39
– Yox, daha çox anam gəlir, – Qreqorovius dedi. – Əsasən Qlazqodan gəlir. Mənim
ingilis anam hərdənbir zühur edir, ancaq qarabasma kimi yox, bir az islanıb ləkə düşmüş xatirə
kimi, bax belə. Alka-zeltseri içən kimi çıxıb gedir, vəssalam. Bəs sizdə?
– Haradan bilim. – Sibilla səbirsizlik etməyə başladı. – Burada musiqi var, yaşıl şamlar
yanır, Horasio hindli kimi küncdə oturub. Mənsə atam haqqında danışmalıyam… Bir neçə gün
qabaq evdə oturub Horasionu gözləyirdim, artıq gecə düşmüşdü, yataqda oturmuşdum, bayırda
bir yağış yağırdı ki, tut ucundan göyə çıx, eynilə bu valdakı musiqini xatırladırdı. Oturub
Horasionu gözləyə-gözləyə necə olursa yorğan-döşəyə baxıram və yorğan elə qəribə durub ki,
birdən mənə elə gəlir, atam arxasını mənə çevirərək başını bürüyüb yatıb. O, həmişə çox içəndə
belə yatardı. Hətta yorğanın altından ayaqları da görünürdü, əllərini də, elə bil, sinəsinə
qoymuşdu. Tüklərim biz-biz oldu, qışqırmaq istədim, təsəvvür edirsiniz necə qorxurdum, yəqin
siz də nə vaxtsa belə qorxmusunuz… İstədim, evdən bayıra qaçım, ancaq qapı elə uzaqdaydı ki,
lap koridorun axırında. Hələ qapının dalında dəhliz da vardı, qapı isə elə hey aralanır, aralanırdı,
çəhrayı yorğan isə xışıldayır, atamın xorultusu eşidilirdi. Hiss edirdim ki, bu dəqiqə əlini
yorğanın altından çıxaracaq, burnunu da, mismar kimi iti burnunu, axı bütün bunları mən sizə
niyə danışıram, hə, elə qışqırdım ki, səsimə alt mərtəbədəki qonşu qaçıb gəldi və məni çayla
doydurdu, sonra Horasio da gəldi və isterikadan çıxmam üçün mənə nəsə verdi.
Qreqorovius onun saçlarını sığalladı, Sibilla isə başını aşağı saldı.
«
Hazırdır, – Dizzi
Gillepsin ən yüksək trapesiyada qoruyucu tor olmadan etdiyi məşqləri izləməkdən imtina edən
Oliveyra düşündü, – hazırdır, belə də gözləmək lazım idi. Ondan ötrü dəli-divanədir, baxan kimi
bəlli olur. Dünya qədər köhnə bir oyun. Yenidən bu köhnəlib əskiyə dönmüş situasiyaya giririk
və əzbər bildiyimiz rolu axmaqcasına yenidən öyrənirik. Əgər onun başına mən belə tumar
çəksəydim, o, mənə özünün Argentina dastanını danışar və hər ikimiz dərhal yumşalardıq, hələ
kefli olsaydıq, gör nələr olardı, görünür, bircə yol var – evə getmək, orada isə onu ehtiyatla və
nəvazişlə yatağa uzandırıb hər bir düyməsini və hər bir «şimşəyini» tələsmədən, üsulluca açaraq
sakitcə soyundurmaq, o isə istəmir, istəyir, istəmir, peşman olur, əllərilə üzünü örtür, ağlayır,
birdən qucaqlayır və sanki, nəsə çox böyük bir şey təklif etməyə hazırlaşaraq tumanını
soyundurmağa kömək edir və çəkmələrini döşəməyə elə atır ki, etiraz kimi görünür, əslindəsə,
son, həlledici ehtirasa təhrik edir. Bu – şərəfsizlikdir, şərəfsizlik. Sənin ağzını əzmək lazım
gələcək, Osip Qreqorovius, mənim zavallı dostum. Xüsusi istəyim olmadan, həm də peşman
olmadan, Dizzinin bu dəqiqə üfürdüyü kimi, təəssüflənmədən, həm də istəmədən, qətiyyən arzu
etmədən, Dizzi kimi».
– Bu ki zir-zibildir, – Oliveyra dedi. – Bu zir-zibili məndən uzaq tutun. Əgər bir də bu
savadlı meymuna qulaq asmaq zorunda qalsam, mənim ayaqlarım bir də bu Kluba dəyməyəcək.
