Beslenme I çocuk beslenmesi ÜNİte 1 GİRİŞ

TAMAMLAYICI (EK) BESİNLERİN HAZIRLANMASI

Ek besinler bibersiz, tuzsuz, salçasız olmalıdır.

Tamamlayıcı besinler 6. aydan sonra anne sütünün karşılayamadığı eksik kalan besin ögelerini (enerji, protein, demir, A vitamini ) kapatacak şekilde hazırlanmalıdır. Bebeklere hazırlanan ek besinler bebeğin sağlığının korunması, büyüme ve gelişmenin sağlanması için hijyenik olmalı, bebeğin günlük gereksinimlerini karşılamalı, besinin kıvamı bebeğin fiziksel gelişimine uygun olmalıdır.

İyi hazırlanmış ek besin; enerji, karbonhidrat, yağ, protein, mikro besin ögelerinden (Ca, Fe, çinko, A vitamini, C vitamini, folat) zengin, temiz ve hijyenik olmalı, patojen, kimyasal ve toksin içermemeli, bebek için güvenli olmalı, bebeğin boğulmasına neden olmamalıdır. Yakıcı sıcaklıkta olmamalı, bibersiz, tuzsuz, salçasız olmalıdır. Çocuk kolayca yiyebilmelidir. Yemekler çocuğun hoşuna gidecek şekilde hazırlanmalı, özel süsleme sanatı uygulamaları yapılmalıdır. Yöresel olarak kolay ulaşılabilir olmalıdır. Hazırlaması kolay olmalıdır.

Tamamlayıcı besinler hazırlanırken öncelikli olarak temel besinlere yer verilmelidir. Daha sonra temel besinler aşağıdaki resimde görüldüğü gibi kuru baklagiller, et ve et ürünleri ve sebzeler ile desteklenmelidir.

Ispanak

Domates

Bezelye

Balkabağı

Pazı

Havuç

Lahana

Brokoli

Patates

Tamamlayıcı besinler çocuğun fiziksel gelişimlerine uygun olarak iki şekilde hazırlanabilir. Bunlardan biri özel hazırlanmış besinlerdir (Örnek: Püreli, karışımlı yemekler), diğeri ise değişikliğe uğratılmış aile yemekleridir, (Örnek: Çatalla ezilmiş, dilimlenmiş, kıyılmış besinler).

Ek besinler tahin veya muhallebi kıvamında olmalıdır.

Besinler, aşırı sıvı olmamalı, tahin veya muhallebi kıvamında olmalıdır. Böylelikle bebeğin küçük olan mide kapasitesi çabuk dolmaz ve çocuk daha fazla besleyici besini kapasitesini aşmadan alabilir.
Az akışkan - Doğru

Çok Akışkan - Yanlış

Tamamlayıcı besinler hazırlanırken fazla yağ eklenmemelidir. Tamamlayıcı besinlere bebek bir yaşına gelinceye kadar tuz eklenmesi önerilmemektedir. Daha sonrasında yemekler az tuzlu olarak hazırlanır. Yemeklere eklenen tuzun iyotlu tuz olmasına dikkat edilmelidir. İyotlu tuz, yemek piştikten sonra ocaktan indirilirken eklenmelidir.

Tamamlayıcı besinler hazırlanırken, iyi hijyen ve uygun besin hazırlama yöntemleri uygulanmalıdır. Çocukların yemekleri basit bir şekilde hazırlanmalıdır. Yemeklerin içerisinde şeker, baharat ve sosların kullanımından uzak durulmalıdır.

Bebek yemekleri mikrodalga fırında ısıtılmamalıdır.

Bebeklik döneminde bebeğe tek çeşit besin içeren besinler hazırlanmamalıdır. Bebeğe az miktarda fakat çeşitli besin ögelerini içeren besinler hazırlanmalıdır.

