Baki dövlet universiteti
Yüklə 4,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TÜRK TӘSӘVVÜF ӘDӘBİYYATININ ӘSAS XÜSUSİYYӘTLӘRİ Nigar İsmayılzadə Bakı Dövlət Universiteti, dosent
- Ключевые слова
Ərəb-Türk-Azərbaycan ədəbi əlaqələr tarixinin ilk dövlərinə qısa bir nəzər 19
ӘDӘBİYYAT
1. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 4 cilddə, II cild. Bakı, Elm, 2007 2.
Nəşriyyatı, 1989 3. Әhmədov R. Sami və türk dillərində bəzi leksik paralellər. - Azərbaycan filologiyası məsələləri. Bakı, Elm nəşriyyatı, 1983 4. Hacıyev T. Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi. I hissə. Bakı, , Elm, 2012 5. Kaşğari Mahmud. Divanü lüğat-it-Türk. 4 cilddə, I cild. Tərcümə edən və nəşrə hazırlayan Ramiz Әskər. Bakı, Ozan, 2006 6. Mahmudov M. VI əsr ərəb şeirində işlənmiş bir Azərbaycan sözü haqqında. - Azərbaycan filologiyası məsələləri. Bakı, Elm nəşriyyatı, 1983 7. Məmmədəliyev V. Quranda ümumtürk mənşəli sözlər. – Azərbaycan filologiyası məsələləri. Bakı, Elm nəşriyyatı, 1983 8. Məmmədəliyev V. Әrəb dilçiliyi. Bakı, Maarif nəşriyyatı, 1985 9. Məmmədliyev V. Ön söz. Qurani-Kərim. Әrəb dilindən tərcümə edənlər: Ziya Bünyadov və Vasim Məmmədəliyev. Bakı, Azərnəşr, 1991 10. Nağıyev M. Quranın qədim tərcümələri haqqında. “Elmvə həyat” jurnalı, 1992. ¹1-3. 11. Халидов А. Б. Арабский язык. – Очерки истории арабской культуры V- XV вв. Москва, Наука, 1982
Salman Süleymanov 20
XÜLASӘ Məqalədə göstərilir ki, ərəblər xilafət ərazisində digər xalqlarla ədəbi-mədəni- elmi-dini əlaqələr qurduqları kimi, türk xalqları, o cümlədən, Azərbaycan xalqı ilə də əlaqələr qurmuşlar. Azərbaycanlı alimlər də ərəb mədəniyyətinin inkişafında yaxından iştirak etmiş, bu mədəniyyətin zənginləşməsində xüsusi xidmətlər göstərmişlər. Lakin, bu əlaqələr birtərəfli olmamış, Azərbaycan, o cümlədən, türk dilləri də bu əlaqələrin nəticəsində ərəb dilinə təsir etmiş və hətta türkmənşəli sözlər müqəddəs Qurani-Kərimdə də öz əksini tapmışdır.
The article shows that arabs established literary, cultural, scientific and religious relations also with Azerbaijan nation like the other nations in the territory of caliphate. Azerbaijani scientists took an active part in the development of the arabic culture too and served this culture to become richer. But these relations were not unilateral. The Azerbaijani and turkish languages influenced the arabic language and even in Sacred Koran one can find the words of turkish origin now.
В статье автор попытался дать полное представление о литературно- культурно-научно-религиозных отношениях арабов с различными народами, проживающими на территории халифата, в том числе и с азербайджанским народом. Однако эти связи не были односторонними. В приведенных фактах видно, что азербайджанские ученые принимали активное участие в развитие арабской культуры и ее обогощению. Азербайджанский язык, в том числе тюркские языки в результате этих отношений имели определенное влияние на арабский язык, так в языке священного Корана встречаются туркменские слова.
Türk təsəvvüf ədəbiyyatının əsas xüsusiyyətləri 21
Nigar İsmayılzadə Bakı Dövlət Universiteti, dosent Açar sözlər: təsəvvüf, təsəvvüf ədəbiyyatı, təsəvvüf şeiri Key words: sufism, sufi literature, sufi poetry Ключевые слова: суфизм, суфийская литература, суфийская поэзия
Təsəvvüf ilahi sirr, təcəlla və iradənin hikmətlərini bilməkdir, ariflikdir. Təsəvvüf İslam dininin meydana gəlməsindən çox sonra meydana gəlmiş, təriqət və təkkələr vasitəsilə yayılmış, İslam dünyasında təsəvvüf düşüncəsini daha da inkişaf etdirmişdir. Təsəvvüfə görə varlığın əsli tək yaradan olan Allahdır və digər bütün varlıqlar Onun əksidir (3, 13). Təsəvvüf vasitəsilə insan kainat, Quran və sünnədəki ilahi sirləri anlaya bilir. Eyni zamanda təsəvvüf uca Allaha yönəlməkdir, insanın öz varlığını Haqqın varlığında yox etməkdir. Təsəvvüfün mövzusu bir dərya kimi geniş və dərindir. Çünki o, insanın nəfsi və ruhu ilə bağlı olan bütün məsələlərlə bağlıdır. Təsəvvüf mənəvi hiss, fikir və həyəcanları müəyyən bir üslub və ədəb daxilində sətirlərə, misralara, yəni sözə də çevirmişdir, ədəbiyyatı daha da zənginləşdirmişdir. Təsəvvüfi dərinlik və məzmun ədəbiyyata kamillik bəxş etmişdir. Türk təsəvvüf ədəbiyyatının əsas qaynağı təsəvvüfi düşüncədir. İnsanın nəfsini tərbiyə etməsi, ilahi eşqdən nəsibini alması və vüsala çatması, eyni zamanda dünya- nın faniliyi, gözəl əxlaq kimi düşüncələr təsəvvüf ədəbiyyatının əsas mövzusudur. Türk təsəvvüf düşüncəsinin qayəsi təsəvvüflə bağlı düşüncələri xalqa yaymaq, yaşadığı mənəvi zövqü insanlara izah etmək, xalqı doğru yola yönəltməkdir. Mütəsəvvüf şairlər təsəvvüfdə böyük əhəmiyyətə malik olan vəhdət-i vücud anlayışına əsaslanaraq əsərlərini yaratmışlar. Bu, mütəsəvvüflərin yaşadıqları hissin ədəbiyyatda təcəssümüdür. Mütəsəvvüf şairlər ədəbiyyatı İlahinin təcəllisi olaraq qəbul edərək özünəməxsus tərz inkişaf etdirmişlər. Təsəvvüfi düşüncə kainatın və Allahın həqiqətini qəlbən kəşf edib ruhən idrak etməyə əsaslanır. Bunun üçün də insanlar nəfslərini tərbiyə etməlidirlər. Kamil Yüklə 4,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|