40
– Bop cənabın xoşuna gəlmədi, – Ronald acı-acı dedi. – Bircə dəqiqə gözləyin, biz sizə
Pol Uaytmendən bir şey qoyarıq.
– Kompromis variant təklif edirəm, – Etyen dedi. – Bütün fikir ayrılıqları şəraitində belə
heç kəs Bessi Smitə etiraz etməz, Ronald, əzizim, o gözəl göyərçini bürünc qəfəsdən çıxar.
Ronaldla Bəps hırıldaşdılar, ancaq niyəsi o qədər aydın olmadı və Ronald köhnə disklərin
arasında valı axtardı. İynə dəhşətlə fışıldadı, sonra lap dərində nəsə xırıldadı, elə bil, qulaqla
səsin arasına bir neçə qat pambıq qoyulmuşdu, sanki
,
Bessi üzü hansısa səbətdən götürülən kirli
ağla sarınmış vəziyyətdə oxuyurdu, səsi
,
sanki
,
elə hey əsgiyə ilişib boğulurdu, o, qeyzsiz və
kədərsiz oxuyurdu:
“I canna be somebody’s baby doll”
1
,
oxuyur və dözümə çağırırdı, küçənin
tinində, qarılarla dolu evin önündə oxuyan səs, “ to be somebody’s baby doll»”, budur, bu səsdən
coşqunluq və ehtiras yağır və o boğulur: “I canna be somebody’s baby doll…»”
Oliveyra ağzını yekə bir araq qurtumuyla yandıraraq əlini Bəpsin çiyninə qoydu və rahat
şəkildə ona söykəndi. «Vasitəçilər», – o, sakitcə tüstü burumlarına dalaraq düşündü. Valın
qurtarmasına yaxın Bessinin səsi tamamilə nazildi, indi Ronald yəqin ki, bakelit diski (əgər o,
doğrudan da, bakelit idisə) çevirəcək və bu pozulmuş dairə “Empty Bed Blues»”i və Birləşmiş
Ştatların hansısa uzaq guşəsində iyirminci illərin gecələrindən birini yenidən canlandıracaq.
Ronald gözlərini yumaraq və əllərini dizlərinin üzərinə qoyaraq musiqinin ritminə uyğun
yüngülcə dingildəyirdi. Vonqla Etyen də gözlərini qapamışdılar, otaq demək olar ki,
qaranlıqlaşmışdı; yalnız köhnə valın üzərindəki iynənin xışıltısı eşidilirdi və Olivyera bütün
bunların, həqiqətən, baş verməsinə inana bilmirdi. Nə üçün o zaman, orada, nə üçün indi,
Klubda, bu axmaq yığıncaqda Bessi onu oxuyanda bu blyuz belə səslənir? «Onlar –
vasitəçilərdir», – o, Bəpslə birlikdə yırğalanaraq yenidən düşündü. Bəps artıq əməlli-başlı
keflənmiş və Bessini dinləyərək ağlayırdı, bütün bədəni gah ritmə uyğun, gah da onun əksinə
titrəyərək ağlayırdı, boş yataq, sabahkı gün, gölməçələrdə şappıldayan başmaqlar, kirayə haqqını
ödəməyə pul olmayan otaq, qocalmaq qorxusu, yatağın ayaq tərəfindəki güzgüdə əks olunan kül
rəngli dan yeri haqqında blyuzdan (ah, bu blyuzlar həyatın bitib-tükənməyən kədəridir)
ayrılmamaqçün hönkürtüsünü boğaraq ağlayırdı. «Onlar vasitəçidirlər, bizə başqa bir irreallığı
göstərən irreallıq, eynən rəsmdəki müqəddəslərin barmaqlarıyla bizə səmanı göstərdiyi kimi. Ola
bilməz ki, bütün bunlar mövcud olsun və biz, həqiqətən, burada olaq və mən Horasio adlı
biriyəm. Bu qarabasma, iyirmi il qabaq avtomobil qəzasında ölmüş zənci qadının səsi – mövcud
olmayan zəncirin halqalarıdır; biz bura haradan gəlmişik, bu gecə bura necə yığışmışıq, əgər
illüziya ilə deyil, hansısa oyunun bəlli və ciddi qaydalarına əməl etmədən hansısa qeyri-müəyyən
kart paylayanın əlindəki kart dəsti deyiliksə…»
– Ağlama, – Oliveyra Bəpsin qulağına tərəf əyildi. – Ağlama, Bəps, bütün bunlar yoxdur.
1
Щеч кясин ойунъаьы олмаг истямирям. (инэ. тящр. ол.)