Camal Zeynalov
Yüklə 83,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 296 məsələdir, belə ki, o ictimai quruluĢu müəyyən edir”. Ġctimai fikirdə belə bir inam möhkəmlənmiĢdir ki, seçkilər demokratiyanın nailiyyətidir. Əslində seçkilər idarəetmənin bütün formaları və hakimiyyət seleksiyasının tipləri ilə uyğunlaĢır. SSRĠ-də seçkilər olmuĢdur, bu seçkilər azad seçkilər idi, heç kəsi hansısa nazmizədə səs verməyə məcbur etmirdilər. Səsvermə gizli aparılırdı. Namizədlərin alternativləri yox idi, ancaq ġərqi Avropa ölkələrində bir neçə partiya var idi, Çində isə səkkiz partiya mövcuddur. Monarxiya vaxtı da seçkilər olmuĢdur, məslən, Qədim Romada mövcud olmuĢ monarxiyanın spesifik forması olan, tarixçilərin prinsipat adlandırdığı siyasi quruluĢda da seçkilər saxlanılmıĢdır. Aristokratiya vaxtı da -məsələn, Spartada- seçkilər olmuĢdur. Kapitalist ölkələrində də seçkilər mövcuddur. Beləliklə, monarxiyada, aristokratiyada, kapitalizmdə, sosializmdə seçkilər mövcud olmuĢdur. Monarxiya Ģəraitində ölkə baĢçısının birbaĢa seçkilərlə demokratik prinsiplərlə seçilməsi qeyri-mümkündür? Yox. Heç də həmiĢə demokratik hesab olunan kapitalist ölkələrində yüksək vəzifələrə birbaĢa seçkilər keçirilmir. Yalnız parlament seçilir, o isə sonradan icra hakimiyyətinin baĢçısını seçir- Böyük Britaniya, Almaniya, Türkiyə və s. Beləliklə, seçkilər- yalnız hansısa bir idarə formasının və ya hakimiyyət seleksiyasının fərqləndirici əlaməti deyildir. Avropa Ġttifqının BaĢ katibi T.Devis əvvəlcədən Belorusiyada keçirilən prezident seçkilərini qeyri-demokratik elan etdi. ABġ-ın dövlət departamenti də bu seçkini qeyri-demokratik hesab etdi. Qeyri-demokratik seçki ittihamı çox vaxt bu www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 297 seçkilərin müstəqil keçirilməməsi ittihamı ilə yanaĢı səslənir. Müstəqil seçki nə deməkdir? Nə üçün Belorusiyada seçkilər müstəqil qəbul olunmadı? T.Devis bunu belə izah edirdi ki, Belorusiyada seçkilər müstəqil olmamaıĢdır, çünki orada nə həqiqi söz azadlığı, nə assosiasiya azadlığı mövcud deyildir, mövcud prezidentin siyasi opponentləri isə həmiĢə kobud Ģəkildə sıxıĢdırılırlar”. Devisin sözlərində “müstəqil” seçki prinsipinin bütün məğzi cəmləĢdirilmiĢdir. Cəmiyyətin indiki inkiĢaf mərhələsində həmiĢə qüvvələrin iki qütbü -siyasi və iqtisadi- mövcuddur. KĠV, ictimai təĢkilatlar, seçkilər ya dövlətdən, ya da kapitaldan asılı ola bilərlər. Heç bir müstəqil seçkidən Ģöhbət gedə bilməz. Politokratiya və ya irsi hakimiyyətdə seçkilər siyasətçilər kimi bütövlükdə dövlətdən asılıdır, kapitalokratiyada isə seçkilər və siyasətçilər kapitaldan asılı olur. Devis istəyir ki, seçkilər dövlətdən asılı olmasın, seçkilər kapitaldan asılı olsun. Belorusiyanın prezidenti LukaĢenko isə əksinə istəyir. Əslində isə müstəqil KĠV və ya müstəqil assosiasiya mövcud olmadığı kimi müstəqil seçkilər də mövcud deyildir. Kapitalokratiya Ģəraitində demokratiya, daha dəqiq, necə deyərlər, müstəqil seçkilər iri kapitalın siyasi hakimiyyət üzərində tam nəzarət haqqında arzularının həyata keçməsinin ən yaxĢı üsuludur. Siyasi hakimiyyətin sükanı arxasında təsadüfən hökumət baĢına keçən adam dayanmalıdır. O, iri kapitala tam hesabat verir və ondan asılıdır. Xalqa gəldikdə isə “azad seçkilər” bunlara mane olmur, əksinə- bu seçki siyasətçilərin asıldıqları qarmaqdır. Seçki pul tələb edir, pul isə iri kapitalda vardır. M.Amsterdam qeyd edir ki, “bizim www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 298 konqressmenlər- pulla alınması mümkün olunan ən yaxĢı növ vətəndaĢlardır”. Bizim problemlərə və hadisələrə münasibətimizi, hətta onları problem və ya hadisə adlandırmağımıza yanaĢmağımız belə çox vaxt kommunikasiya dünyasına nəzarət edənlər tərəfindən əvvəlcədən müəyyən edilir. Sover Ġttifaqında- fəhlə və kəndlilərin dövlətində, əksinə adamları hər cür idarəçiliyə, biliyə öyrədirdilər. Məktəblərdə, zavodlarda siyasi məlumatlar oxunurdu, adamları partiyaya cəlb edirdilər. Istənilən sadə adam Qərbin ölçüsü ilə götürülən heyrətləndirici karyera qura bilərdi- zavod direktoru, nazir, baĢ katib ola bilərdi. Fərqlənən sağıcını, traktorçunu deputat seçirdilər. “Hər bir evdar qadın dövləti idarə etməyi öyrənməlidir” tezisi təbliğ olunurdu. Daimi olaraq iclaslar, plenumlar, qurultaylar, konfranslar, müĢavirələr keçirilirdi, uĢaqlar, gənclər üçün daimi olaraq siyasi təĢkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Bəs bütün bunların nəticəsi nə oldu? Xalq demək olar ki, siyasətdən baĢ açmırdı, onu aldatmaq çox asan idi, ona 500 gün ərzində kapitalizm qurmağı vəd etməklə azdırmaq olardı. Adamlar islahatların strateji perspektivlərini qiymətləndirə bilmədilər, mənəvi sahədə olan tənəzzülü olduqca soyuqqanlı qarĢıladırlar. Demokratiya kapital üçün sadə bir səbəbdən optimaldır- o iri kapital nümayəndələrinin maskalanmıĢ hakimiyyətidir. Məhz buna görə də möhkəmlənmiĢ kapital dərhal dövlətin demoktarik quruluĢu uğrunda mübarizəyə baĢladı- bunu ya dinc yolla, ya da burjua inqilabları yolu ilə həyata keçirməyə baĢladı. Təbii ki, daha çox öz firavanlıqları üçün narahat olan kapitalistlər xalq hakimiyyəti uğrunda mübarizə aparmazdılar- onlar cəmiyyət üzərində öz hakimiyyətləri uğrunda mübarizəyə Yüklə 83,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|