Bəhruz Camal İfrat və həddi aşma

Şiələr ilə qulatlar arasında eynilik 

nəzəriyyəsinin yaranma amilləri 

Bu fikir və nəzəriyyənin yaranmasında üç cəhətə 

işarə etmək olar:  

1.

 

İfrat  və  həddi  aşmanın  (quluvun) 

mənasının  düzgün  anlaşılmaması  və  onun 

həqiqi mənasını bilməmək.  

2.

 

“Şiə”  məfhumunun  və  həqiqi  şiəliyin 

tanınmaması. 

3.

 

İmamiyyənin  ifrat  və  ifratçılığa  qarşı 

tutduqları mövqedən xəbərsizlik. 

İfratçılıq  elə  bir  əqidə  idi  ki,  İslamın  bütün 

məzhəbləri  onunla  müxalifətçilik  edirdi.  Çünki 

diqqət  etsək,  Quran  və  sünnənin  də  bu  əqidə  ilə 

şiddətli  mübarizəyə  qalxdığını  görərik.  Ancaq 

əhlü-sünnə 

camaatının 

məxsusən 

sələfi-

vəhhabilərin  əsaslı  problemi  ifratın  doğru-düzgün 

tərifini,  habelə  hədd  və  ölçüsünü,  qaydalarını 

tanımamaqdan ibarətdir.  

Sələfi-vəhhabi firqəsi yaranandan bu günə qədər  

"Quluv"  (ifrat    və  həddi  aşma)  məfhumuna  elə 

---

26 

 

qeyri-adi  məna  və  təriflər  veriblər  ki,  bu  təriflərin 

nəticəsi digər İslam məzhəblərini, xüsusilə də şiəni 

ittiham etməkdən başqa bir şey olmayıb. 

Sünni  qabaqcıllarından  olan  İmam  Muhəmməd 

Ğəzzali vəhhabilərin dindən dərk etdiklərini qeyri-

adi, cahilanə dərk və çıxarış hesab edirdi. O, deyir

: