Diyabet Hemfl. Forumu 2016/1

kötü oldu¤u (Laiteerapong ve ark. 2011), diyabetik ayak

yaras› olmayan hastalara göre, diyabetik ayak yaras› olan

hastalar›n hem hastal›¤a psikososyal uyumlar› hem de

metabolik kontrol parametrelerinin daha kötü oldu¤u

(Akça ve Ç›nar 2008) bildirilmifltir. Düzenli ayak bak›m

e¤itimi ve muayenesi ile diyabetlilerde olumlu ayak ba-

k›m al›flkanl›¤› gelifltirilebilece¤i, diyabetik ayak riskinin

azalaca¤› gösterilmifl, ayak muayenesin s›ras›nda duyu

testinin yap›lmas›, ayak problemlerinin erken tan›nmas›

ve tedavisinin sa¤lanmas› önerilmifltir (Koçak Kaymaz ve

Olgun 2009). Ayr›ca, tip 2 diyabetli bireylerde egzersize

uyumun yaflam kalitesini olumlu yönde etkiledi¤i ancak

diyete uyumun etkili olmad›¤› (Maddigan ve 2005), yafl,

cinsiyet gibi baz› sosyodemografik özelliklerin yaflam ka-

litesi üzerinde etkili oldu¤u görülmektedir (Rubin ve Pey-

rot 1999; Tabaei ve ark. 2004). Baz› çal›flmalarda; glise-

mik kontrolü kötü olan hastalar›n yaflam kalitelerinin de

düflük oldu¤u bildirilirken (Hajos ve 2012; Daher, AlMas-

hoor ve Winn 2015), baz›lar›nda glisemik kontrolün ya-

flam kalitesine etkisi olmad›¤› bildirilmifltir (Sundaram

2007). 

Literatürde tip 2 diyabetli hastalar›n yaflam kalitesi ve

etkileyen faktörler ile ilgili birçok çal›flma bulunmas›na

ra¤men sonuçlar çeliflkilidir. Bu nedenle, bu çal›flma tip 2

diyabet tan›s› alan hastalarda metabolik kontrol paramet-

relerinin yaflam kalitesi üzerine etkisi olup olmad›¤›n› de-

¤erlendirmek amac›yla yap›ld›.

Gereç  ve  Yöntem

Araflt›rman›n  Tipi

Tip 2 diyabet hastalar›nda metabolik kontrolün yaflam

kalitesi üzerine etkisi olup olmad›¤›n› de¤erlendirmek

amac›yla yap›lan bu araflt›rma tan›mlay›c› ve kesitsel tipte

bir çal›flmad›r. 

Araflt›rman›n  Yap›ld›¤›  Yer  ve  Tarih

Bu araflt›rma fiubat-Nisan 2014 tarihleri aras›nda, Ma-

nisa Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Diya-

bet Hasta E¤itimi Poliklini¤i’nde yap›ld›.

Araflt›rman›n  Evreni  ve  Örneklemi

Çal›flman›n evreni; Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sul-

tan Hastanesi Diyabet Hasta E¤itimi Poliklini¤i’ne baflvu-

ran 270 tip 2 diyabetli hastalardan olufltu.

Çal›flman›n örneklemi; Celal Bayar Üniversitesi Hafsa

Sultan Hastanesi Diyabet Hasta E¤itimi Poliklini¤i’ne bafl-

vuran ve araflt›rmaya al›nma kriterlerini karfl›layan 195 tip

2 diyabetli hasta oluflturdu.  

Araflt›rmaya al›nma kriterleri: ADA tan› kriterlerine

göre tip 2 diyabet tan›s› alma, oral anti diyabetik veya in-

sülin tedavisi kullanma, 18-75 yafl aras› olma, iletiflim so-

runu olmama, diyabetik ayak amputasyonu olmama ve

araflt›rmaya kat›lmaya gönüllü olmad›r. Tip 1 diyabet ta-

n›s› olan, gestasyonel diyabeti olan, Cushing hastal›¤› ve

di¤er sekonder nedenlere ba¤l› diyabeti olan, ileri dere-

cede karaci¤er hastal›¤› olan, kronik obstrüktif akci¤er

hastal›¤› tan›s› olan ve psikiyatrik hastal›k tan›s› alanlar ça-

l›flma d›fl› b›rak›ld›. 

Araflt›rma  Sorular›

1.Sosyo demo¤rafik özellikler (yafl, cinsiyet, medeni

durum, e¤itim düzeyi gibi) yaflam kalitesini etkiler mi?

2. Metabolik kontrol parametreleri iyi olan hastalar ile

kötü olan hastalar›n yaflam kalitesi farkl› m›d›r? 

3. Oral antidiyabetik kullanan hastalar ile insülin kulla-

nan hastalar›n yaflam kalitesi farkl› m›d›r?

4. Kronik komplikasyon varl›¤› yaflam kalitesini etkiler

mi?

Veri  Toplama  Araçlar›

Araflt›rma verileri; Hasta Tan›t›m Formu ve Diabetes

Mellitus Yaflam Kalitesi Ölçe¤i (Diabetes Quality of Life-

DQOL) ile topland›. 

