Diffuziya va osmos xodisasi

Hujayraning so’rish kuchi. O’simlik hujayrasining kolloid va osmotik xususiyatlari hujayraga tashqi muhitdan suv o’tish qonunlarini belgilaydi.
Quruq urug’larga suvning shimilishi ularda zapas organik moddalar kolloid misellalarning burtishi natijasida sodir bo’ladi. Oqsil moddalari eng ko’p, kraxmal kamroq bo’rtish qobiliyatiga ega. Shuning uchun ham tarkibida oqsil yoki kraxmal bo’lgan quruq urug’lar bo’rtgan vaqtida suvni juda katta kuch bilan tortadi. Bu kuch 1000 atmosferagacha yetadi. Lekin urug’ hujayralari suv bilan ta’minlanish jarayonida, ularning suv tortish kuchi kamaya boradi. Urug’larning bu qobiliyati ularning unib chiqishini ta’minlashda katta ahamiyatga ega.
Yosh nihollarning va o’simliklarning suv bilan ta’minlanishida hujayraning suvni so’rish kuchi uning osmotik bosimiga to’g’ri proporsionaldir. Ya’ni hujayraga suvni kirish kuchiga hujayraning so’rish kuchi deyiladi. Ya’ni bu kuch hujayra shirasining osmotik va turgor bosimlari munosabati bilan belgilanadi: SqP - T, bu yerda S– hujayraning so’rish kuchi (atm), R–osmotik bosim (atm), T-turgor bosim (atm). Formuladan ko’ringanidek osmotik bosim qancha yuqori bo’lsa, so’rish kuchi ham ortib boradi. Turgor bosim kamaygan sari so’rish kuchi ortib boradi va Tq0 bo’lgan vaqtda hujayraning so’rish kuchi yuqori ko’rsatkichga ega bo’ladi.
FOYDALANILGAN ASOSIY ADABIYOTLAR:


1. Pleshkov B.P. Bioximiya selskoxozyaystvennx rasteniy. M. “Kolos” 1969 g.
2. Lebedov S.I. Fiziologiya rasteniy. M. 1988 g.
3. Yakushkina N.I. Fiziologiya rasteniy. M. 1980 g.
4.Mustaqimov G.D. O’simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiya asoslari. T. 1995 y.
4. Xo’jaev J. X O’simliklar fiziologiyasi Toshkent “Mexnat” 2004
5. Rubin B.A. Kurs fiziologii rasteniy. M. 1976 g.