Yemekler sadece çeşitli besin ögelerinden değil, aynı zamanda ilginç şekiller, farklı renkler ve tatlar içerecek şekilde hazırlanmalıdır. Bebek yemekleri mikrodalga fırında ısıtılmamalıdır. Mikrodalga fırın ile ısıtmada yemeğin bir kısmı soğuk, bir kısmı sıcak kalabilir. Bu şekilde ısıtma bebeğin ağzının yanmasına neden olabilir. Bebek besinlerine tatlandırıcı konulmamalıdır. Çocuklar iyi hazırlanmış yemeği çok iyi bilirler. Yemeklerin yapısı, tadı ve sıcaklığı aşağıdaki listeye göre hazırlanmalıdır. Besin - Örnek	İstenen özellikler	İstenmeyen özellikler
Et	Sulu, yumuşak	Kuru veya sert
Sıcak tahıl, ezilmiş patates	Pürüzsüz	Yumrulu, yapışkan
Çiğ sebzeler	Çıtır çıtır	Lapa
Peynir	Orta tatta	Baharatlı, ağır kokulu
Süt	Ilık	Çok sıcak/çok soğuk

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi yapay beslenmenin sonuçlarından değildir?

a) İshal ve solunum yolu hastalığı

b) Şişmanlık ve ölüm riskinin artması

c) Anne bebek bağlanmasının iyi gerçekleşmesi

d) Alerji ve süt intoleransında artış olması

e) Zekâ gelişiminin geri olması
2. Aşağıdakilerden hangisi bebeğin ek gıdaya başlamadan sadece anne sütü alma süresidir?

a) 3 ay

b) 4 ay

c) 5 ay

d) 6 ay

e) 7 ay
3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a) Emzirmeye erken başlanması hem anne hem de bebek için yararlıdır.

b) Bebeklerin emzirilmesi sağlıklı büyümelerinde en önemli unsurlardandır.

c) Emzirme mümkün olduğunca doğumdan hemen sonra başlanmalıdır.

d) Kolostrum antikor içerdiği için yenidoğanı enfeksiyonlardan korur .

e) Bebeği arada bir emzirme süt salgılanmasını hızlandırmanın en iyi yoludur.

4. Aşağıdakilerden hangisi annelerin emzirme süresini olumsuz yönde etkiler?

a) Bebek ve annenin aynı odada olması

b) Bebek istedikçe emzirilmesi

c) Annenin sigara içmemesi

d) Doğum öncesi programlara katılma

e) Doğum sonrası işe erken başlama

5. Aşağıdakilerden hangisi bebeğin beslenme ilkelerinden değildir?

a) Beslenme, sağlıklı ve düzenli olmalı

b) Bebeğin beslenmesi, durumuna ve yaşına uygun olmalı

c) İlk 1 yıl bebek her ağladığında emzirilmeli

d) Meme bakımına ve temizliğe önem verilmeli

e) Anne sevgi ve şefkat göstermeli
6. Aşağıdakilerden hangisi inek sütünün özelliklerinden değildir?

a) Protein fazladır.

b) Mineraller fazladır.

c) Alerjen özelliktedir.

d) Demir içeriği fazladır.

e) Sulandırılarak verilir.

7. Aşağıdakilerden hangisi bebeğin emme belirtileri arasında yer almaz?

a) Kollarını oynatması

b) Hızlı nefes alması

c) Başını döndürmesi

d) Derin uyuması

e) Dudak şapırdatması

8. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

a) Bebeğin büyüme gelişmesinde sorun olsa da emzirme sürdürülür.

b) Bebek anne sütü aldığı sürece ek besinler kaşıkla verilme

c) Bebeğin yediği besinler aynı aydaki başka bebeklerle kıyaslanmaz.

d) Bebeğin beslenmesinde yemek suları ilk ek besin olmalı

e) Kolostrumun bebeğe mutlaka verilmesine gerek yoktu

9. Aşağıdakilerden hangisi bebeklerin ideal anne sütü alma süresidir?

a) 6 ay

b) 8 ay

c) 12 ay

d) 18 ay

e) 24 ay

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

10. Aşağıdakilerden hangisi 0-1 yaş çocuğunun özelliklerinden değildir?

a) Hızlı büyüme ve gelişme dönemindedir.

b) Bebek ihtiyaçlarının karşılanmasında anneye bağımlıdır.

c) Bebeğin ek besin alması ilk 6 ay için önemlidir.

d) Bebeğin iyi beslenmesi duygusal gelişiminde etkilidir.

e) Anne ve bebek bağı güven duygusu için önemlidir.
Cevap Anahtarı

1.C, 2.D, 3.E, 4.E, 5.C, 6.D, 7.D, 8.C, 9.E, 10.C