Hasta Tan›t›m Formu: Yafl, cinsiyet, beden kütle indek-

si (BK‹), medeni durum,  e¤itim durumu gibi demografik

özellikler ve doktor kontrolüne gitme s›kl›klar› gibi sorular-

dan oluflmaktad›r 

Diabetes Mellitus Yaflam Kalitesi Ölçe¤i (Diabetes Qu-

ality of Life-DQOL):  Türk toplumu için geçerlilik ve güve-

Diyabet,  Obezite  ve  Hipertansiyonda  Hemflirelik  Forumu  Dergisi

Cilt  8  •  Say›    1  •  Sayfa  3  •  Ocak  -  Haziran  2016

---

nilirlik çal›flmas› Y›ld›r›m ve arkadafllar› taraf›ndan (2007)

yap›lm›flt›r. DQOL ölçe¤i 45 soru ve 4 alt boyuttan (teda-

viden memnuniyet, psikolojik etki, hastal›¤›n›n gelecekte-

ki seyri ve sosyal/mesleki kayg›) oluflmaktad›r. Orijinal

DQOL ölçe¤inde oldu¤u gibi her bir boyut 1-5 puan ara-

s›nda puanland›r›l›r. Psikolojik memnuniyet alt boyutun-

da (DQOL 22-24. sorular)  ‘çok memnun ediyor’ yan›t› 1,

'hiç memnun etmiyor' yan›t› 5 puan olarak hesaplan›r-

ken, di¤er boyutlarda 1 puan 'hiçbir zaman’ yan›t›, 5 pu-

an ise 'her zaman' yan›t› içindir. Tüm alt boyutlarda soru-

lar›n yan›tlar›na göre verilen puanlar›n hesaplanmas› so-

nucunda 1 puana yak›n puanlar yüksek yaflam kalitesini

5 puana yak›n puanlar düflük yaflam kalitesini ifade et-

mektedir. Ölçek toplam puan› en az 45 ve en fazla

225’tir. Ölçek toplam puan› ve her bir alt boyu puanlar›

maddelerinin say›s›na bölünmektedir. 1 puan 5 puan dö-

nüfltürülerek yüksek puanlar iyi yaflam kalitesini göster-

mektedir. Ölçe¤in tüm alanlar› içerdi¤i genel Cronbach

alfa de¤eri 0.89, alt boyutlar için Cronbach alfa de¤erle-

ri 0.80 ile 0.94 aras›nda de¤iflmektedir (Y›ld›r›m 2007). 

Bu çal›flmada DQOL ölçe¤inin Cronbach alfa katsay›s›

0.93 olarak bulundu.

Veri  Toplama  Yöntemi

Araflt›rma verileri, yüz yüze görüflme yöntemi kullan›-

larak araflt›rmac› taraf›ndan topland›. Sosyodemografik

özellikler ve DQOL ölçe¤i verileri hastalardan, biyokimya-

sal veriler ise hasta dosyalar›ndan elde edildi. 

Verilerin  De¤erlendirilmesi

Çal›flmada elde edilen verilerin istatistiksel analizler için

SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows

15.0 program› kullan›ld›. Veriler say› (yüzde) veya ortala-

ma ± standart sapma (SS) ile gösterildi. Verilerin normal

da¤›l›ma uygunlu¤u tek örneklem Kolmogorov Smirnov

testi ile incelendi. Parametrik verilerin de¤erlendirilmesin-

de Pearson korelasyon analizi, iki grup karfl›laflt›rmalar›n-

da t-testi, üç ve daha fazla grup karfl›laflt›rmalar›nda ANO-

VA varyans analizi kullan›ld›. Sonuçlar %95’lik güven ara-

l›¤›nda, anlaml›l›k p<0,05 düzeyinde kabul edilerek de-

¤erlendirildi.

Araflt›rman›n  Etik  Yönü

Araflt›rma öncesinde Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakül-

tesi Bilimsel Etik Kurulu’ndan Etik Kurul Onay› ve kurum-

dan araflt›rma için izin al›nd›. Çal›flma hakk›nda hastalara

bilgi verilerek çal›flmaya kat›lmaya karar veren hastalar-

dan Hasta Onam Formunu imzalamalar› istendi.

Araflt›rman›n yürütülmesinde bilimsel ilkelerin yan› s›ra

evrensel etik ilkelere de uyuldu. Bu do¤rultuda araflt›rma-

da ayd›nlat›lm›fl onam, özerklik, gizlilik ve gizlili¤in korun-

mas›, hakkaniyet, zarar vermeme/yararl›l›k ilkeleri göz

önünde tutuldu.

Çal›flmaya kat›lmada gönüllülük ilkesine dikkat edile-

rek çal›flma öncesi hastalara, çal›flman›n amac› hem sözlü

hem de bilgilendirme formu ile aç›kland›. Çal›flmaya kat›l-

may› kabul eden hastalara kendilerinden al›nan bilgilerin

isimleri kullan›lmamak flart›yla yaln›zca bu çal›flma için kul-

lan›laca¤› ve baflka amaçla kullan›lmayaca¤› belirtildi.

Bulgular

Çal›flmaya al›nan 195 tip 2 diyabetli hastan›n yafl orta-

lamas› 56,66 ± 9,84 y›l olup %63,1 kad›nd›r (Tablo 1).

Diyabet,  Obezite  ve  Hipertansiyonda  Hemflirelik  Forumu  Dergisi

Cilt  8  •  Say›    1  •  Sayfa  4  •  Ocak  -  Haziran  2016

TTaabblloo  11:: Sosyodemografik Özellikler (n=195)

D

Dee¤¤iiflflkkeenn

SSaayy››  ((nn))

YYüüzzddee ((%

%))

Cinsiyet

Kad›n  

123

63,1

Erkek

72

36,9

Medeni Durum

Evli      

176

90,3

Bekar  

19

9,7

E¤itim Durumu

Okur yazar de¤il     

33

16,9

‹lkö¤retim

118

60,5

Lise       

35

17,9

Lisans ve Yüksek lisans

9

4,6

Yafl  (y›l)

Ort.  ±  SS.     Min. -  Maks.

56,66 ± 9,84   29        84

---