fojiali taqdirlarini atroflicha yoritishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ydi va o‘z dostonini «Farhod va Shirin» deb atadi. Shoirga Xisrav timsolining Nizomiy va Xisrav Dehlaviylar asarlaridagi talqini ma’qul tushmagani ma’lum. U o‘z dostonining kirish qismida Vale chekkanlar ushbu jomdin roh, Sarosar bo‘ldilar Xisravga maddoh. Ki mulki andoqu oyini mundoq, Sipohi andoqu tamkini mundoq. Topib gah Maryam og‘ushida orom, Shakar halvosidin gohi olib kom, Bo‘lub Shiring‘a oshiq podshahvor, Gah ul mahbub o‘lub, gohi parastor. Yaqindurkim bu shohi noz parvard, Erur dardu balo oyinidin fard deb yozar ekan, Xisravni ijobiy timsol sifatida tasvirlashga munosib ko‘rmaydi. Shuning uchun ham Navoiy uni salbiy xususiyatlarga ega, zolim, bosqinchi, makkor va nomard hukmdor sifatida aks ettirdi. Bu xil tasvirlar natijasida «Farhod va Shirin» dostoni pokiza muhabbat, vafo va sadoqat qo‘shig‘iga aylandi, uning bosh qahramonlari esa ishq olamining yorqin yulduzlari bo‘lib, jahonga tanildi. Hazrat Navoiyning bu bezavol asari besh asr davomida elimiz orasidagina emas, barcha turkiy xalqlar orasida ham keng shuhrat qozonib, sevilib o‘qildi va avlodlarni olijanob insoniy fazilatlar ruhida tarbiyalab keldi. Hozirgi istiqlol davrida asar o‘zining insonparvarlik, mehnatsevarlik, xalqlar o‘rtasidagi do‘stlikni ulug‘lash, sof va samimiy muhabbatni ardoqlash kabi dolzarb g‘oyalari tufayli yanada muhimroq ahamiyat kasb etmoqda. Bu asarni mukammal o‘qib chiqib, undagi yuksak g‘oyaviylik va beqiyos badiiyatdan bahramand bo‘lish har bir vatandoshimizning vazifasidir. Zero, ulug‘ ijodkorlarimizning bebaho asarlari Vatanimiz qadri, Kitobxon.Com 5 xalqimizning buyuk tarixi, ilmiy va badiiy salohiyatini chuqur anglab yetishimizdagi asosiy omillardan sanaladi. «Farhod va Shirin» dostoni shu paytga qadar bir necha marta nashr etildi, uning nasriy bayoni yaratildi. Asar maktab, kollej va litseylarda, oliy o‘quv yurtlarida muttasil o‘rganilib kelinmoqda. Shunga qaramay, yoshlarimiz bu ajoyib doston mazmunini yaxshi o‘zlashtirib olganlaricha yo‘q. Buning eng yaxshi usuli dostonning o‘zini erinmay, har qaysi bayt mazmunini taxlildan o‘tkazib mutolaa qilish, eski so‘zlarni anglashda qiyinchilik tug‘ilsa, nasriy bayonning to‘liq matnidan foydalanishdir, albatta. Lekin hatto til-adabiyot o‘qituvchilari, filolog talabalar ham bunday ishning uddasidan chiqolmayaptilar. Shuni hisobga olgan holda asarning yanada ixchamroq matnini nashr etishni maqbul ko‘rdik. Qo‘lingizdagi kitobchada Navoiy dostonining asosiy mazmuni o‘z aksini topgan bo‘lib, tabiat manzaralari, lirik chekinishlar, ba’zi voqealar tasviri, qahramonlarning nutqlaridagi ba’zi tafsilotlar qisqaroq bayon qilingan, xolos. Ushbu nashr ommani Navoiy asarlarining mazmuni bilan tanishtirish sohasidagi yangi bir tajriba bo‘lib, kamchiliklardan xoli emasligi ham muqarrar. Muhtaram kitobxonlarning fikr va mulohazalari keyingi nashrlarning takomillashib borishiga yordam berishi shubhasiz. Ushbu kitobchani o‘qib chiqqach, Navoiyning mazkur dostoninigina emas, boshqa asarlarini ham mufassal o‘rganishga qiziqib qolasiz, deb ishonamiz. 6 Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2